سرویس تئاتر هنرآنلاین: نمایش "خدایگان" براساس متنی از وودی آلن از 4 مهرماه در سالن اصلی تالار مولوی به صحنه می‌رود. انتخاب نمایش‌نامه‌ای قدیمی از وودی آلن، تعدد بازیگران و اجرا در تالاری که به میزبانی نمایش‌های دانشجویی و دانش‌آموختگان تئاتر معروف است مجابم کرد گزارشی از تمرین این نمایش داشته باشم.
حوالی ظهر به تالار مولوی می‌رسم؛ در سالن اصلی گروه به همراه کارگردان مشغول تمرین هستند. بازیگران بدون دکور و لباس‌های طراحی شده برای اجرا، تمرین را آغاز می‌کنند. در صحنه پنج صندلی کنار هم و یک صندلی با اندکی فاصله چیده شده‌اند. سام کبودوند در نقش "دیابتیس" و وحید آقاپور در نقش "هپاتیتیس" شروع‌کننده نمایش هستند. یکی بازیگر و دیگری نویسنده است هر دو پریشان و متفکر.
بازیگر می‌گوید: هیچ مطلقا هیچ.
نویسنده: چی؟
بازیگر: بی‌معنیه. پوچه.
نویسنده: پایانش؟
بازیگر: معلومه. پس داریم در مورد چی حرف می‌زنیم؟
نمایش "خدایگان" شانزده بازیگر جوان به عنوان همسرا دارد که تعدادی از آن‌ها در بخش‌هایی از کار با بازیگران اصلی همراه می‌شوند. یکی از ویژگی‌های نمایش "خدایگان" این است که در زمان گذر می‌کند و در موقعیت‌های مختلف قرار می‌گیرد. به نوعی نقش در نقش و نمایش در نمایش است. کاراکترها از زمان و مکان‌های مختلف می‌آیند و بسیاری از خطوط فرضی که به لحاظ زمانی و مکانی در تئاتر وجود دارد را می‌شکنند.
این تئاتر طنزی ساده دارد ولی به موضوعات فلسفی مهمی می‌پردازد. مخاطب با دیدن نمایش ضمن سرگرم شدن با پرسش‌هایی درباره جبر، اختیار و مفاهیم این چنینی روبرو می‌شود.
قصه این نمایش در یونان باستان می‌گذرد و نویسنده و بازیگری درباره این که پایان نمایش را چگونه به پایان برسانند گفت‌وگو دارند. یک نفر جرثقیل خدایان را پیشنهاد می‌دهد. آن را امتحان می‌کنند ولی دستگاه دچار ایراد می‌شود و باز نمایش بی‌سرانجام می‌ماند.
از وحید آقاپور درباره ویژگی این کار و نقشی که بازی می‌کند پرسیدم، او گفت: این اثر مانند بسیاری از کارهای وودی آلن پر از تناقض و غافل‌گیری است. داستان جذاب و پرحادثه‌ای دارد و ماجرای تمرین خود تئاتر است. کاراکتر "هپاتیتیس" نمایش‌نامه‌نویس است و چند لایه دارد. لایه ظاهری این است که در یونان باستان زیست می‌کند. در لایه دیگر یک بازیگر نقش او را بازی می‌کند.
سام کبودوند نیز در نمایش "خدایگان" سه نقش را بازی می‌کند. بازیگری که خودش است. نقش بازیگری که در یونان باستان قرار است به کمک نویسنده‌ای نمایشی را به صحنه ببرد و بازیگری که در نمایش یونان باستان نقش یک برده را بازی می‌کند.
او از علاقه خود به آثار وودی آلن گفت و توضیح داد: این متن برایم بسیار جذاب است و از کار کردن در این فضا لذت می‌برم. کارهای وودی آلن را می‌شناسم، طنز او را به شدت دوست دارم زیرا به فضای ذهنی من نزدیک است. کار قبلی‌ام "شلیک به تئاتر شهر" اقتباسی از فیلم "گلوله‌ها بر فراز برادوی" آلن بود.
کبودوند با بیان این‌که وودی آلن در عین این که شوخی‌هایی به شدت مینی‌مال و ریز دارد، شاید جاهایی لوس به نظر بیاید، اما مفاهیم عمیقی در پشت حرف‌هایش دارد، گفت: یکی از این مفاهیمی که در نمایش مطرح می‌شود بحث جبر و اختیاری است که انسان‌ها دارند. این که انسان‌ها از طرف خودشان اختیار دارند و یا جبری بر سرنوشت آن‌ها حاکم است که از قبل نوشته شده. دنیای که در آن زندگی می‌کنیم چقدر واقعی است؟ ممکنه رویا یا خواب باشد. کدام یک از ما حقیقی هستیم.
در ادامه با رحمت امینی کارگردان نمایش، گفت‌وگویی داشتم.
