سرویس موسیقی هنرآنلاین: سید احمد میرمعصومی نوازنده پیانو، آهنگساز، پژوهشگر موسیقی و مهندس صدا متولد اصفهان است. او فعالیت خود را از سال 1377 با سازمان صدا و سیما در زمینه ساخت موسیقی آغاز کرد و تاکنون در بیش از 100 مجموعه تلویزیونی، تیتراژ، تک‌آهنگ، نماهنگ مانند مجموعه‌های "همسایه‌ها، "کارا و کوشا"، "عمو پورنگ" و "خاله شادونه" فعالیت کرده است.
میرمعصومی علاوه بر این مدیرعامل موسسه فرهنگی هنری نغمه‌سازان دلنشین است و پژوهش‌های متعددی را در زمینه موسیقی انجام داده است. آلبوم جدید این آهنگساز به نام "نوازش لحظه‌ها" نیز به‌تازگی منتشر شد. به همین بهانه با میرمعصومی گفت‌وگو کردیم.
در مدت کوتاهی که از انتشار آلبوم "نوازش لحظه‌ها" می‌گذرد، بازخوردها از آلبوم چطور بود؟
بازخوردهایی که تا الآن از "نوازش لحظه‌ها" گرفته‌ایم بسیار خوب بوده است. قبل از انتشار در چند مسابقه بزرگ جهانی مورد استقبال قرار گرفت و حائز کسب رتبه شد. در مسابقات بین‌المللی گلوبال موزیک مدال نقره جهانی را در بخش بهترین آهنگسازی و بهترین آلبوم کسب کرد و بعد در جایزه بزرگ موسیقی آکادمیا موزیک به‌عنوان بهترین آلبوم موسیقی اینسترومنتال و امبینت برگزیده شد. در حال حاضر این آلبوم در یک رقابت جهانی دیگر به نام یو کی اس دی در کشور انگلستان هم با سه اثر شرکت کرده است که هر سه آهنگ به مرحله نیمه‌نهایی این مسابقه راه پیدا کرده‌اند. آلبوم قبلی من نیز در همین سبک بود و بازخوردهای خوبی داشت چون با توجه به فضای سینمایی یک حالت منحصربه‌فرد دارد. همین خاص بودن آن و ظرفیت ایجاد تصویر می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. عملاً با توجه به این که در موسیقی آن هیچ شعر و کلامی دخل و تصرف ندارد، خودش روایتگر است و همین مسئله باعث می‌شود تا مخاطب با آن همراه شود. پس از اتفاقاتی که در سطح جهانی برای این آلبوم افتاد، بیشترین بازخوردهایی که گرفتم از طرف مخاطب بود. مخاطب این فضای موسیقی را پسندید. به نظر من مخاطبان ما تشنه موسیقی اینسترومنتال هستند ولی متأسفانه حجم تولیدات موسیقی اینسترومنتال نسبت به آثار با کلام اصلاً قابل مقایسه نیست. بنابراین این عطش و تمایل برای شنیدن موسیقی اینسترومنتال در بین تماشاگران وجود دارد. خصوصاً موسیقی که برای آن‌ها هدایت تصویری نیز انجام بدهد. یکی از کاربری‌های بسیار مناسب این نوع از موسیقی برای حوزه موسیقی فیلم است و در این حوزه هم مورد استقبال بسیاری از فیلمسازان قرار گرفته است.
ایده انتشار آلبوم از کجا به ذهنتان رسید؟
سال‌هاست که در این سبک کار می‌کنم. اساساً اعتقاد دارم بخشی از آثار یک هنرمند سفارشی است و هنرمند در بخش دیگر بایستی علاقه خود را به‌مرور زمان به ثبت برساند. این آلبوم ایده مشخصی نداشت و این مسئله برای فعالیت هنری من قائم‌به‌ذات بود.
