سرویس موسیقی هنرآنلاین: 31 شهریور 1359 رژیم بعثی عراق جنگی تمام عیار را علیه ایران آغاز کرد؛ جنگی که 8 سال به طول انجامید.
زمانی که صدام حسین رئیس‌جمهور وقت عراق با ظاهر شدن در برابر دوربین‌های تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد 1975 الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد؛ تنها خیزش مردمی می‌توانست کام دشمن را تلخ کند و آن‌ها را از خواسته‌های‌شان نا امید بگرداند. صدام حسین فکر بسیج مردمی را نکرده بود و به همین خاطر متصور بود که ایران را در چند روز اشغال می‌کند ولی مردم ما به فرمان امام (ره) لبیک گفتند و به صف اول خط مقدم جبهه پیوستند. جوانان سرزمین احساس مسئولیت کردند و به صورت داوطلبانه به جبهه جنگ رفتند و در آن‌جا از مرز و ناموس کشورشان دفاع کردند که بسیاری از این احساس مسئولیت‌ها نتیجه تأثیرگذاری هنر در رزمندگان اسلام بود.
در چند ماهه اول جنگ خبری از فعالیت‌های هنری در زمینه دفاع مقدس نبود و رزمندگان اسلام تمام سعی‌شان را می‌کردند تا مانع ورود دشمن به مرزهای کشور شوند. موقعیت حساس بود و ایران یکی از سخت‌ترین دوران معاصر خود را می‌گذراند تا این‌که پس از 6 ماه مفاومت و دفاع جانانه، در بهار سال 1360 نیروهای بسیج و نظامی ایران در خط مقدم جان گرفتند و دشمن را عقب راندند. وضعیت کمی بهتر شد و آرام آرام مسأله هنر در دفاع مقدس مطرح شد. یک جوان گمنام اهوازی برای اولین بار یک موسیقی حماسی ویژه دفاع مقدس را با فرم نوحه‌خوانی در محضر بنیان‌گذار انقلاب اسلامی اجرا کرد و پس از آن موسیقی در میان رزمندگان نقش مهمتری پیدا کرد.
با توجه به آن‌که در ابتدای انقلاب وضعیت موسیقی کشور چندان جالب نبود و موسیقی‌های مختلف به مانند امروز پذیرفته‌شده نبودند، موسیقی دفاع مقدس بیشتر شامل اجرای نوحه‌ها و سرودهای حماسی می‌شد. طی 8 سال دفاع مقدس نوحه‌ها و سرودهای ماندگاری ساخته شد که بسیاری از آن‌ها جوان‌های کشور را نسبت به شرایط هجوم بیگانگان به مرز ایران آگاه می‌کرد و بسیاری دیگر در خط مقدم جبهه، باعث آرامش روح و جان رزمندگان می‌شد.
"ممد نبودی ببینی شهرآزاد گشته / خون یارانت پرثمر گشته / آه و واویلا کو جهان‌آرا / امیدم گشته ناامید بعد از هجرتو / یاران می‌آیند اندر پی تو"، این نوحه معروف‌ترین اثر سال‌های ابتدای جنگ بود که غلامرضا کویتی‌پور آن را پس از شهادت شهید جهان‌آرا اجرا کرد. این اثر چه در طول دوران جنگ و چه در سال‌های پس از جنگ، یکی از تأثیرگذارترین آثار مربوط به دفاع مقدس به حساب آمد. در آن سال‌ها صادق آهنگران هم نوحه‌های حماسی معروفی خواند؛ از جمله "ای لشگر صاحب زمان"، "شب است و سکوت" و "مثنوی شرمساری". سرود "صبح پیروزی" اثر محمد گلریز هم یکی دیگر از موفق‌ترین سرودهای دوران جنگ بود که همچنان هم توسط گروه‌های سرود اجرا می‌شود.
در کنار نوحه‌خوان‌ها و سرودخوان‌ها، موزیسین‌ها نیز قطعاتی را در طول دوران جنگ تحمیلی اجرا کردند. زنده‌یاد محمدرضا لطفی، با شعر اصلان اصلانیان و آواز محمدرضا شجریان اثر "شب نورد" را منتشر کرد و در ادامه هم تصنیف "کاروان شهید" را ساخت و این قطعه را شهرام ناظری اجرا کرد. محمدعلی قدیمی قطعه "سلاح را بر گیریم" را منتشر کرد و قطعه "جنگ جنگ تا پیروزی" نیز با اجرای رشید وطن‌دوست و با همراهی ارکستر سمفونیک تهران با تنظیمی از حشمت‌اله سنجری اجرا شد. علیرغم تولید این قطعات خوب و شنیدنی، به واسطه این‌که موزیسین‌ها در آن سال‌ها کمتر جدی گرفته می‌شدند و آثارشان به طور رسمی پخش نمی‌شد، بیشتر این نوحه‌ها و سرودهای انقلابی بودند که در دل مردم نفوذ کردند.