آقای امینی چه شد نمایش‌نامه "خدا" نوشته وودی آلن که از آثار قدیمی او محسوب می‌شود را برای اجرا انتخاب کردید؟
شناخت عمومی و کلی از حوزه طنز و کمیک دارم. هر چند این نمایش‌نامه به معنای رایج کمدی نیست بلکه اثری در ظاهر طنزآمیز با مفاهیم بسیار عمیق است. وودی آلن انسانی است که پیچیده‌ترین مفاهیم را در قالب ساده‌ترین اشکال می‌گوید. این چالش بزرگ حتی در اجرا سخت‌تر از متن بود. وقتی نمایش‌نامه را می‌خوانیم می‌گوییم چه ساده! ولی اصلا این طور نیست و مصیبت‌هایی در تحلیل متن کشیدم تا به اینجا رسیده و هنوز جای کار دارد. این نمایش‌نامه را هم مانند کارهای ایرانی چون "جیک جیک علیشاه" از قفسه تاریخ درآوردم و جزو نوشته‌های اولیه وودی آلن به شمار می‌آید. شاید کمتر کسی در جهان به سراغ آن برود. متن خامی‌های خود را دارد و برای انتخاب آن ریسک کردم.
درباره اجرای این نمایش در تالار مولوی بگویید.
مدتی بود قصد داشتم در این تالار نمایشی را با ترکیبی از دانشجویان، دانش‌آموختگان و دانشگاهیان با متنی که این ترکیب را می‌طلبد به صحنه ببرم. این نمایش باید در مکانی به صحنه می‌رفت که تماشاگران مناسبت‌های تخصصی‌تری با تئاتر داشته باشند. اما مخاطبان عمومی نیز با دیدن کار از آن لذت می‌برند و قدم‌شان روی چشم.
در نمایش "خدایگان" بازیگران توان‌مندی هم‌چون سام کبودوند و وحید آقاپور در کنار تعدادی بازیگر جوان حضور دارند این ترکیب به دلیل گیشه است یا دلیل دیگری دارد؟
توان بازیگر برای اجرای این متن برایم مهم بود؛ از کار با بچه‌های جوان‌تر دانشگاهی تا افراد باتجربه. افرادی که نام بردید از هنرمندان حرفه‌ای تئاتر هستند و سال‌هاست در این حوزه فعالیت دارند. این نمایش کاری نیست که فقط با طیف دانشجو اجرا شود. شخصیت‌های "دیابتیس" و "هپاتیتیس" را باید بازیگرانی باتجربه و توان‌مندی که تحلیلی از نقش داشتند، بازی می‌کردند.
آقای امینی در نمایش درباره وجود "خدا" نیز پرسیده می‌شود. درباره تحلیل این موضوع در متن بگویید.
به عنوان هنرمند وظیفه داریم به این موضوع بپردازیم. اتفاقا نمایش هم همین را می‌گوید و پادشاه می‌پرسد آیا خدا هست یا نه؟ پیرامون این سوال جواب‌هایی دارد و فکر می‌کند. نیچه، بکت و وودی آلن به مفهوم خدا و مرگ در کارهای‌شان پرداختند. وقتی آلن طرح مسئله می‌کند یعنی باوری به خدا وجود دارد و به هیچ عنوان نمی‌گوید خدا وجود ندارد. فقط چگونگی این باور را به چالش می‌کشد. حتما به عنوان انسان مسلمان و معتقد وقتی این کار را انتخاب می‌کنم باورم این است و به سمتی نمی‌روم که وجود و یا عدم وجود خداوند را به چالش بکشم یا چون و چرا کنم. حتی اسم نمایش‌نامه وودی آلن که "خدا" هست در اجرا به "خدایگان" تغییر یافته تا شبه‌ای ایجاد نکند؛ مسئله زئوس و خدایان هستند و نوعی تمثیل است.
موسیقی نمایش در اجرای عمومی نیز به همین ترتیب زنده است؟
می‌دانم که برای این نمایش موسیقی زنده می‌خواهیم که افکتیو باشد. اما باید ببینم بضاعت گروه همسرایان برای آوا و نواها تا کجاست. اگر کافی بود با همین موسیقی پیش می‌رویم اگر نه ممکن است موسیقی مفصل‌تری داشته باشیم.
لازم به یادآوری است نمایش "خدایان" با بازی وحید آقاپور، سارا اللهیاری، نسیم تاجی، نوید جهانزاده، ابوذر ساعدی، عرفان صفری، سام کبودوند، رضا غیور، نازنین میهن و پژمان یاوری از چهارم مهرماه در تالار مولوی روی صحنه می‌رود.
طراحی لباس این نمایش را سمانه داوودی‌پارسا و طراحی صحنه را مصطفا مرادیان به عهده دارند.