یعنی این آلبوم، جمع‌آوری یک سری قطعاتی است که قبلاً ساخته شده بودند؟
بله. من همیشه در خلوت خودم یک سری آثار را اتود می‌زنم. از همین الآن هم یک سری اتود دیگر برای آلبوم بعدی آماده کرده‌ام. من با آثارم همین‌طور زندگی می‌کنم تا به آن مرز پختگی که مدنظرم هست برسم. علت اصلی که کار می‌کنم، رسالتی است که احساس می‌کنم یک هنرمند باید در حوزه موسیقی اینسترومنتال داشته باشد. همان‌طور که گفتم موسیقی اینسترومنتال در این سال‌ها بسیار مغول مانده است. ما عملاً موسیقی اینسترومنتالی که بتواند روایتگری تصویری داشته باشد را نداریم. یک سری موسیقی اینسترومنتال تولید شد ولی آن‌ها ظرفیت‌های خاص خودشان را داشتند. حجم کمیت موسیقی اینسترومنتال نسبت به موسیقی کلام باعث شده که این نوع موسیقی از دید مخاطب دور بماند و مخاطب وقتی با آن مواجه می‌شود احساس می‌کند یک اثر نو است. این‌ها مجموعه دلایلی است که باعث شد تا من روی این موضوع کار کنم.
جایزه‌هایی که اعلام کردید برای کل آلبوم بود یا یک قطعه خاص؟
آلبوم "نوازش لحظه‌ها" در دو بخش بهترین آهنگسازی و بهترین آلبوم در مسابقات گلوبال موزیک شرکت کرد و در هر دو بخش مدال نقره را کسب کرد. در جایزه بزرگ موسیقی آکادمیا موزیک نیز در دو بخش موسیقی اینسترومنتال و امبینت شرکت کرد و در هر دو بخش بهترین شناخته شد. در مسابقه یو کی اس دی آلبوم پذیرفته نمی‌شود و به همین خاطر من سه اثر از آلبوم را در بخش موسیقی اینسترومنتال شرکت دادم که در حال حاضر در مرحله نیمه‌نهایی قرار گرفته‌اند. این مسئله برای من اتفاق خوشایندی است.
خودتان آثار را ارسال می‌کنید؟
بله. من همیشه وقایع بین‌المللی را رصد می‌کنم. یکی از مواردی که متأسفانه هنرمندان ما نسبت به آن بی‌تفاوت هستند، بررسی وقایع بین‌المللی است. بسیاری از هنرمندان ما اتفاقات دنیا را رصد نمی‌کنند. هنرمندان بسیار خوبی داریم که محصول آن‌ها قابلیت ارائه شدن در سطح جهانی را دارد ولی متأسفانه ارائه نمی‌کنند. معمولاً یک هنرمند به خاطر دغدغه‌های فردی کمتر به این سمت حرکت می‌کند که محصول خودش را حتی در بازار داخل ارائه کند. به نظرم این یک ضعف بزرگ برای هنرمند محسوب می‌شود. هنرمندان ما حتماً می‌بایستی یک سرویس ارائه داشته باشند. باید با یک موسسه و شرکتی کار کنند که آن موسسه بتواند محصولات هنرمند را خوب معرفی کرده و یا در فستیوال‌ها شرکت کند. ما در سال گذشته در حوزه موسیقی شاهد افتخارات بسیار بزرگی بودیم. به هر حال حضور در مجامع بین‌المللی منجر به این می‌شود که هنرمندان ما تلاش کنند استاندارد محصول خودشان را افزایش بدهند و توانمندی‌شان را نشان بدهند.
