موضوع برگزاری کنسرت‌های رایگان موسیقی در مراکز فرهنگی و هنری و بوستان‌ها از دهه ۹۰ توسط برخی هنرمندان و نهادهای فرهنگی و هنری مطرح و در مواردی نیز محقق شده است. نخستین کنسرت روباز شهر تهران ۱۶ تا ۱۸ تیر ۱۳۹۵ به مناسبت عید سعید فطر به صورت رایگان با حضور رضا صادقی، علیرضا قربانی و حجت اشرف‌زاده به همت شهرداری منطقه ۱۲ در میدان تاریخی مشق پایتخت برگزار شد و این کنسرت‌ها به مناسبت‌های مختلف و اعیاد تا سال ۱۳۹۸ هم ادامه داشت.
همایون شجریان خواننده موسیقی سنتی سال ۱۳۹۲ پیشنهاد اجرای کنسرت خیابانی را مطرح کرد و مرداد ۱۳۹۷ با انتشار پستی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی برای برگزاری کنسرت خیابانی اعلام آمادگی کرد و نوشت: «عزیزان، در این ایام که چون سیاوش در گذر از آتش هستیم نمی‌دانم چه کنیم تا حالمان کمی به شود، چنانچه مشکل مجوز نباشد سراپا در خدمتم تا بدون هیچ انتفاعی کنسرت خیابانی گسترده برای شما عزیزان اجرا کنم، شاید دلمان در کنار یکدیگر آرام گیرد.»
پیشنهاد شجریان مورد توجه مسئولان وقت شهرداری تهران، شورای اسلامی شهر تهران، خانه موسیقی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت و جلساتی نیز برای هماهنگی و برگزاری کنسرت انجام شد اما به دلایلی محقق نشد.
شهرام ناظری خواننده پیشکسوت موسیقی سنتی نیز همان سال پیشنهاد داد که استادیوم یکصد هزار نفری آزادی را در اختیار ما بگذارند تا با همراهی گروه‌های موسیقی دیگر، شب‌های متعددی به شکل رایگان برای مردم کنسرت برگزار کنیم. چنین کنسرتی نیز محقق نشد.
محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی نیز اسفندماه ۱۳۹۵، در نشست خبری کنسرت «کویر» پیشنهاد برگزاری کنسرت‌های رایگان را برای شهروندانی که نمی‌توانند بلیت تهیه کنند، مطرح کرد. این پیشنهاد در همان زمان از سوی برخی مسئولان مورد استقبال قرار گرفت؛ اما مشکلاتی بر سر امور اجرایی آن وجود داشت که مسکوت ماند. در نهایت این پیشنهاد شهریور سال ۱۳۹۷ با برگزاری کنسرت ارکستر سازهای ملی ایران به خوانندگی معتمدی و رهبری علی‌اکبر قربانی با استقبال بیش از ۵ هزار نفر در بوستان آب و آتش محقق شد.
سیدمحمدحسین حجازی مدیرعامل منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد همان سال درباره نخستین اجرای کنسرت خیابانی در بوستان آب و آتش گفت: نگاه ما حمایت از مجموعه‌هایی است که قرار است در شهر تهران اتفاقات مهمی را رقم بزنند. در حوزه‌های ملی ما کمتر به این رخدادها توجه شده است، برگزاری کنسرت رایگان برای عموم مردم به یمن اعیاد مبارک قربان و غدیر در منطقه فرهنگی گردشگری عباس آباد رخ داده است و ما امیدواریم ادامه پیدا کنند.
حجازی افزود: درخواست‌های متعددی برای برگزاری کنسرت داشتیم. این کنسرت اجرای موسیقی ملی ایران است. متاسفانه بعضی‌ها از این مسئله سوء استفاده می‌کنند. اینجا خارج از ضوابط نظام پیش نمی‌رود. در مورد برگزاری کنسرت‌های خیابانی سیستم‌های نظارتی تصمیم‌گیرنده هستند و تمرکز ما در این مجموعه فقط به اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی خواهد بود؛ زیرا اراضی عباس‌آباد یادگار انقلاب است و ما هم در راستای اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی عمل خواهیم کرد.
