سرویس تئاتر هنرآنلاین، پیمان شیخی پژوهشگر، نویسنده و مجری رادیو و تلویزیون در گفتوگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره فعالیتهای خود در این روزها گفت: ایام قرنطینه به دلیل جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، برای همه انسانها روزهای عجیبی بود که حتی در دوران جنگ هم با همه سختیها، چنین تجربهای نداشتیم. در کنار تمام نگرانیهایی که برای سلامتی عزیزانام داشتم، از این فرصت استفاده بهینه کرده و بیشتر زمان خود را به مطالعه گذراندم. برخلاف سیزده، چهارده سال گذشته که مدام اجرای تلویزیونی و رادیویی داشتم، امسال برنامهای در صداوسیما نداشتم و بر این اساس سعیام بر این بود تا از طریق فضای مجازی ذهن و آلام مخاطبان و افرادی که دنبالکننده صفحه من در اینستاگرام هستند را از طریق انتشار دکلمههایی آرام کنم.
او ضمن اشاره به اینکه بیش از یکسال است که مشغول نوشتن جلد اول کتابی درباره زندگینامه هنرمندان تئاتر دهه بیست و سی هستم و چندی است که نگارش آن به پایان رسیده است، عنوان کرد: مدتی است که ویراستاری نهایی این کتاب با عنوان احتمالی "ستارگان فراموش شده" به پایان رسیده است و امکان دارد نام آن تغییر کند. چندی قبل به دنبال ناشری به منظور چاپ آن بودم که با بحران شیوع ویروس کرونا مواجه شدیم و امکان آن وجود نداشت تا وارد مذاکره با ناشری شوم. ترجیحام بر این است تا با انتشارات مختلفی فعالیت داشته باشم و تمام آثار خود را به یک نشر نسپارم و سلایق مختلف را محک بزنم. ضمن اینکه کار کردن با ناشران متفاوت، منجر به کسب تجربیات و آگاهی تازهتری در حوزه انتشارات میشود.
شیخی در ادامه صحبتهایش درباره کتاب "ستارگان فراموش شده" اظهار کرد: متاسفانه زمانیکه به پیشکسوتان تئاتر اشاره میشود، تنها از اساتیدی چون جمشید مشایخی، عزتالله انتظامی، داریوش اسدزاده و مرتضی احمدی و ... یاد میشود در حالیکه اساتیدی پیش از این هنرمندان در تئاتر ایران فعالیت داشتهاند که این عزیزان، شاگردان شاگردان آنها محسوب میشوند هرچند که این موضوع چیزی از ارزشهای این هنرمندان کم نمیکند و آنها هم جز پیشکسوتان هستند اما این هنرمندان نام برده از دهه سی به بعد وارد عرصه تئاتر ایران شدند.
این پژوهشگر با بیان اینکه پیش از دهه سی ما تاریخ مغفولهای در تئاتر داریم، تصریح کرد: در لندن و حتی در آذربایجان غصب شده توسط روسها، تئاتری اجرا میشود که دویست سال مشغول به فعالیت است و زمانیکه وارد تماشاخانههایشان شویم اطلاعات دو قرن پیش موجود است اما با اینکه حدود صد سال است تئاتر در کشور ما رواج یافته ممکن است برای پیدا کردن بروشور نمایشی که بیست سال پیش به صحنه رفته است دچار مشکل شویم. بنابراین ما در تئاتر کشورمان تاریخ مغفوله بسیار داریم، بنابراین در کتاب "ستارگان فراموش شده" به هنرمندانی پیش از اساتیدی که نام بردم، پرداختهام.
او در ادامه اضافه کرد: در تحقیقات کلی خود از مویدالممالک فکری ارشاد شروع کردم تا هنرمندانی که آخرین فعالیتهایشان در سالهای 1337 تا 1340 بوده است و پس از آن یا فعالیت در این حرفه را به هر دلیلی کنار گذاشتهاند و یا فوت کردهاند. بخشی از این تحقیقات را پیشتر به صورت چکیده مقاله منتشر کردم اما در کتاب "ستارگان فراموش شده" به زندگینامه هنری دوازده هنرمند دهه 20 و 30 چون هوشنگ سارنگ، معزدیوان فکری ارشاد، سیدعلی خان نصر، اسماعیل خان مهرتاش، رفیع حالتی، اصغر تفکری، سعدی افشار، غلامحسین نقشینه، نصرتالله محتشم و ... پرداختهام.