آلبوم‌های ما اصولاً خواننده‌محور هستند و استفاده از خواننده هم برای سود مالی است. آیا شما نخواستید به آوردن یک خواننده و سود بردن از انتشار آلبوم فکر کنید؟
من با خواننده‌های زیادی کار کرده‌ام و آثار باکلام زیادی ساخته‌ام. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال 1377 با سازمان صداوسیما شروع کردم و موسیقی صد مجموعه تلویزیونی را تولید کردم. با این حال همیشه به این بخش از کارهایم به‌صورت ویژه پرداخته‌ام. من همین الآن هم با خواننده‌های مختلف کار می‌کنم و آن را یکی از بخش‌های حرفه‌ای کار خودم می‌دانم ولی به نظرم حوزه موسیقی باکلام ظرفیت بسیار خوبی دارد. باید خدمتتان عرض کنم که منافع مالی خوبی هم دارد. وقتی یک اثر به یک درجه متعالی می‌رسد، طبیعتاً همه ابعاد آن متعالی خواهد بود. یعنی هم ابعاد مادی آن متعالی خواهد بود و هم ابعاد معنوی. وقتی یک کار بزرگ انجام می‌دهید، از همه ابعاد آن بهره‌برداری بزرگی صورت می‌گیرد. ما الآن در حال تدارک یک پرفورمنس هستیم که این پرفورمنس می‌تواند ابعاد مادی و معنوی خوبی برای ما داشته باشد. اگر کنسرت‌های اینسترومنتال هنرمندان بزرگ مثل کیتارو و یانی اجرا می‌کنند را ببینید، متوجه می‌شوید که چقدر رپرتوار آن‌ها محدود است ولی همین رپرتوار محدود به‌قدری شکوه یافته ارائه می‌شود که همیشه برای مخاطبان جذابیت دارد. درواقع پروموشنی که در کنار آن‌ها بوده، آن‌ها را تبدیل به یک برند بسیار قدرتمند کرده است و این برند به‌واسطه علاقه‌مندی که مخاطبان دارند پول‌سازی خوبی انجام می‌دهد. پرفورمنسی که ما تدارک دیده‌ایم مبتنی بر 20 قطعه موسیقی است. ما کانسپت را مشخص کرده‌ایم و داریم درباره همبستگی بین آثار که قرار است در قالب تصویر و نمایش رقم بخورد کار می‌کنیم. در حال حاضر داریم به‌طور هم‌زمان با 10 کارگردان مختلف فعالیت می‌کنیم. من این پرفورمنس را عموماً در قالب یک پرفورمنس در فضای باز دیدم. یک پرفورمنسی است که از ظرفیت‌های طبیعی موجود استفاده می‌کند و از یک فضای صرفاً صحنه‌ای داخلی متفاوت است. می‌خواهیم یک کار بزرگ اتفاق بیفتد. سال‌هاست که داریم روی آن کار می‌کنیم تا یک اتفاق شکوهمند و قوام‌یافته رخ بدهد و به‌عنوان یک محصول مداوم، روند ارائه آن ادامه‌دار باشد. خواننده‌ها در این سبک از موسیقی حضور پیدا خواهند کرد. ما در آلبوم "نوازش لحظه‌ها" از توانمندی آوازی خانم‌ها روشنک کی‌منش و فائزه کامیاب استفاده کردیم و آن‌ها نغمات و جملات را در قالب آوا ارائه کردند. شاید در پرفورمنس برحسب نیاز بخواهیم از یک بیت شعر هم استفاده کنیم ولی کار ما عملاً خواننده‌محور نیست. این‌طور نیست که کل موسیقی در خدمت خواننده باشد، بلکه خواننده در خدمت موسیقی است. یعنی همه آبجکت‌ها در کنار هم به همبستگی و هدف موسیقی می‌اندیشند و به آن فکر می‌کنند. هیچ‌کدام از آبجکت‌ها در خدمت یک مشخصه یا خواننده خاص نیستند. عملاً همه در یک اجتماع واحد حضور پیدا کرده‌اند و یک هدف را دنبال می‌کنند.
