گروه تئاتر هنرآنلاین: طراحی صحنه تئاتر زمینه‌ای به منظور روایت هرچه بهتر نمایش است. طی همکاری طراح صحنه با کارگردان، چگونگی به کار گرفتن عناصر صحنه از جمله سکو، دیوار، میز، صندلی و به طور کلی اجزای آکسسوار در یک اثر نمایشی اتفاق می‌افتد. طراح صحنه از ابزارهایی استفاده می کند تا مجموعه‌ای بصری در برابر چشمان تماشاگران قرار دهد. در مجموع آنچه که روشن است طراحی صحنه تئاتر بسیار حائزاهمیت است اما متاسفانه مدت‌هاست که بسیاری از کارگردان‌ها به خصوص جوان‌ترها به دلیل هزینه‌های گزافی که این بخش بر نمایش متجمل می‌کند، ترجیح‌شان بر این است تا از این بخش یعنی استفاده از یک طراح صحنه متبحر در اثرشان صرفنظر کنند و طراحی صحنه را با کمترین هزینه، خود انجام دهند که در بسیاری از مواقع نبود توجه لازم به این بخش منجر به صدمه‌هایی به اثر می‌شود. هنرآنلاین در نظر دارد طی چند گفت‌وگو با فعالان طراحی صحنه در این باره نظرات مختلف را جویا شود. در نخستین بخش، سراغ شهاب شریفی رفتیم که اخیراً از پرکارترین طراحان صحنه است و به گفته خودش طراحی صحنه سیزده نمایش را که در اردیبهشت و خرداد در تماشاخانه‌های تهران اجرا خواهند شد و همچنین دو فیلم کوتاه و یک فیلم بلند را انجام داده است. او دانش‌آموخته رشته معماری و از سال 1378 به این کار مشغول است و طراحی صحنه تئاتر را از سال 1398 به صورت حرفه‌ای آغاز کرده است.
او در این باره گفت: به دلیل هزینه‌های گزاف متریال طراحی صحنه بسیاری از صاحبان آثار بر آن می‌شوند تا از طراحی صحنه متوسط یا رو به پایین و یا بی‌چیز استفاده کنند. از این رو با من تماس می‌گیرند تا از وسایل موجود در کارگاه با حداقل هزینه یا به صورت امانی در اختیارشان قرار دهم. آثار نمایشی متوسط و رو به بالا که تعدادشان کم است نیز سعی می‌کنند در ساخت دکور به هزینه محدود و با حذفیات بسیار استفاده کنند چراکه در بهترین حالت که نمایش سولداوت شود گروه‌های نمایشی از پس هزینه دکورهای سنگین بر نخواهند آمد.
شریفی در ادامه افزود: مسئله‌ای که وجود دارد این است که با توجه به قیمت اجاره بهای سنگین سالن‌های نمایشی و هزینه‌های زیاد تمرین تا رسیدن به اجرا، گروه‌ها در صورت فروش بسیار خوب هم نمی‌توانند پاسخ‌گوی دیگر هزینه‌های نمایش باشند و از این رو از آن صرفنظر می‌کنند.
این طراح صحنه تئاتر ضمن اشاره به اینکه در این شرایط راهکار این است که اداره کل هنرهای نمایشی از گروه‌های نمایشی حمایت کند، عنوان کرد: سرمایه‌گذاری افراد بیگانه با فضای تئاتر به نفع آثار نمایشی نیست چراکه ناآشنایی این افراد با این فضا، می‌تواند گروه‌های نمایشی را دچار مشکلات عدیده دیگری کند چراکه این افراد در جریان مسائل و مشکلات تئاتر، خصوصا در سالن‌های خصوصی نیستند و با توقعات در این فضا آشنایی ندارند.
او ضمن اشاره به اینکه متاسفانه بیشتر مخاطبان آثار نمایشی، خود تئاتری‌ها هستند، اظهار کرد: باید تمهیداتی اندیشیده شود تا بر تعداد مخاطبان تئاتر افزود شود و در شرایطی که خود تئاتری‌ها تماشاگر آثار خودشان باشند به اقتصاد این هنر کمک نخواهد کرد.
