سرویس تئاتر هنرآنلاین: نشست پرسش و پاسخ علی اصغر دشتی، قائم مقام سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر صبح امروز در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر با حضور خبرنگاران برگزار شد.
در ابتدای نشست حمیدرضا ابک مدیر روابط عمومی این دوره از جشنواره گفت: امسال جشنواره به لحاظ محتوایی تغییراتی نسبت به سال‌های گذشته دارد. در این نشست قرار است درباره تجربه مدل پژوهشی جدید این جشنواره صحبت شود و برگزاری این جلسه آن به معنای برگزار نشدن نشست خبری فرهاد مهندس‌پور نیست.
پریسا مقتدی مدیر بخش مرور و استان‌های جشنواره با بیان اینکه امسال در بخش مرور تهران تغییراتی نسبت به سال‌های پیش صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: از تعداد 110 تا 120 نفری که با آنها تماس گرفته شد، 70 نفر به عنوان کارشناس این بخش انتخاب شدند و آثار را بررسی کردند. در بخش مرور شهرستان‌ها هم اولویت با دیدن آثار به صورت زنده بود، اما به دلیل برخی مشکلات، فیلم بیشتر دیده شدند.
در ادامه دشتی با بیان اینکه طراحی مکانیزم جدید برای آیندگان خواهد ماند، افزود: البته این مکانیزم بدون ایراد نیست اما ویژگی‌های خاصی دارد. امسال دفترچه‌ای طراحی شد که 127 اثر متقاضی بخش مرور با شناسنامه در آن درج شدند. سیاست این دوره این بود تا جایی که امکان دارد اجرای زنده را به فیلم ترجیح دهیم.
وی همچنین اضافه کرد: دفترچه‌ها پس از دعوت کارشناسان به آنها ارسال شد و آرای‌شان در آن ثبت شد که 1550 رای به دست آمد و این به معنی 1550 بار دیدن است. به تفکیک اجرای عمومی و آثاری که فیلم‌شان دیده شده؛ 86/45 درصد معادل 1340 رای از طریق اجرای زنده به دست آمد. در این میان آثاری که توسط افراد کمتری دیده شد شامل 13/55 درصد بوده که معادل 210 رای است که نشان می‌دهد رشد در رابطه با دیدن اجرای زنده نمایش‌ها بسیار بالا بوده است.
قائم مقام دبیر جشنواره در ادامه صحبت‌هایش عنوان کرد: کارشناسانی که بیش از 30 اثر را در زمان اجرای عمومی به تماشا نشستند شامل 11 نفر از گروه 70 نفره بود که معادل 15/71 درصد کارشناسان، کارشناسانی که بین 20 تا 30 اثر را به تماشا نشستند 12 نفر معادل 17/14 درصد، کارشناسانی که بین 15 تا 20 اثر را به تماشا نشستند شامل 17 نفر معادل 24/28 درصد، کارشناسانی که بین 10تا 15 اثر را به صورت زنده دیده‌اند شامل 23 نفر و معادل 32/85 درصد، کارشناسانی که بین 7تا 10 نمایش را دیده‌اند شامل 5 نفر معادل 7/14 درصد بوده و از مجموع 70 نفر تنها 2 نفر کمتر از 7 نمایش را دیده بودند که معادل 2/85 درصد می‌شد. البته این آمار با تماشای فیلم آثار نمایشی افزایش پیدا کرد.
وی با اشاره به گرایش‌های کارشناسان به نسبت تخصص اظهارکرد: نویسندگان و مترجمان 11/5 درصد که شامل 8 نفر، کارگردانان 11/5 درصد شامل 8 نفر، بازیگران 11/5 درصد شامل 8 نفر، مجموعه طراحان صحنه، لباس، گریم، گرافیک و نور 14/30 درصد شامل 10 نفر، موسیقی و صدا 4/30 درصد شامل 3 نفر، منتقدان و روزنامه‌نگاران 11/5 درصد شامل 8 نفر، مدیران سالن‌ها معادل 7/15 درصد شامل 5 نفر، عکاسان معادل 2/8 درصد شامل 2 نفر، اساتید دانشگاه معادل 7/15 درصد شامل 5 نفر، دانشجویان رشته تئاتر معادل 7/15 شامل 5 نفر، هنرمندان و منتقدان رشته‌های دیگر 4/30 درصد شامل 3 نفر، تماشاگران دائمی 4/30 درصد شامل 3 نفر، چهره‌های سیاسی 2/8 درصد شامل 2 نفر بودند. طبق مراجعه به دفترچه‌ها هیچ یک از آثار با آرای یک بخش بالا نیامده است.
