سرویس معماری هنرآنلاین: نیما مکاری از آغاز روند عملیات عمرانی موزه جامع حرم رضوی خبر داد و در این باره به خبرنگار هنرآنلاین گفت: با توجه به اینکه موزه جامع حرم رضوی دقیقا، نزدیک صحن جامع است، کار سختی پیش رو داشتیم.
او درباره برنده شدن، طرح انتخابی خود، اظهار کرد: از بین 18 پروژه ارسال شده، 4 پروژه به فینال رسیدند و پس از آن این طرح‌ها در حضور داوران از خود دفاع کردند. من در این جلسه به داوران گفتم که این مجموعه به صحن جامع چسبیده است و من به‌عنوان معمار در این مجموعه هیچ نیستم بنابراین سعی خاصی برای جلوه فروشی طرح ندارم زیرا اگر من چیزی بکشم که مردم مرقد را ترک کنند و به موزه حرم بیایند، پروژه ما شکست خواهد خورد.
این معمار تصریح کرد: در واقع بسیار مهم است که معمار درک کند، پروژه‌اش به واسطه نزدیکی به بنایی چون حرم امام رضا (ع)، باید کمرنگ شود و هویت خود را در گرو حرم بگذارد. مسئله اینجاست که در این پروژه اصلاً قرار نیست شما به‌عنوان معمار جلوه کنید. من گفتم در این پروژه معمار باید خود را سانسور کند تا پروژه در مجموعه حرم محو شود. فکر می‌کنم این اولین موضوعی بود که در موزه حرم رضوی برای ما مهم بود.
مکاری ادامه داد: نکته دوم، در طراحی موزه، این بود که اگر آن پروژه بخشی از سایت را ببندد، دیگر مجموعه حرم دیده نمی‌شود. یعنی موضوع اصلی مبحث شکل‌گیری مجموعه است که نباید یک مجاورت نامتجانس با حرم داشته باشد و نکته دیگر این است که اگر پروژه در ذات خود بنشیند، دیگر از آنجا به بعد حرم بسته می‌شود. در حالی‌که ما دوست داریم حرم به‌عنوان بخشی از مجموعه شهر دیده شود و شهر و حرم به یکدیگر دوخته شوند. اتفاقاً این پروژه دقیقا نقطه اتصال حرم با شهر است، بنابراین ما فکر کردیم این پروژه اول مفصل و بعد موزه است. من این موضوع را در جلسه حضوری برای کارفرما توضیح دادم که وقتی موزه را به ورودی حرم بچسبانیم، در حقیقت یک عنصر اشتراکی برای گنبدخانه و ورودی ایجاد می‌کنیم و در این صورت پروژه ما حرم را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
این معمار تصریح کرد: نکته مهم دیگر در مورد موزه حرم رضوی این بود که به ما یک سری کارکرد مانند کافی‌شاپ، رستوران، کتابخانه، آمفی تئاتر، سالن‌های پژوهش و تدریس، کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها فکر کردیم که باید از فضای موزه تفکیک می‌شدند. ما فکر کردیم اگر قرار است موزه مفصل باشد و اتصال اطراف آن نیز قطع نشود، باید بتوانیم یک اتفاق مهم را در طبقه همکف مجموعه بارگذاری کنیم تا جزئی از شهر شود.
مکاری درباره نحوه طراحی این موزه، بیان کرد: ما از منفی 25 متر تا مثبت 15 متر در موزه فضا داشتیم، بنابراین فقط طبقه همکف به خدماتی که اشاره کردم، اختصاص پیدا کرد و مابقی مجموعه را به موزه اختصاص دادیم. ما به‌واسطه یک سری دیاگرام‌های خوبی که ایجاد کردیم، توانستیم اتصال بالا و پایین مجموعه را به یکدیگر متصل کنیم؛ یعنی دو محور را در نظر گرفتیم و پروژه را به 4 مربع تقسیم کردیم. در این پروژه با خودمان گفتیم که درگاه شمالی با بازار رضا و درگاه باب‌الرضا با مجموعه توده شهری را در قسمت همکف به یکدیگر متصل می‌کنیم تا پروژه تبدیل به مفصل شود؛ زیرا در غیر این صورت، شکست خواهد خورد.
