سرویس تئاتر هنرآنلاین: نمایش "فلان وچنان" به نویسندگی و کارگردانی رضا شاهبداغی از 28 آذر ماه ساعت 19 در تماشاخانه سنگلج روی صحنه رفته است و قربان نجفی، مهناز خطیبی، افسانه میرباقری و بیتا آزادی در این نمایش به ایفای نقش می‌پردازند.
رضا شاهبداغی در گفت‌وگو با هنرآنلاین درباره ایده نگارش نمایشنامه گفت: نگارش نمایشنامه "فُلان و چِنان" شبیه دیگر آثارم، در ابتدا از سبک نوشتاری اجراییِ ویژه‌ای می‌آید که از حدود سال 1389 تاکنون در پی قوام آن بوده‌ام. یعنی نوعی خصلتِ فنّی جرقه اولیه شکل‌گیری ایده نمایشنامه بود. هرچند "فلان و چنان" و آثار دیگرم عمیقا وامدار تاریخ نیز هستند.
وی در ادامه اضافه کرد: نسخه اولیه نمایشنامه را در سال 1391 نوشتم. البته در آن زمان عنوان طولانی‌تری داشت؛ "فُلان و چِنان حکومت خان جان در زمانه هجمه ددمنشانه ممالک راقیه". در واقع این عنوان، موضوع اصلی نمایش را نیز می‌نمایاند. در آغاز، در راستای همان خصلتِ فنّی، تعدادی واژه و عبارت داشتم که بسیار شیفته آهنگ و طرز بیان کردن‌شان بودم. به تدریج با تکرارشان، واژگان و عبارات دیگری را جعل کردم و حتی به نوعی اختراع کردم. ترکیب این واژگان و عبارات، توشه نوشتنم را انباشته بود. لاجرم قصه کلی یا خط اصلی ضمن بازی کردن با این توشه عیان شد.
این نویسنده و کارگردان ضمن اشاره به اینکه نمایشنامه برای من اساسا متنی اجرایی است، خاطرنشان کرد: نه اینکه لزوما توضیح صحنه یا حتی محتوای گفت‌وگوها اجرایی باشند یا به اجرا دربیایند؛ بلکه واژه به واژه نمایشنامه از همان ابتدای نوشتن، اجرایی است. بدین ترتیب آن واژگان و عبارات برای من صرفا برای خواندنْ خوش‌آهنگ یا جذاب نبودند؛ بلکه درون آهنگِ خود نحوه اجرا را نهان داشتند. لاجرم فرآیند تمرین برای گروه ما کشف این اجرایِ پنهان شده بود از درون این واژگان و عبارت و درست‌تر این که از درون آهنگِ این واژگان و عبارات.
شاهبداغی همچنین افزود: کلمات پیش‌بینیِ اجرا را درون خود داشتند. به همین دلیل می‌توانم بگویم که ایده نوشتن "فُلان و چِنان" به ذهنم نرسید! بلکه از ابتدا وجود داشت.
وی درباره موضوع و مضمون نمایشنامه عنوان کرد: ارائه خلاصه‌ای از این نمایش کار بسیار دشواری است. به یک معنا، حتی کاری نادرست است. چرا که سویه‌های بسیار این نمایش را به یک داستان واحد تقلیل می‌دهد. به هر حال برای چیزی به عنوان خلاصه نمایش می‌شود گفت؛ یک شاه خیالی، احتمالا از سلسله قاجاریه، همراه با سه زنش شخصیت‌های نمایش ما را تشکیل می‌دهند. هجوم دشمنان خارجی و آشوب داخلی حکومت این شاه را مورد تهدید قرار داده و در این اثنا، زنان راوی تاریخ شکل‌گیری و نهایتا زوال حکومت او هستند. این چند خط، خلاصه‌ای کلی از داستان نمایشنامه است.