وی در اشاره به تقسیم و تفکیک جغرافیایی تماشاخانه‌ها اعلام کرد: در تئاتر شهر 395 رای شامل 25/5 درصد در تماشاخانه ایرانشهر 191 رای معادل 12/32 درصد در تالار مولوی 186 رای شامل 12 درصد، در تماشاخانه پالیز 150 رای معادل 12 درصد، تئاتر مستقل تهران 100 رای معادل 6/5 درصد، تماشاخانه انتظامی 91 رای شامل 6 درصد، تماشاخانه باران 59 رای شامل 3/8 درصد، تماشاخانه سنگلج 55 رای شامل 3/5 درصد، تماشاخانه کنش معاصر 44 رای شامل 2/88 درصد، اداره تئاتر 41 رای شامل 2/6 درصد، تماشاخانه استاد مشایخی 36 رای معادل 2/3 درصد، پردیس تئاتر خاوران 26 رای معادل 1/6 درصد، مجموعه نیاوران 16 رای معادل 1 درصد، حوزه هنری 16 رای معادل 1 درصد، تالار محراب 19 رای معادل 1/2 درصد، عمارت روبرو 15 رای کمتر از 1 درصد، مکتب تهران با 15 رای کمتر از 1 درصد بوده‌اند.
قائم مقام سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر عنوان کرد: از میان 30 اثر برگزیده در مرحله اول، 7 اثر از تئاتر شهر شامل 23/3 درصد، از تماشاخانه ایرانشهر 6 اثر معادل 20 درصد، از تئاتر مولوی 5 اثر معادل 16/6 درصد، تئاتر مستقل تهران 4 اثر معادل 13/33 درصد، از تماشاخانه سنگلج 1 اثر معادل 3/33 درصد، از تماشاخانه پالیز 2 اثر معادل 6/6 درصد و از دیگر تالارهای نمایشی یک اثر معادل 3/3 درصد بوده است.
وی ادامه داد: طبق بررسی‌های آماری از تالارهای مرکز هنرهای نمایشی 26/63 درصد، از سالن‌های وابسته به شهرداری 26/6 درصد، از سالن‌های دانشگاه تهران 16/6 درصد و از تماشاخانه‌های خصوصی 30/17 درصد آثار راه یافته به جشنواره را به خود اختصاص داده‌اند.
دشتی اظهار کرد: بعد از انصراف‌ها در بخش مسابقه سعی شده تا نسبت معقولی بین تهران و شهرستان ایجاد شود. آثار شهرستان‌ها 32 اثر بوده که 22 اثر در بخش‌های سه گانه مسابقه شرکت داده شده‌اند این میزان معادل 68 درصد از آثار هنرمندان شهرستانی است از مجموع آثار هنرمندان تهران در بخش مسابقه نیز 56 اثر بوده که 34 اثر معادل 60 درصد آثار به جشنواره راه یافته‌اند.
پریسا مقتدی عنوان کرد: امسال در بخش مرور تهران تغییراتی صورت گرفته که دعوت از 70 کارشناس برای بررسی آثار بوده است. این کارشناسان از حوزه‌های مختلف و مرتبط با تئاتر بوده‌اند. البته ما در مرحله اول از 120 هنرمند دعوت کردیم که در نهایت به دلیل آشنا نبودن با این شیوه و یا نداشتن آمادگی لازم برای مشارکت توانستیم به گروه 70 نفره‌ای دست پیدا کنیم تا آثاری که در طول سال دیده بودند را که شامل 127 درخواست بود مورد بررسی قرار دهند. در این میان آثاری وجود داشت که به حد نصاب برای دیده شدن نرسیده بود بنابراین ما مجبور شدیم فیلم آنها را به داوران ارائه کنیم.
وی ادامه داد: کاری که 4 تن از کارشناسان دیده بودند و حداقل باید توسط 7 هنرمند دیده می‌شد باعث شد تا ما از کارگردانان، طراحان و جامعه آماری دعوت کنیم به تماشای آثار بنشینند در مرور شهرستان نیز علی‌رغم اینکه ما و فرهاد مهندس‌پور و شرکت‌کنندگان تمایل داشتند که آثار را ببینند کماکان به فیلم‌ها مراجعه شد. داوران برگزیدگان استانی فجر 5 نفر و داوران بخش مرور شهرستان سه نفر بودند.