پس از اجرای ارکستر سازهای ملی، کنسرت‌های دیگری نیز در منطقه فرهنگی و گردشگری عباس آباد و سایر بوستان‌ها برگزار شد. سال ۱۳۹۸ نیز کنسرت‌های ارزان قیمت در قالب طرح «هنر برای همه» به همت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با هدف دسترسی همه اقشار جامعه به برنامه‌های فاخر هنری برگزار شد. در قالب این طرح، محمد معتمدی از چهارم تا هفتم فروردین با ۶ اجرادر پردیس تئاتر تهران (واقع در محله خاوران) روی صحنه رفت. بلیت این کنسرت‌ها در همه ردیف‌های سالن با قیمت ۲۵ هزار تومان به فروش رسید و ۸۴۴ مخاطب در هر اجرا حضور داشتند که مجموع مخاطبان این کنسرت‌ها به بیش از پنج هزار نفر رسید.
کنسرت‌های رایگان به دلیل شیوع کرونا متوقف شدند، برخی هنرمندان موسیقی سنتی، پاپ و نواحی در دوران شیوع کرونا و تعطیلی برنامه‌های فرهنگی و هنری، کنسرت‌هایی را به صورت برخط و رایگان برگزار کردند. پس از کرونا، برگزاری کنسرت‌های رایگان در بوستان‌ها به خصوص منطقه فرهنگی گردشگری عباس آباد از سر گرفته شد. رویدادهایی که با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه سعی دارند برای ساعاتی از تنش‌ها و استرس‌های موجود بکاهند و نشاط و شادی را در میان افراد جامعه ایجاد کنند و این امر نیز نیازمند مشارکت همه نهادهای فرهنگی و هنری است.
پرداخت هزینه‌های کنسرت‌های رایگان
مدیرعامل منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد سال ۱۴۰۲ همچنین درباره کنسرت‌های رایگان در بوستان آب و آتش اظهارداشت: این کنسرت‌ها از سال ۱۳۹۷ به بعد در اراضی عباس‌آباد برگزار می‌شد چرا که در اسناد بالادستی به اجرای برنامه‌های میدانی در هر سطحی با حضور هنرمندان و شخصیت‌های فاخر در اراضی عباس‌آباد تاکید شده است. کنسرت‌ها هم با هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برپا شده و ادامه‌دار است. قبل از آنکه بحث کنسرت خیابانی از سوی برخی هنرمندان مطرح شود، این اتفاق در منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد و با توجه به نیاز کشور به اجرای موسیقی خیابانی در فضای شهری رقم خورد. ما هزینه مالی این کنسرت‌های رایگان را به همه خواننده‌هایی که دعوت می‌کنیم، می‌پردازیم در واقع این کنسرت‌ها برای مردم رایگان است نه برای هنرمندان موسیقی که اجراکننده هستند.
حجازی گفت: در سه سال اخیر کلیه افرادی که مورد تایید وزارت ارشاد بودند تحت یک معرفی نامه در راسته بوستان آب و آتش تا پل طبیعت موسیقی اجرا می‌کردند و تاکید ما هم اجرای موسیقی سنتی است. فراخور فضای جامعه این اقدامات را انجام میدهیم اما اراضی عباس‌آباد قوانینی دارد، ما نه تنها مخالف موسیقی نیستیم بلکه از این امر حمایت هم می‌کنیم.
کنسرت‌های مردمی «شب‌های لبخند»
کنسرت‌هایی متعددی طی سال‌های اخیر به صورت رایگان در بوستان‌های نهج‌البلاغه، لاله، آب و آتش به همت شهرداری تهران برگزار شده است. منطقه فرهنگی گردشگری عباس آباد نیز به مناسبت‌های ملی، مذهبی و اعیاد در قالب برنامه‌های همنشینی و دورهمی خانوادگی «شب‌های لبخند» میزبان کنسرت‌های رایگان هنرمندانی از جمله حسام‌الدین سراج، سالار عقیلی، محمد اصفهانی، گروه وزیری و وحید تاج، حمید عسکری، امیر تاجیک، علی عبدالمالکی، سینا درخشنده، محسن میرزاده، محسن ابراهیم‌زاده، شهرام شکوهی، حامد همایون، حمید حامی، عماد طالب‌زاده، محمد علیزاده، گروه پازل‌بند و احسان یاسین بوده است.
قیمت بلیت کنسرت‌ها از سال گذشته افزایش پیدا کرده و در سال جدید نیز این روند ادامه داشته است. قیمت بلیت کنسرت‌ها در تهران از ۲۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و در سایر شهرها از ۲۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان متغیر است، با توجه به افزایش قیمت بلیت کنسرت‌ها و شرایط نامناسب اقتصادی، امکان حضور و بهره‌مندی همه اقشار جامعه از این کنسرت‌ها وجود ندارد و برگزاری کنسرت‌های رایگان و ارزان قیمت شاید بتواند امکانی برای حضور مردم در کنسرت‌ها فراهم کند.
منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد امسال به مناسبت نوروز، کنسرت‌های مردمی و رایگان «شب‌های لبخند» را از مجموعه‌برنامه‌های «عید شرقی» از چهارم تا ۱۴ فروردین ساعت ۲۰ در دریاچه هنر واقع در بزرگراه حقانی و گذر فرهنگ تدارک دیده و فرصتی را برای علاقه‌مندان به موسیقی فراهم می‌کند تا لحظاتی شاد و به‌یادماندنی را در کنار خانواده و دوستان خود تجربه کنند.
کنسرت هنرمندان شاهین بنان چهارم فروردین، گروه «آوای موج» پنجم فروردین، سینا شعبان‌خوانی ۶ فروردین، گروه «نوتاش» هفتم فروردین، علی عبدالمالکی هشتم فروردین، فرج علی‌پور نهم فروردین، مهدی یغمایی ۱۰ فروردین، حسین توکلی ۱۱ فروردین، دف‌نوازان هور ۱۲ فروردین، گروه «لیو» ۱۳ فروردین و سامان جلیلی ۱۴ فروردین در برنامه «شب‌های لبخند» برنامه‌ریزی شده است.
همچنین کنسرت «سمفونی نوروز» با اجرای نوروزخوانی‌های اقوام ایرانی به صورت ارکسترال با گردآوری و ارکستراسیون آرمان مهربان و رهبری آرش امینی ۱۱ فروردین ماه به مناسبت جشن جهانی نوروز و عید سعید فطر در تالار وحدت اجرا شد و سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، اجرای این کنسرت را به صورت رایگان به علاقه‌مندان موسیقی اهدا کرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اجرای رایگان کنسرت سمفونی نوروز به عنوان هدیه وی به مردم و تداوم کنسرت‌های رایگان به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: طبعا در برنامه‌ها و رویدادهایی که زیرمجموعه وزارت فرهنگ هستند، می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم و در برنامه‌هایی که مربوط به بخش خصوصی باشد، با بخش خصوصی مشارکت و تلاش می‌کنیم امکانات و فضای بیشتری برای بهره‌مندی مردم از موسیقی فراهم کنیم.
کنسرت‌های رایگان نهادینه شود
رضا مهدوی کارشناس و پژوهشگر موسیقی درباره برگزاری کنسرت‌های رایگان موسیقی به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: چنین برنامه‌هایی باید در تمامی استان‌ها و شهرها برگزار شود. برگزاری کنسرت‌های رایگان با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی و اجتماعی علاوه بر ایجاد نشاط عمومی در سطح جامعه، باعث بهبود و رفع خستگی مردم در این شرایط خواهد شد.
وی گفت: همه مردم توانایی خرید بلیت‌های گران قیمت کنسرت‌های هنرمندان مورد علاقه خود را در گونه‌های مختلف موسیقی ندارند و با برگزاری کنسرت‌های رایگان در کنار خانواده امکان و شرایط بهره‌مندی و حضور در کنسرت‌های خوانندگان و نوازندگان مورد علاقه خود را خواهند داشت.
مهدوی افزود: همچنین برگزاری کنسرت‌های رایگان شرایطی را برای هر چه مردمی‌تر شدن هنرمندان در سطوح مختلف به وجود می‌آورد و به این شائبه که جماعت هنر موسیقی تشریفاتی هستند و خود را از طبقه مرفه می‌پندارند تا حدی خط بطلان می‌کشد و تمامی گونه‌های مجاز موسیقی در کشور را مردم‌وار نشان می‌دهد.
تمام نهادهای ذیربط با عرصه فرهنگ و هنر باید پای کار بیایند و چنین اتفاق مهمی را نهادینه‌سازی و حمایت کنند تا هر چه بیشتر شاهد اجراهای کیفی‌تری باشیم.
وی تاکید کرد: البته در وهله اول باید شرایطی فراهم شود تا موسیقی خیابانی در گونه‌های مختلف به رسمیت شناخته شود و زیرساخت مناسبی برای برگزاری چنین اجراهای موسیقایی در سطح شهرها داشته باشیم.
مهدوی اظهارداشت: موسیقی یکی از هنرهای مهم جوامع بشری است که در ایجاد وفاق، دوستی و مهرورزی میان آحاد مردم کمک شایانی می‌کند و هر چه دور از تشریفات و تالارمحوری باشد مردم بیشتر بهره‌مند می‌شوند.