کارگردان و نویسنده نمایش "بریدگی‌ها" با بیان این موضوع که "فُلان و چِنان" با پیچیدگی‌های بسیارش، عرصه روایت و اجرای توامان بُرهه‌ها، آدم‌ها و موضوعات دیگری نیز است، یادآور شد: همه این‌ها درون ظرف تاریخ قرار دارد. در این نمایشنامه، تاریخ یک روند خطی مشخص ندارد و به صورتی درهم ریخته عیان می‌شود. به یک معنا در این نمایش می‌شود بازه‌های مختلفی از تاریخ ایران و حتی جهان را دید که شاید گمان شود لزوما نسبتی با هم ندارند. اما مخاطبِ نمایش ما، در این دیگِ درهم جوش تاریخ، باید ارتباطِ میان عناصر را پیدا کند. این هدف نمایش ما است و محقق شدنش هم منوط به قضاوت مخاطبین ما.
رضا شاهبداغی درباره شیوه اجرایی نمایش "فلان و چنان" متذکر شد: شیوه اجرایی، همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم، از درون برخورد من با آهنگ کلمات و عباراتِ نمایشنامه آشکار می‌شود. تمام الزامات صحنه هم منوط به همین سبکِ اجرایی است. بعد از تشکیل گروه و شروع فرآیند دورخوانی متن، برایم مشخص شد که صحنه باید از هر عنصر دکوراتیو خالی باشد. تنها حضور چهار بازیگر برای اجرا کافی است. به تدریج در طول تمرین‌ها آکسسورهایی محدود به کار اضافه شد و بسیار دقت کردم که حضور این ابزارِ صحنه‌ای مانعی برای خلوص بازی بازیگران نباشد.
وی درخصوص معیار و مبنای انتخاب بازیگران نمایش خاطرنشان کرد: دیالوگ‌های این نمایشنامه بسیار سخت‌خوان است. در ابتدا فرآیند روخوانی متن هم کار مشکلی بود. بدین ترتیب معیار و مبانی من برای انتخاب بازیگران در ابتدا نحوه بیان بازیگران بود. خیلی ساده به صدای بازیگران گوش می‌دادم. اینکه چگونه آهنگ کلمات را ادا می‌کنند. خوشبختانه پس از مدتی توانستم ترکیب ایده‌آل را پیدا کنم. یعنی همین دوستانی که در نمایش حضور دارند؛ آقای قربان نجفی و خانم‌ها مهناز خطیبی، افسانه میرباقری و بیتا آزادی.
شاهبداغی با اشاره به اینکه تمرینات این نمایش حدود 9 ماه به طول انجامید، گفت: در جشنواره آیینی سنتی شهریورماه سال جاری نیز شرکت کردیم. از 28 آذرماه هم که اجراهای‌مان شروع شده، تقریباً چند ساعتی قبل از اجرا را به تغییر یا تثبیت لحظه‌های نمایش‌مان اختصاص داده‌ایم. یعنی فرایند تمرین‌مان همچنان متوقف نشده و درون اجراهای‌مان نیز ادامه دارد.
در خلاصه داستان این نمایش آمده است: یه بار گفتم من مجروح جراحتم... آثار شکنجه روی تنم.... انجام می‌دم با بدنم... القای حس خفگی، یا بی وطنی، یا انزجار از آب خوش در گلو، یا مرگ، یا ناگهان فوت کنه کسی به دیار عدم رهسپار... همین جوری الکی... حذف فیزیکی، بی هیچ نشانه از کاری، کسی، یا چیزی... که به خدا خود خودکشی از فرط استیصال.
دیگر عوامل این نمایش عبارتند از: مشاورین کارگردان: ندا حسن‌زاده و نوید آیینی، دستیار کارگردان: امیرحسین رحمی، منشی صحنه و دستیار دوم کارگردان: فریبا نجفی، مشاور طراحی حرکت: مجید قادری، مدیر صحنه: مَهرو رحماندوست، عکاس: آهو قدس و الهام شاملو، طراح لباس: فریبا نجفی، مشاور رسانه‌ای: بهناز شیربانی، نقاش پوستر و بروشور: آهو قدس، گرافیک پوستر: فریبا نجفی، طراحی بروشور: فریبا نجفی، طراح تیزر: حسین توکلی، طراح لوگو: نازنین مریم کلانتری، تبلیغات شبکه‌های اجتماعی: کتایون رزم حسینی، طراح نور: امیر ترحمی و طراح گریم: سیده فریبا نورشعاع حسینی.
علاقمندان به منظور تهیه بلیت این نمایش که تا 27 دی ماه در تماشاخانه سنگلج به روی صحنه است می‌توانند به سایت تیوال مراجعه کنند.