سرویس تئاتر هنرآنلاین: انتخاب موضوع معمولا چالشهای عمیق و همه جانبهای را برای یک نویسنده حرفهای ایجاد میکند؛ مخصوصا وقتی متن برای دنیای نمایش و روی صحنه نوشته شود. نویسنده الزاما باید با نحوه اجرای نمایشی و اقتضائات صحنهای متن تاحدی آشنا باشد. در مواردی که نویسنده و کارگردان یک نفر است، این اصل مهم معمولا باید بهتر و دراماتیکتر به کار گرفته شود. هر نمایشی ترجیحا باید به موضوعات جاری جامعه بپردازد تا قابل تأملتر و پذیرفتنیتر باشد. در مواردی هم که به موضوعات تاریخی یا سیاسی گذشته پرداخته میشود، موضوع نباید زیاد تکراری باشد. در چند سال اخیر متون نمایشی زیادی درباره مسائل دوره قاجار نوشته و اجرا شدهاند و از این نظر چنین موضوعی تکراری و حتی کلیشهای شده است؛ با وجود این، اصغر خلیلی در نمایش "دولت ضعیفه" که به سبب محوریت و نفوذ زنان دربار قاجار، میشود، "دولت زنان" هم معنایش کرد، موضوع سفر ناصرالدین شاه به اروپا و وضعیت دربار، حرمسرا و زنان عدیده شاه را برگزیده، که گرچه تکراری است، اما به علت نوع نگاه عمیق و همه جانبه او در رابطه با تحلیل مسائل فرهنگی، اخلاقی و سیاسی آن دوره، اجرایی قابل تأمل است.
ویژگیهای این نمایش که هم اکنون در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر، واقع در خانه هنرمندان اجرا میشود، طراحی ساده صحنه و تأکید زیاد بر بازیها و شکلدهیها و میزانسنهای متفاوت و غیر همشکل است. اصغر خلیلی از قسمت وسط صحنه و هردو فضای جانبی به خوبی استفاده میکند و تقریبا هیچ فضای منفی در کادر صحنه باقی نمیماند.
در نیمه اول نمایش جنبههای کمیک اجرا که از جنس "هجویه" یا "پارودی" است، بیشتر و برجستهتر شده و در نیمه دوم، وجوه "درام گونه" اجرا کاملا بر هجوآمیزی کمیک نمایش برتری یافته است.
همه بازیگران به جز بازیگری که نقش ناصرالدین شاه را بازی میکند، بازیهای زیبا و قابل قبولی دارند، اما طراحی پرسوناژ ناصرالدین شاه در متن و دیالوگهایی که به او اختصاص یافته، با نقش و جایگاه او جور در نمیآید و تجددطلبی او ویژگی فرهنگی و اجتماعی محسوب میشود و نباید به سبب چنین رویکردی هجو میشد. نویسنده باید خصوصیت دیگری را که به نظر ضد فرهنگ و ضد اجتماعی به حساب میآمد، هجو میکرد؛ همین موضوع، کار بازیگر نقش او را بر روی صحنه با مشکل رو به رو کرده است: شخصیت او بسیار پایینتر از شخصیت همه افراد دربار نشان داده شده و در نتیجه، چنین پرسوناژی حتی در چارچوب "هجویه" و کمیک نمایی اجرا هم غیرقابل باور جلوه میکند.
در نمایش "دولت ضعیفه"، بهزاد محسنی، محمد صدیقمهر، حمیدرضا کاظمیپور، فرزین محدث و صبا کمالی بازیهای بسیار زیبایی ارائه میدهند. بازی آنها در رابطه با نقشی که ایفا میکنند و به تناسب ژانر کلی نمایش که "کمدی درام نیمه موزیکال" است، مقبولیت اجرایی و نمایشی وجاهت داری پیدا کرده است. سایر بازیگران که عمدهتا زن هستند و نقشهای فرعی دارند نیز هنرمندانه بازی میکنند و بازی آنها در جاهایی حتی با بازی خوب بازیگران نقشهای اصلی همطراز میشود.
در صحنهای که پرسوناژ روزنامهچی (حمیدرضا کاظمیپور) در رابطه با اوضاع سیاسی آن دوران افشاگری میکند، بهتر بود که او بجای تکه کاغذی که دردست دارد، یکی از روزنامههای همان دوران قاجار را به دست میگرفت؛ این کار با محتوای نقشش جور درمیآمد و او را بیشتر شخصیتپردازی میکرد.
نمایش "دولت ضعیفه" به نویسندگی، طراحی و کارگردانی اصغر خلیلی به علت تحلیل نسبتا خوب و پذیرفتنی موضوع و پرسوناژها (به جز پرسوناژ ناصرالدین شاه) و نیز استفاده از دادهها و داشتههای متناقضی مثل تعزیه و دوگانگی ذهنی زنان حرمسرای دربار و تناقضات و پارادوکسهایی که در رابطه با ادعاهای سیاسی و هنجارگریزیهای حاصل از آن وجود دارد، در میان نمایشهایی که موضوعشان مربوط به دوره قاجار است، اجرایی جایگاهمند به شمار میرود.
اصغر خلیلی از همه فضای صحنه استفاده نموده و بازیگران را متناسب با نقشهایشان خوب هدایت کرده است. او به جز در صحنههای مربوط به افشاگری روزنامهنگار راوی که الزاما و به تناسب لحن خطابیاش رو به مردم اجرا میشود و باید همچنین اجرا میشد، میزانسنهای تکراری ندارد و حتی در شکلدهیهای گروهی بازیگران نیز سعی کرده تفاوتهایی قائل شود. بازیگران از "ژست"، حالات چهره و حرکات بدن که در مواردی کوریوگرافیک و موزون هم است، خوب استفاده میکنند؛ بازی آنها با نقشهایشان و ژانر "کمدی درام نیمه موزیکال" نمایش همخوانی دارد. در حقیقت بازیگری و کارگردانی جزو ویژگیهای برجستهتر این اجرا است.
در این نمایش از هردو نور موضعی و رها یا معمولی متناسب با موضوع و میزانسنها استفاده شده است. بخشی از موسیقی به طور زنده اجرا میشود و کارکرد دراماتیک خوبی با موضوعات صحنههای نمایش دارد. بخشی نیز شامل موسیقی سمفونیک است که از طریق بلندگو پخش میشود و آن هم دقیقا در راستای موضوع و محتوای صحنه است. طراحی لباس و چهرهپردازیها کارکرد و کاربرد نمایشی و سنخیتداری پیدا کردهاند.
کمدی درام نیمه موزیکال "دولت ضعیفه" که در آن بازیگران زن هم نقش قابل توجهی دارند، از نظر متن، کارگردانی، بازیگری، طراحی ساده صحنه و نور، طراحی لباس و موسیقی، اجرایی قابل تأمل، شاد و دیدنی است.