شیخی همچنین افزود: آنچه که در این کتاب موردتوجه من بوده است، فعالیتهای هنری، جایگاه این هنرمندان در زمان خود و تاثیر آنها بر تئاتر ایران بوده و زندگینامه شخصی آنها در این کتاب مدنظر من نبوده است. به عنوان مثال هوشنگ سارنگ فردی بوده که بسیاری از هنرمندان کنونی ما حسرت شهرت و مقبولیت او را داشتهاند و حرف نخست را در دهه 20 و 30 تئاتر ایران زده است.
این مجری تلویزیون در پاسخ به این سوال که روند پژوهشاش در ارتباط با این هنرمندان چگونه بوده است؟ عنوان کرد: من از سال 1376 با هنرمندان قدیمی و پیشکسوت بسیاری ارتباط داشته و اکنون نیز در ارتباط هستم و از این رو بخشی از این تحقیقات در روند نشست با این هنرمندان شکل گرفته است و بخش دیگر این پژوهشها و استنادها براساس شنیدههایی از هنرمندانی است که در طی سالهای گذشته به صورت مستقیم با هنرمندان پرداخته شده در این کتاب فعالیت داشتهاند و یا فرزندان، نوادگان و بستگان این پیشکسوتان. سی یا چهل درصد نیز به خاطرهنویسیهای این هنرمندان و هنرمندان دیگر بازمیگردد.
او در ادامه افزود: از سال 1375 شروع به مطالعه و پژوهش درباره تهران قدیم کردم و از سال 1383 مطالعاتام بر تئاتر تهران قدیم را آغاز کردم و در این راستا منابع روزنامهای و مجلهای را یافتم و در روند نگارش این کتاب مورد استفاده قرار دادم. پیمان شیخی در بخشی از صحبتهایش گفت: برخی از هنرمندانی که در کتاب "ستارگان فراموش شده" به آنها پرداخته شده، پتانسیل آن را دارند که کتاب منفکی دربارهشان نوشته شود و از این رو به عنوان مثال حدود یک سال و نیم است که روی کتاب زندگینامه سیدعلی خان نصر کار میکنم و همینطور اسماعیل خان مهرتاش. همچنین بیش از چهار سال است که مشغول نگارش کتابی درباره زندگینامه معزدیوان فکری ارشاد و پدرش مویدالممالک فکری ارشاد هستم. باید بگویم اکنون بر دوازده کتاب کار میکنم که سه عنوان این تعداد آماده چاپ است.
او با بیان اینکه "ستارگان فراموش شده" پنج جلد است و اکنون جلد نخست آن تکمیل شده است، یادآور شد: حدود 50 هنرمند دهه 20 و 30 را لیست کردهام و در ادامه جلد نخست، به مابقی هنرمندان نیز در قالب چهار جلد دیگر خواهم پرداخت.
شیخی در پایان صحبتهایش درباره لزوم توجه و پرداختن به هنرمندان پیشکسوت قدیمی در دوره کنونی و برای نسل جدید بیان کرد: باور من بر این است که هر انسانی در صورتیکه آگاهی نسبت به تاریخ کشور خود نداشته باشد، آینده تاریکی خواهد داشت. به عنوان مثال کتاب "ستارگان فراموش شده" میتواند برای جامعه هنری بسیار مفید و جذاب باشد و برای عوام به عنوان سرگرمی محسوب میشود. زمانیکه کشور ما دارای تئاتر است در کنارش موظفیم اطلاعات هر آنچه که به تئاتر مرتبط است را داشته باشیم و با شکل و شیوه کارگردانی و ستارگان و هنرمندان پرفروغ گذشته آشنا باشیم. بنابراین هراندازه درباره تئاتر قدیم و هنرمندان پیشکسوت بدانیم در کنار اینکه مفتخر به آن خواهیم بود که جایگاه تئاتر در کشور ما تا چه میزان اهمیت داشته، با شکل و شیوه زندگی آن هنرمندان نیز آشنا میشویم. اعتقاد قلبی من است هر اندازه از تاریخ کشورمان بیشتر بدانیم خوشبختتر هستیم.