به گزارش هنرآنلاین به نقل از پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی پرویز پیران در دوازدهمین نشست از سلسله نشست‌های ایران‌شهر که سه‌شنبه یکم تیرماه در خانه وارطان با محوریت دیالکتیک عام و خاص: حکمت خسروانی برگزار شد، بیان کرد: حکمت خسروانی مصداقی برای بحث دیالکتیک عام و خاص به شمار می‌رود. در ایران تا زمانی که ما به دیالکتیک عام و خاص نرسیم علوم انسانی به معنای عام (یعنی جامعه‌شناسی، روانشناسی و حتی علوم فضایی) هرگز تولد پیدا نخواهد کرد. ما این علوم را مانند سایر کالایی که در دست داریم اخذ کرده و نفهمیده و هضم نشده آن‌ها را بازتولید می‌کنیم و به همین دلیل جایی در این علوم در جهان نداریم.
پیران در ادامه افزود: منظور من از کلمه عام در دیالکتیک عام و خاص، اندوخته یک رشته علمی است. ما باید این مطلب را به صورت درستی یاد بگیریم که شرط اول برای ما در این حوزه محسوب می‌شود. حال منظور از خاص آن است که دانش عام را در ظرف خاص قرار دهیم که ترکیب آن در نهایت عام در سطح جهانی خواهد شد که این مطلب اصلاً در جامعه ما اتفاق نخواهد افتاد.
وی با بیان اینکه نقد؛ جوهر دیالکتیک است و این ترکیب در نهایت مورد نقد قرار می‌گیرد، گفت: در این زمان این علوم به مرحله جهان‌شمولی قابل استفاده در متن خاص می‌رسند که باید مرتب ادامه پیدا کند.
این استاد دانشگاه با تأکید براینکه این اتفاق هرگز در کشور ما رخ نداده است بیان کرد: از آنجا که ما چیزی به عنوان مدرنیته را وارد قضیه کردیم، این اتفاق هرگز در ایران روی نداده است. در این زمان هرچیزی که مربوط به سنت است بحثی اشتباه و نادرست قلمداد شده و تنها به کمک اطلاعاتی ناقص سعی در بازنویسی تاریخ می‌شود، تاریخی که هم‌اکنون در دست ما قرار دارد. از آن بدترآن است که جامعه دانشگاهی ما نیز از این تاریخ غافل هستند.
پیران در این خصوص اضافه کرد: حکمت خسروانی هسته اصلی اندیشه ایران‌شهری محسوب می‌شود البته اندیشه ایران‌شهر فراتر و کلان‌تر از این حکمت خواهد بود. حتی در فلسفه ایرانی دیالکتیک عام و خاص مطرح بوده و مشکل ما مربوط به دوران اخیر است. ما دائم باید بین اکنون و گذشته به دنبال دیالوگی هرمنوتیکی باشیم. ما باید ببینیم که مطالب به دست آمده چطور می‌تواند به آینده و بهروزی ما در جامعه کمک کند.
وی در ادامه پیرامون زمینه‌های تحریف حکمت خسروانی بیان کرد: حکمت خسروانی از سه زاویه تحریف شده است که چند مورد آن غیرارادی و مواردی دیگر ارادی بوده است. یکی از آن تحریف‌ها به دلیل دگرگونی زبان است (ریشه‌های حکمت خسروانی مربوط به دوران اوستایی و پیش از دگرگونی زبان است)، دومین زاویه تحریف در زمینه قدرت است، طبق گزارش‌های موجود ما ۶ برداشت آگاهانه نادرست از حمکت خسروانی داریم که در زمان‌ها و دلایل مختلف خواستند آن‌ها را به تمایلات خود بخورانند که تا عصر حاضر این تحریف‌ها پیش آمده است.
این استاد جامعه شناس در این راستا خاطرنشان کرد: دین با حکمت در ایران هم‌پوشانی دارد و ما سه نظریه فلسفی و چهار نظریه فقهی در این بخش داریم که در بحث‌های اسلامی حکمت خسروانی بعد از حکمت اشراقیه استفاده شده است.
پیران با تأکید براینکه حکمت خسروانی به ایران باستان برمی‌گردد و هنوز حرف تازه‌ای برای دنیای امروز دارد، گفت: من معنقدم حکمت خسروانی می‌تواند یک عناصری را به ما دهد که حداقل برای بازسازی اخلاقی که نابود شده و یا هم‌اکنون در حال نابودی است از آن استفاده کنیم؛ چراکه حکمت در ایران و حکمت خسروانی عملی و تحققی است به همین دلیل در فلسفه ایرانی اساساً نظر و عمل از یکدیگر جدا نمی‌شوند.
وی در این‌باره اظهار کرد: حکمت خسروانی آمیخته به دین است ولی نگرش دینی آن کاملاً متفاوت است. تحریف‌هایی دینداران کرده‌اند که بزرگ‌ترین آن بحث خدایان متعدد است، در صورتیکه در متون اصلی بارها به وحدانیت اشاره شده است. دلیل آن نیز این است که ما باید برای درک ایران باستان سلسله مراتب ایزدان و پهلوانان را بفهمیم، بدانیم موضوع آن چیست چون معنی که ما از ایزد داریم با معانی‌ای که در این زمینه به کار رفته می‌شود کاملاً متعدد است.
پیران در ادامه اندیشه ایران‌شهری را بحثی شگفتی‌آفرین قلمداد کرد و گفت: وقتی به ریشه‌های اولیه آن نگاه کنیم می‌بینم که توانستند در آن زمان به این سازوکارها بیندیشند که نظامی کاملاً بهم پیوسته از آن بیرون آمده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش اولین بحث حکمت خسروانی را نظریه انسان اعلام کرد و گفت: برپایه تحلیل شاهنامه سه بخش اساطیری، پهلوانی و تاریخی باید در حوزه ایران‌شهری مورد بررسی قرار بگیرد. هربخش یک هسته حکمت و خردورزی درخود جای داده است. وحدت خاندان انسانی نیز موضوع مورد توجه دیگری در شاهنامه است که نشان‌دهنده اعتقاد دنیا به وحدت است. اسطوره بازتاب و بیان آرزوهای جوامع انسانی در پگاه زندگی جمعی است. زمانی که بشر از نظر ظاهری بسیار ضعیف است تناقضی به وجود می‌آید، اینکه خود ناتوان است ولی نقطه توانمندی خود را می‌شناسد لذا در این زمان اسطوره به این نقطه پاسخ داده و ناتونی را کوچک می‌کند.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: حکمت خسروانی تمثیل‌های اسطوره‌ها را برای بیان وجوه مختلف اندیشه خود استفاده کرده است.
پیران در ادامه صحبت‌های خود تأکید کرد: بدون درک تحولات زبانی فهم حکمت خسروانی و اندیشه ایران‌شهر امکان‌پذیر نیست. ما اولین منابعی که داریم ادبیات باستانی است. ادبیات داستانی نیز بحث مهم دیگری در دیالکتیک عام و خاص به شمار می‌رود که باید به آن نیز پرداخته شود.