این تهیه‌کننده تصریح کرد: من در دو سال گذشته طراح صحنه نمایش‌ها و فیلم‌های بلند و کوتاهی بودم اما متاسفانه اکثر گروه‌های نمایشی این امکان را نداشتند از پس هزینه‌های انجام شده به تهیه دکور نمایش برآیند و از این رو چک‌های برگشتی زیادی دارم در صورتیکه در فضای سینما اینگونه نیست. تعداد افرادی که در سینما با مشکل طراحی و ساخت دکور مواجه هستند انگشت‌شمار هستند چراکه از قبل می‌توانند ضررها را محاسبه کنند و مشکلات کمتری دارند.
شریفی خاطرنشان کرد: از آنجا که تعداد سالن‌های نمایشی زیاد شده و بر تعداد جوان‌های فعال در این عرصه نیز افزود شده است اداره کل هنرهای باید مدیریت کند تا هر روز مشکلات متعدد عوامل گروه‌های نمایشی بیشتر نشود.
او ضمن بیان اینکه تمام تخصص‌ها متخصص خود را می‌خواهد گفت: به منظور ارائه هر چه بهتر یک اثر نمایشی، تمام عناصر داخل یک نمایش نیازمند متخصص کاربلد خود است. طراحی صحنه از مهمترین بسترهای یک نمایش است و متاسفانه کارگردان‌ها به دلیل بحث مالی، آن را کنار می‌گذارند و بر آن می‌شوند تا خودشان آن را انجام دهند و از این رو اثر نمایشی رابا شکست مواجه می‌کنند.
شریفی اضافه کرد: بسیار آثار نمایشی خوب بودند با بازیگران بسیار توانمند با داشته‌های خوب هنری اما به دلیل نبود توجه به بحث طراحی صحنه نتیجه خوبی ندیدند. طراحی صحینه از مهمترین بخش‌های بصری یک نمایش است. بسیاری از مواقع برخی کارگردان‌ها اواسط یا اواخر اجرای نمایش‌شان به من مراجعه کردند و خواستند تا طراحی برای‌شان انجام دهم چراکه در روند کار متوجه شدند نبود توجه‌شان به بخش طراحی صحنه باعث شده تا نمایش‌شان با شکست مواجه شود. بسیاری از هنرمندان با سابقه می‌دانند که بدون توجه به طراحی صحنه موقعیت یک اثر امکان‌پذیر نیست.
این طراح صحنه افزود: طی دو سال گذشته که با شرایط به وجود آمده در پی ویروس کرونا مواجه بودیم طراحی صحنه آثار نمایشی بسیاری را انجام دادم و از پرکارترین طراحان صحنه بودم اما اکثر کارها شکست خورند و نتوانستند از پس هزینه‌های انجام شده برآیند.
شهاب شریفی درباره تحصیلات آکادمیک در رشته طراحی صحنه گفت: در گذشته تحصیل در این رشته کمرنگ‌تر بود اما اکنون بیشتر شده است و اکنون دانشگاه‌های بیشتری با اساتید خوب این رشته را تدریس می‌کنند اما مشکل این است که دانشجویان بیشتر به صورت تئوری با طراحی صحنه آشنا می‌شوند و کار عملی انجام نمی‌شود و این حرفه بدون کار عملی امکان‌پذیر نیست چراکه دانشجو باید آنقدر آزمون خطا انجام دهد تا در این رشته متبحر شود.
او افزود: فارغ‌التحصیلان طراحی صحنه اطلاعات علمی و اولیه درباره طراحی صحنه دارند اما با واقعیت مواجه نشدند و ابزار در دست نگرفته‌اند. در مدت فعالیت‌م به عنوان طراح صحنه از دانشجویان بسیاری در کنار خود استفاده کردم تا با آموزش عملی بتوانم آن‌ها را راهی بازار کار کنم.
شهاب شریفی در پایان عنوان کرد: خانه تئاتر باید نظارت بیشتری داشته باشد تا افراد بی‌تخصص وارد حوزه‌های تخصصی تئاتر نشوند تا هم اینکه افراد متخصص از فعالیت محروم نشوند و هم افراد غیرمتخصص به آثار نمایشی لطمه وارد نکنند.