او درباره فضاهای جنبی موزه، گفت: در این پروژه ما یک کوچه باغ آجری، طراحی کردیم تا مردم، بتوانند از فضای داخلی و عمومی موزه رد شوند و به کار خود برسند. بنابراین طبقه اول به فضای آمفی تئاتر، کتابخانه‌ها، آزمایشگاه‌ها و رستوران‌ها اختصاص پیدا کرد. در قسمت پیش فضای ورودی، یک پلکان سراسری بزرگ وجود دارد که مردم را به طبقه منفی یک می‌برد. مجموعه موزه از طبقه منفی یک شروع می‌شود و تقریباً همان کانسپتی که در موزه انقلاب اسلامی استفاده شده، در حرم رضوی نیز شکل گرفت.
این معمار تأکید کرد: یک حیاط در داخل مجموعه خالی شد که آن حیاط از اطراف محصور و از سقف آزاد بود. در واقع این حیاط شما را آماده می‌کند که وارد یک فضای فرهنگی، معنوی شوید. ما در کنار ساماندهی مجموعه به یک کانسپت معنوی مانند همان کاری که در حرم رضوی انجام شده، نیاز داشتیم. پیامبر اسلام (ص) در حدیث ثقلین می‌فرمایند: "من در نزد شما دو امانت به یادگار می‌گذارم؛ اولی کتاب قرآن و دیگری عترت اهل بیتم را. تا زمانی که به این دو امانت تمسک می‌جویید هرگز گمراه نخواهید شد و این دو یادگار من هیچ‌گاه از هم جدا نمی‌شوند. تا کنار حوض کوثر بر من وارد شوند." این حدیث معتبرترین حدیث شیعه است که بحث امامان را به سیره پیامبر متأثر می‌کند؛ به همین خاطر ما از این حدیث استفاده کردیم.
مکاری ادامه داد: عمده‌ترین فضای موزه، نمایشگاه‌های آن است که حدود 90 درصد فضا را اشغال می‌کند. در این مسیر آنالیز نمایشگاه به ما گفت که فضاها به چه صورتی شکل گرفته‌اند. یک سری موزه‌ها مانند موزه آستان قدس، موزه آبزیان، فرش، سکه، تمبر و این‌طور موزه‌ها هستند که جنبه مادی دارند و در کنار آن‌ها یک سری فضا برای موزه سیره نبوی و موزه قرآن داریم. بنابراین دقیقا دو عنوانی که مجموع آن حدیث ثقلین را در بردارد، داشتیم. ما طبقه همکف را به شهر و مردم اختصاص دادیم و هر آنچه موزه داشتیم به زیر مجموعه منتقل کردیم البته موزه‌های طبقات بالای مجموعه را به موزه قرآن و موزه سیره نبوی اختصاص دادیم. درست وسط این فضاها یک حیاط خالی شد که به حوض کوثر اختصاص پیدا کرد. در این پروژه حوض کوثر دقیقه تا لول منفی 10 پایین رفته و در آنجا یک مکعب مشکی، مانند کعبه در داخل حوض قرار خواهد گرفت که درست در نقطه تلاقی کوچه باغ‌ها است. یعنی مخاطب وقتی از کوچه باغ‌ها وارد می‌شود، فضای حوض کوثر را خواهد دید. در واقع حوض کوثر مجمل شکل‌دهنده مجموعه موزه حرم رضوی شد.
او در پایان درباره روند آغاز عملیات عمرانی ساخت موزه حرم رضوی، توضیح داد و گفت: عملیات عمرانی و ساخت موزه جامع حرم رضوی (ع) آغاز شده و احتمالا طی شش سال آینده به پایان خواهد رسید.