سرویس تئاتر هنرآنلاین: همان طور که در تئاتر ساختارمند و متکی بر متن نمایشی گاهی حتی در مقاطعی از زمان، اغلب با اجراهایی ضعیف و بیهدف روبهرو میشوند و فقط برخی از نمایشها مطلوب و دیدنی از کار درمیآیند، در اجرای پرفورمنسها هم تماشاگران معمولا و حتی با آمار زیادتری با اجراهای ضعیف و بیساختار و غایتگریز مواجهه میشوند؛ به عبارتی تعداد اجراهای ساختارمند و هدفمند معدود و محدود است. پرفورمنس "کوری" از کشور لهستان، به نویسندگی و کارگردانی "یژی ژون" که به عنوان یکی از نمایشهای خیابانی بخش بینالملل برای چارت اجرایی جشنواره تئاتر فجر انتخاب شده و در فضای باز محوطه جنبی تالار حافظ اجرا شد، یک پرفورمنس مبتنی بر حرکت و موسیقی است که با پرفورمنسهای صرفا فرمگرا تفاوت دارد؛ ویژگی قابل تأمل این پرفورمنس که آن را به "نمایشهای بدون کلام" تئاتری بسیار نزدیک کرده، استفاده از داستان و روایتی معین است که اجرا را غایتمند، دراماتیک و جذاب کرده است.
باید یادآورشد که در پرفورمنسهای متکی به "حرکت و موسیقی" یا انواعی که نور را هم به عناصر فوق افزوده و یا اساسا به نور و حرکت محوریت بیشتری دادهاند، همه چیز در فرم خلاصه میشود. در پرفورمنسهای "اینستالیَشن" هم که عمدهتا با "نصب" و کاربری ابزاری خاص امکان اجرایی پیدا میکنند و در مواردی حتی مهمترین عامل و عنصر دراماتیک نمایش - یعنی انسان- را متناسب با اقتضائات هنجارگریز جامعه سرمایهداری حذف میکنند، معنا و مفهوم مدیوم نمایش کاملا و بهگونهای حداقلی با "ابزاری و شی محور شدن" آن تبیین میشود. اما در پرفورمنس موزیکال و داستان محور "کوری" که بر اساس رمان معروف "کوری" اثر "ژوزه ساراماگو" برای اجرا درصحنه باز به عنوان نمایش خیابانی تنظیم و آدابته شده، حضور انسان و داستانی از داستانهای قراردادی و مخصوصا تاویلدار او محوریت پیدا کرده و در اجرا تعداد زیادی از بازیگران زن و مرد حضور دارند.
اجرا همه داشتههای رمان را ارائه نمیدهد و فقط برخط کلی حوادث و مخصوصا قرنطینه شدن آدمهای کور و غیرکور با هم و وضعیت آنها و تقابلات بعدیشان تأکید دارد. "یژی ژون" عموما موقعیتهای تقابلآمیز رمان را برگزیده و از طریق آشوبهای جمعی نشان داده است. همزمان نیز به موقعیت زنان توجه خاصی داشته است. شکلدهیهای گروهی صحنهای و استفاده نمادین از تختها و شکلدهی آنها و نیز کاربری این تختها برای دراماتیک کردن نوع منازعات و تاکید بر اهداف و اعتقادات افراد، و حتی تمثیلی کردن برخی ابزار و حرکات، اساسا برای پیگیری کامل یا دقیق حوادث رمان "کوری" بسنده نمیکند. آنچه اجرا میشود صرفا نشاگر روایتی کلی و حتی طرحی ناقص از داشتههای رمان "کوری" اثر "ژوزه ساراماگو" است، اما به دلیل اجرای طراحی شده و میزانسنهای مضموندار و تاویلآمیزی که ارائه شده، برای چنین پرفورمنسی که هدفمند و غایتمحور طراحی و پردازش شده، کفایت میکند و اساسا برداشت شخصی و هنرمندانه کارگردان را نشان میدهد. به این دلیل، حتی اگر برداشتهای دیگری هم از این اجرا شود، باز همگی آنها بر تقابلگرایی خوبی و بدی و نیز حق طلبی زنان از مردان، و همزمان تنگنایی بودن وضعیت و رفتار آدمهای مورد نظر و گشایشهای نهایی هربخش، صحه میگذارند.
در این پرفورمنس زیبا از موسیقی کر کلیسایی و موسیقیهای سمفونیک دیگر، "همعرض" با مضامین و شکلدهیهای حرکات گروهی "مجری – بازیگران" به خوبی استفاده شده و ابزار موجود در صحنه هم همواره کارکرد دراماتیک پیدا کردهاند.
نوع و کاربری حرکات و کارکرد موسیقی آوازی و چگونگی طراحی صحنهها به انضمام داستانگونگی اجرا، بخشهای قابل توجهی از پرفورمنس موزیکال و بدون دیالوگ "کوری" را به یک "اپرا "ی بیرون از سالن تبدیل کرده است.
در صحنههای معینی، از سازههای خاصی که بخشی از مضامین اجرا را صحنهای و دراماتیک کردهاند، استفاده شده و کارکرد و کاربرد آنها و نیز به کارگیری بسیار هنرمندانه تختها برای شکلدهیهای متفاوت و مضموندار گوناگون و شکلدهی حرکات و جایگیری "بازیگر – مجری"ها، عملا نگره "کثرتگرا و غایتمند" کارگردان را به مقوله تئاتر به اثبات رسانده است.
ملودی قطعات موسیقی سمفونیک به تناسب فراز و فرودهای حرکتی و هیجانی آدمهای صحنه تغییر میکند و در اصل، کارکردی کنترلی و هماهنگکننده برای میزانسنها دارد؛ به همین دلیل کارکردش بسیار دراماتیک است.
طراحی صحنهها به تناسب مضامین آنها خوب و هوشمندانه است: تماشاگر به هرگوشهای از صحنه که بنگرد، با بخشی از وضعیتها و موقعیتها مواجهه میشود که به تنهایی معنایی جزیی و در کل کمپوزیسیون و ترکیب صحنه معنائی کاملتر و حتی فراتر در بر دارد که قابل تحلیل و از لحاظ زیباییشناسی تاویلدار و بداعتآمیز است.
"بازیگر – مجری"ها در این پرفورمنس خاص از همه قابلیتهای بدنی کمک میگیرند و با هوشمندی، مفهوم و شاکله مرتبط، مستدل و هنجاردار نقشهایی را که به عهده دارند با زیبایی تمام مینمایانند.
میزانسنها و انتخاب حرکات فردی و گروهی مضموندار طراحی شده برای تعداد زیاد "بازیگر– مجری"ها، تاکید بر ترفندهای زمینهای دیگر، مثل کاربری نورهای رنگی گوناگون به تناسب مضمون همان صحنهها، استفاده نمایشی از کارکردهای موسیقی و نیز بهرهگیری واقعا هنرمندانه از طراحی صحنه و شکلدهیهای بصری و به کارگیری تختها به اشکال گوناگون و تاویلزا و دراماتیک، جملگی نشانگر و بیانگر یک کارگردانی حرفهای است و کلا اجرای پرفورمنس موزیکال، داستانی و بدون کلام "کوری" را تحسین برانگیز و بیادماندنی کرده است.