یک مدت هم در صداوسیما به‌عنوان ناظر فعالیت می‌کردید. درست است؟
من چند سال کارشناس نظارت ارزشیابی مرکز موسیقی سازمان صداوسیما بودم. حوزه‌های نظارتی تعهد سنگینی برای کارشناس‌های خودش دارد. از طرفی بحث ضوابط سازمانی حساس است. در حال حاضر نیز کارشناس حوزه امور استان‌ها در بخش موسیقی هستم.
به‌عنوان یک آهنگساز چه فاکتورهایی را در موفقیت یک اثر دخیل می‌دانید؟
مهم‌ترین فاکتوری که من برای موفقیت اثر در نظر می‌گیرم، اعتقاد به اثر است. یعنی ما به کاری که انجام می‌دهیم باید اعتقاد داشته باشیم. گاهی در حوزه‌های هنری یک سری آثار تولید می‌شود که هیچ انگیزه‌ای پشت آن‌ها نیست و صرفاً به‌عنوان یک رفع تکلیف اتفاق می‌افتد. به اعتقاد من آثاری که با این انگیزه تولید می‌شوند باید از آثاری که با عزم راسخ تولید می‌شوند تفکیک شوند چون این آثار با هم متفاوت هستند. البته آن آثار هم موفق خواهند شد. در حوزه هنر آثاری موفق می‌شوند که برای آن‌ها وقت گذاشته شود. از هزینه‌ها هم نمی‌توانیم چشم‌پوشی کنیم و باید به اندازه کافی هزینه کنیم. زمانی که هنرمند خودش از اثر احساس رضایت کند، مخاطب هم احساس رضایت می‌کند ولی اگر هنرمند بگوید ای‌کاش برای این اثر فلان اتفاق می‌افتاد، نشان می‌دهد که آن حق مطلب در اثر هنری خوب ادا نشده است. توفیق یک اثر هنری بستگی به مؤلفه‌های مختلف در بحث تولید و ارائه اثر دارد. یکی از مؤلفه‌های بسیار مهمی که وجود دارد، نحوه ارائه اثر است. یک اثر اگر خوب ارائه نشود دیده هم نخواهد شد. متأسفانه اگر یک اثر درست و به‌موقع مورد استفاده قرار نگیرد در گنجینه آثار هنری باقی می‌ماند و می‌سوزد. یکی از نکاتی که منجر به توفیق اثری هنری می‌شود، خوب دیده شدن اثر است. خوب دیده شدن یک اثر هنری ابعاد مختلفی دارد. طراحی یک پلن معرفی برای آن محصول بسیار الزامی است. ما در حال حاضر داریم دوره‌ای از موسیقی را می‌گذرانیم که سطح تولید آثار هنری بسیار افزایش پیدا کرد و به‌تبع آن رقابت هم افزایش پیدا کرده است. در سه دهه پیش حجم تولید آثار این‌قدر زیاد نبود و اکثر آثار شنیده می‌شدند. حتی اگر اثر از درجه متعالی خودش هم برخوردار نبود ولی آن‌قدر شنیده می‌شد که برای مخاطب تأثیرگذار بود. در حال حاضر دسترسی به آثار موسیقی در سراسر دنیا و در ژانرهای مختلف زیاد شده که همین مسئله باعث ایجاد یک رقابت بسیار سنگین شده است. بخش رقابت در سطح بین‌المللی بسیار سخت خواهد بود. شما باید یک محصولی تولید کنید که علاوه بر سلایق داخلی، سلیقه خارج را هم در نظر بگیرد. یعنی اثر شما باید جهان‌شمول باشد. رساندن اثر موسیقی به آن درجه جهان‌شمول بودن، کار بسیار سختی است. نکته دیگر در نظر گرفتن سلایق اجتماعی است. مردم به لحاظ ذائقه شنیداری با هم فرق می‌کنند. بنابراین رصد ذائقه شنیداری و رسالت ارتقای ذائقه شنیداری را هم باید در نظر گرفت. یک هنرمند باید تمام این فاکتورها و پارامترها را در نظر بگیرد تا یک توفیق و موفقیت برای آثارشان رقم بخورد.