علی‌اصغر دشتی در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد: این شکل از مدل پژوهشی نشان می‌دهد که جامعه تئاتر چقدر به تماشای تئاتر می‌نشیند ما بسیاری از کارشناسان را که وقتی لیست برای‌شان ارسال شد بررسی کردیم متوجه شدیم که زیر 7 نمایش دیده‌اند اما فراموش نکنیم که در حد میانه، آمار ما پایین نیست اما طبق قوانین هر نمایش حداقل به 7 نفر نیاز دارد که تئاتر را دیده باشند. در بین کارشناسانی که در خارج از رشته تئاتر بودند نیز این آمار حیرت‌انگیز بود.
وی درباره حال و هوای جشنواره عنوان کرد: 89 اثر صحنه‌ای در بخش‌های مهمان، مرور تهران و شهرستان و برگزیده‌های استانی، 10 اثر صحنه‌ای تمرین اجرای جشنواره حضور دارند.
وی درباره تنوع آثار این دوره از جشنواره نیز گفت: چه در رابطه با آمار استان‌ها و چه تهران با تنوع بالایی روبرو هستیم به طوری که گونه‌ها و نسل‌های مختلف تئاتری در این دوره از جشنواره حضور دارند.
وی در بخشی از سخنانش 5 انتقاد را به این مدل پژوهشی وارد دانست اول آنکه باید این سیستم از حالت دستی خارج شود و با دیجیتالی شدن در وقت صرفه‌جویی بیشتری شود و شکل حرفه‌ای‌تر و خطای انسانی کمتری داشته باشد، دوم آنکه تعداد کارشناسان باید از 70 نفر تجاوز کند، سوم آنکه ما باید دارای چنان فرهنگ و آمادگی باشیم که از ابتدای امر اسامی کارشناسان اعلام شود، چهارم کارها در زمان اجرا دیده شوند و در آخر اینکه بتوانیم این آمادگی را ایجاد کنیم که بنا بر تخصص‌ها، امتیازها را ضریب دهیم یعنی کارگردان ضریب 2 و تماشاگر دائمی ضریب 1 داشته باشند.
قائم مقام دبیر جشنواره تئاتر فجر در بخش دیگری از این نشست به مشارکت طلبیدن بیشتر افراد اشاره کرد گفت: وقتی 5 نفر 5 اثر را می‌بینند نمایش از زاویه نگاه 5 نفر در دموکرات‌ترین شکل بررسی می‌شود و در زمانی که مشورت می‌کنند ممکن است مشورت یکی بر دیگری تاثیر گذارد و یا فردی به احترام دیگری از نظرخود کوتاه آید ما در تیم 70 نفر سه رکن را در نظر گرفتیم. 1- تنوع نسل‌ها، 2- تنوع سلایق تئاتری و 3- تخصص‌های تئاتری تا با در نظر گرفتن این سه رکن شاهد آثار متنوع در خروجی باشیم.
دشتی درباره دو چهره سیاسی که در تیم کارشناسی قرار گرفته‌اند تشریح کرد: جامعه تئاتری سال‌های سال خرده گرفته که چرا چهره‌های سیاسی از تماشای تئاتر پرهیز می‌کنند نمایندگان مجلس و افراد کمیسیون فرهنگی مجلس چرا در طول سال تئاتر نمی‌بینند ما در بررسی کارشناسان فکر کردیم با دو پارامتر پیش رویم که آیا در بین کسانی که به سیاست مربوط هستند افرادی وجود دارند که به تماشای دائمی تئاتر بنشینند و دوم آنکه آیا می‌توانیم افرادی را داشته باشیم که به تماشای تئاتر بروند اما خارج از قدرت باشند. در این بین متوجه شدیم دو چهره سیاسی انتخاب شده یعنی محمدعلی آهنگران و محمدعلی ابطحی آمار قابل توجهی از تئاتر دارند به طوری که یکی 15 اثر و دیگری 11 نمایش را به تماشا نشسته بودند.
وی در بخش دیگری بیان کرد: این تصور وجود داشت که چهره‌های سیاسی شیفته هر آنچه که دیده بودند، شوند اما وقتی به دفترچه آنها نگاه کردم متوجه شدم که رای معقولی دادند برای مثال یکی از چهره‌های سیاسی در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها اشاره کرده بود که وقتی مسئولیت ارزیابی را برعهده گرفتم با دقت بیشتری روی کارها تامل کردم و رای دادم و این به این معناست که وقتی مسئولیتی سپرده می‌شود تامل خود را از تماشاگر صرف بالا می‌برند و با مسئولیت‌پذیری بیشتری رای می‌دهند.