سرویس تئاتر هنرآنلاین: نمایشهای بدون کلام یا "کم کلام" با پرفورمنسهای بدون کلام یا با کلام، مرزبندی شاخص موضوعی و ساختاری دارند و از بطن اجرای آنها روایتی نمایشی و تحلیلپذیر شکل میگیرد که در مواردی نیز همسان با ساختار ارسطویی داستان، از "آغاز"، "میانه" و "پایان" تاثیرگذاری برخوردارند؛ ضمنا طی آن از طریق حرکات، شکلدهیها و طراحیهای تاویلدار هوشمندانه و نیز به تناسب موضوع و نوع اجرا از ماسکهای طراحی شده که به شخصیتپردازی پرسوناژها کمک میکنند، استفاده شده است؛ بنابراین، آنچه نمایشهای بدون کلام یا "کم کلام" را از "پرفورمنس"های با کلام یا بیکلام متمایز میکند، به موضوع و چگونگی پردازش و شکلدهی دراماتیک و ساختارمند آن مربوط میشود؛ یعنی همه آنچه که روی صحنه عملا به شاکله کلی اجرا جلوه نمایشی میبخشد.
نمایش کم کلام "یادگار گا ده ر" به نویسندگی (متن نوشته یا نانوشته) و کارگردانی قطبالدین صادقی که به عنوان یکی از نمایشهای انتخابی چارت اجرایی جشنواره فجر انتخاب شده و در سالن چهارسو اجرا شد، الگویی شاخص برای ارزیابی چنین برجستگیهایی است.
نمایش، داستانی حماسی، آئینی و تاحدی اسطورهای دارد و اجرا پر از "نشانه"های تاویلدار دراماتیک است. خود داستان نمایش و اغلب پرسوناژهای محوری آن به نشانههای تمثیلی تبدیل شدهاند: برخی به کمک لباس و نقش داستانیشان و بعضیها با استفاده از ماسکهای حیوانی و غیرحیوانی. حتی جام طلای باستانی هم نشانهای برای آب و زندگی است و مضمون نشانهای آن با نقشنشانهای و "الهه مانندی" زنی که لباس سبز بر تن دارد و مظهر باروری و بهارآوری است، کامل میشود.
شکلدهیهای صحنه و مخصوصا طراحیهای گوناگون آن تماما "روایت محور" و در خدمت مضمون و محتوای نمایشاند. استفاده از موسیقی مقامی و آئینی در قالب آوازهای کردی "شکاک" و "اورامی" و نیز بهره گرفتن از " آواز- مویه" قدیمی "هَورَ ه" برای نشان دادن رنجها، مویهها و تنگناهای روحی روانی و تاریخی مردم، ستودنی است و باید گفت که موسیقی کاملا در خدمت روایت داستان نمایش و تشدید تاثیرات آن است.
کنشها و منازعات یا به اصطلاح جدال بین خیر و شر، به طور همزمان و از نظر وجاهت تاویلات و داشتههای زیبایی شناختی، همعرض با زیبایی و زشتی، و خشکسالی و باروری پیش میرود. در پایان تمام آنچه که به جبهه خیر و زیبایی تعلق دارد، پیروز و برتر میشود و همزمان به عنوان پایانبندی و نتیجهنهایی، آرزوی باروری و بهارگونگی محقق میشود.
در نمایش "یادگار گا ده ر" به کارگردانی قطبالدین صادقی موسیقی کارکردی محوری دارد؛ از موسیقی بدون کلام، آوازهای اصیل و لالایی کردی استفاده شده است.کارایی نهایی انتخاب هوشمندانه این موسیقیها به حدی است که عملا نبودن دیالوگ معمولی را جبران نموده و تاثیر و "کارکرد دیالوگی" پیدا کرده است.
رنگ سبز به عنوان نشانه باروری و بهارآوری و رنگ سفید به مثابه روشنگری، کاملا کارکرد نشانهای و دراماتیکیشان را نشان میدهند. در این اجرا "طراحی" حرف اول را میزند و تاثیرات آن در همه عناصر اجرایی نمایش عیان است. به همین دلیل، نمیتوان عنصری از اجزاء صحنهها را برداشت و یا عنصری به آن اضافه نمود: همه چیز با هوشمندی و هنرمندی در ساختاری منسجم به کار گرفته شده است.
میزانسنها تاویل دارند و دقیقا جایگاه تاویلی خیر و شر را مینمایانند. استفاده از "سازه متحرک" که نیروی "شر" بر آن سوارند و جایگزینی نهایی آن با نیروی "خیر" که بعد از منازعهای محقق میشود، بسیار دراماتیک و در راستای روند داستانی و دادههای بصری و مضموندار اجراست. نیروی "شر" عملا با ماسکهای حیوان نما "نشانهمند" شدهاند.
در نمایش "یادگار گا ده ر" هماوردی خیر و شر، زندگی و مرگ و نهایتا گذشته و آینده، به کمک طراحی صحنه، میزانسنها، بازیگری خوب و هماهنگ بازیگران، لباس، نور و موسیقی، به گونهای دراماتیک نشان داده شده وعملا کارگردانی هنرمندانه قطبالدین صادقی به اثبات رسیده است؛ همه عناصر نمایش، بی آن که دیالوگ زیادی ( آواز "الهه باروری" کارکرد دیالوگ دارد) در میان باشد، با بیانی بصری و با طراحیهای معین، میزانسنهای مناسب و تاویلدار و بازیگری هماهنگ و زیبای بازیگران در کمپوزیسیونی دراماتیک به هم ارتباط پیدا کردهاند و انسجام موضوعی و ساختاری هنرمندانهای خلق شده که اجرا را متمایز و شاخص جلوه داده است.