اکثر آهنگسازان معمولاً میل به خوانندگی هم دارند. شما دوست ندارید بخوانید؟
بسیاری از دوستان به من می‌گویند که چرا خودت نمی‌خوانی ولی من هیچ‌وقت به‌طور جدی به این موضوع فکر نکرده‌ام. ضمن این که در این عرصه برای خودم تجربیاتی به دست آورده‌ام ولی آن‌ها را برای خودم نگه داشته‌ام و هیچ‌وقت عمومی‌شان نکرده‌ام. علاقه‌مندی من صرفاً به آهنگسازی است. چیزی که برایم اهمیت دارد این است که کاری انجام بدهم که محصول خاص خود من باشد. خوشبختانه تاکنون از آن برآیندی که از تولید محصول حاصل شده است راضی هستم.
تا به حال دوست داشته‌اید با خواننده خاصی همکاری کنید و به او پیشنهاد همکاری داده باشید؟
معمولاً آهنگسازان دوست دارند اگر قرار است یک کار باکلام انجام بدهند با یک خواننده خوب و طراز اول همکاری کنند و من هم چنین دیدگاهی دارم. به اعتقاد من سنگ بنای یک کار باکلام، شعر و ترانه خوب است و خواننده می‌تواند وزن کار را افزایش بدهد. شما اگر یک کار بسیار خوب بسازید ولی یک خواننده ضعیف آن را بخواند، اصلاً خوب شنیده نخواهد شد و ارائه درستی از کار صورت نمی‌گیرد. در صورتی که یک کار خوب با یک خواننده خوب می‌تواند مورد استقبال قرار بگیرد. من همیشه علاقه‌مند بوده‌ام که با یک خواننده صاحب‌نام و درجه یک همکاری کنم تا هم اثر درست ارائه شود و هم در معرفی اثر تأثیرگذار باشد. من با خوانندگان مختلفی همکاری کرده‌ام. اگر بخواهم مجموعه‌ای از فاکتورهای خوب را برای یک خواننده در نظر بگیرم، خوانندگی همایون شجریان را خیلی دوست دارم. ایشان خواننده بسیار توانمندی است و کاراکتر و شخصیت هنری متعالی هم دارد. آقای شجریان یکی از هنرمندانی است که من احترام زیادی برای ایشان قائل هستم. ضمن این که خوانندگان موسیقی ایرانی که در این روزگار عملاً تجربیات متفاوت‌تری از اصل موسیقی ایرانی داشتند برای من بسیار حائز احترام هستند و به کاراکتر و شخصیت آن‌ها احترام می‌گذارم. سالار عقیلی و محمد معتمدی هم خوانندگان بسیار خوبی هستند. این دوستان خوانندگانی هستند که جسارت به خرج داده‌اند و موسیقی را کار کرده‌اند که موسیقی ایرانی است ولی با ذائقه به‌روزتر مردم عجین شده است. موسیقی آن‌ها یک مختصات پاپ کلاسیک دارد و اصطلاحاً موسیقی تلفیقی ارائه می‌کنند که به لحاظ شنیداری یک طعم شنیداری زیبایی را ایجاد می‌کند. این خوانندگانی که نام بردم خوانندگان خوبی هستند. ضمن این که خوانندگان دیگری هم داریم که از نظر کیفی و توانایی خوب هستند و من فقط به شاخص‌ترین آن‌ها اشاره کردم.
کارهای آلبوم بعدی را شروع کرده‌اید؟
تقریباً استارت آلبوم بعدی از یک سال پیش زده شده است و من چند ملودی آن را آماده کرده‌ام. تولید ما به این صورت است که هم‌زمان با تولید آلبوم‌های قبلی برای آلبوم‌های بعدی هم اتود می‌زنیم. تقریباً تاکنون تکلیف پنج قطعه مشخص شده که از چه کاراکتری برخوردار هستند و در این بین، بخش‌هایی از سه اثر هم ضبط شده است. من در آلبوم بعدی یک سبک دیگر هم به کارم اضافه کرده‌ام که به‌زودی در خصوص آن اطلاع‌رسانی می‌کنم. یک اثر به نام "گوشه ناب دنیا" تولید کرده‌ام که در آن اثر از ظرفیت‌های موسیقی ایرانی و حتی سازهای ایرانی استفاده شده است. ما بخش‌هایی از آن اثر را به‌عنوان آنونس منتشر کرده‌ایم. من فکر می‌کنم با توجه به آن روندی که آلبوم‌های قبلی برای تولید طی کردند و نهایی شدند، این آلبوم هم در همان بازه زمانی قرار بگیرد و سه چهار سال به طول بیانجامد.
تاریخ برگزاری پرفورمنس "نوازش لحظه‌ها" مشخص شده است؟
هدف من این بود که تا پایان امسال به یک جمع‌بندی نهایی برسم و ظرفیت‌سنجی و امکان‌سنجی‌های لازم در این زمینه را انجام بدهیم. ما در سراسر کشور در حال بررسی هستیم که ببینیم امکاناتی که ما نیاز داریم در کدام شهرها وجود دارد تا هدفمان را روی آن شهرها بگذاریم. به امید خداوند پلن برون‌مرزی هم خواهیم داشت. در حال حاضر در حال تکمیل طرح نهایی پرفورمنس هستیم. تقریباً برآورد هزینه‌ها شکل گرفته و طرح کامل شده است.
غیر از این برنامه‌هایی که به آن اشاره کردید این روزها مشغول کار دیگری نیستید؟
من در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنم. چندین ثبت اختراع دارم. یک کتاب پژوهشی تحت عنوان "موسیقی کودک در برنامه‌های کودک تلویزیون" در حوزه موسیقی کودک دارم که تهیه آن سه سال طول کشید. من علاوه بر بحث آهنگسازی، در حوزه‌های پژوهشی کار می‌کنم. اولین سامانه رزرواسیون آنلاین استودیو، نوازنده و عوامل تولید موسیقی در کشور را توسط شرکت نغمه‌سازان دلنشین راه‌اندازی کردیم. من همیشه معتقدم در ارائه محصولات هنری باید از تمام ظرفیت‌های به‌روز تکنولوژی استفاده شود. در حال حاضر یک بخش اعظم از اتفاقات حوزه هنری در بحث تولید به‌روز شده است ولی آن بخش‌های کلیدی اعم از مقوله اتوماسیون هنوز مغفول مانده است. ما با راه‌اندازی این سامانه رزرواسیون آنلاین موفق شدیم که این کار را انجام بدهیم. این سامانه یک سامانه رزرواسیون آنلاین نوازنده و استودیو است. نوازندگانی که علاقه‌مند باشند می‌توانند در این سامانه ثبت‌نام کنند. ما در حال حاضر 200 کاربر داریم. از آنجایی که بحث هماهنگی و حضور این دوستان در استودیو برای تولید همچنان به شکل سنتی و از طریق تماس صورت می‌گرفت، ما در راستای اینترنتی کردن چنین فعالیت‌هایی این سامانه را راه‌اندازی کردیم. در حال حاضر علاقه‌مندان از طریق سایت نغمه‌سازان می‌توانند نوازنده‌ها و ساعت‌های استودیو را رزرو کنند.
در پایان اگر صحبتی باقی مانده است بفرمایید.
یکی از ارکان اساسی در معرفی محصولات هنری، رسانه‌ها هستند و این‌ها گره جدانشدنی با همدیگر دارند. جا دارد از همه اصحاب رسانه و شما که وقت گذاشتید تشکر کنم.