موسیقی در 8 سال دفاع مقدس تأثیر بسیاری در روحیه مردم ایران داشت. خیلی وقت‌ها اشک را بر چشم رزمندگان و بازماندگان شهداء جاری ساخت اما همیشه مرهم دل آن‌ها بود. به هر طریقی جنگ نظامی وارده بر ایران با تمام سختی‌ها و خون دل خوردن‌هایش در سال 67 به پایان رسید ولی جنگ هرگز تمام‌شدنی نبود. پس از 8 سال هجوم دشمن به مرزهای ایران، اینبار دشمن شیوه جدیدی را برای جنگ در پیش گرفت که همان جنگ نرم بود و موسیقی باید در این شرایط هم تأثیر خودش را روی آماده کردن ذهن مردم کشور و نشان دادن قدرت و شهامت جمهوری اسلامی ایران ایفا می‌کرد؛ ضمن آن‌که موسیقی به عنوان یک هنر پویا، وظیفه داشت یاد جنگ تحمیلی را هم برای همیشه زنده نگه دارد. از این رو فصل جدیدی در تولیدات موسیقایی مرتبط با دفاع مقدس آغاز شد.
در سال‌های بعد از جنگ هم موسیقی‌های خوبی راجع به دفاع مقدس ساخته شد. البته که هیچوقت فکر سازمان یافته‌ای در این حوزه وجود نداشته و همیشه تولیدات موسیقی جنگ به صورت پراکنده و معمولاً با انگیزه شخصی افراد انجام شده است. معاونت بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آلبوم‌های گروهی "هشت فصل عشق" و "پ مثل پیروزی" را در زمینه جنگ تحمیلی ضبط کرده که آلبوم‌های به نسبت موفقی هم هستند. دفتر موسیقی صدا و سیما هم روی تولید قطعاتی در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و این آثار هر ساله در هفته دفاع مقدس و یا سالروز آزادسازی خرمشهر از تلویزیون و رادیو پخش می‌شود. اما بیشتر تولیدات حوزه موسیقی دفاع مقدس، مربوط به پروژه‌های شخصی خوانندگان و آهنگسازهای ایرانی است. تولید این آثار به خصوص در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده اما همچنان آثار مربوط به دفاع مقدس چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی شرایط قابل قبولی ندارد.
در این سال‌ها در زمینه جنگ نرم نیز در حوزه موسیقی کم کاری شده. جنگ نرم، جنگ فرهنگ‌ها، هنرها و رسانه ها است؛ نه نبرد سرب‌ها، تفنگ‌ها و موشک‌ها. هر کشوری به این جنگ وارد شده و یکی از ابزارهای خودش را هم ابزار هنر و موسیقی قرار داده است. در ایران تولیدات موسیقی در این حوزه بسیار کم شمار است و شاید تعداد کل قطعاتی که در طول سال راجع به فرهنگ، اقتدار و منش جمهوری اسلامی ایران ساخته می‌شود، به 40-50 قطعه هم نرسد که از این تعداد بسیاری از قطعات به خاطر نداشتن پشتوانه هنری و اقتصادی خوب، از کیفیت فنی و ساختاری لازم برخوردار نیستند و روی آن‌ها نمی‌شود چندان حساب کرد. البته در سال‌های اخیر در زمینه تولید موسیقی‌های چند زبانه که در آن اقتدار و همیت ایران نشان داده می‌شود، تلاش‌هایی صورت گرفته و قطعاتی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی اجرا شده که متأسفانه این قطعات هم به خاطر کیفیت نچندان خوب‌شان، خیلی از مرز کشور خارج نمی‌شوند و مخاطب بین‌المللی ندارند.
با گذشت 37 سال از آغاز جنگ تحمیلی، همچنان لزوم توجه به موسیقی جنگ و دفاع مقدس احساس می‌شود. موزیسین‌های ایرانی با هر عقیده‌ای که دارند، همواره نشان داده‌اند که زبان‌شان در مورد زبان جنگ مشترک است و ارزش والای شهداء، جانبازان و رزمندگان جنگ را درک می‌کنند. آن‌ها در این زمینه کم‌کاری هم نکرده‌اند و تقریباً اکثر موزیسین‌های ایرانی حداقل یک قطعه راجع به جنگ تحمیلی اجرا کرده‌اند اما شاید این جریان نیاز به یک فکر سازمان‌یافته دارد. در واقع یک نهاد یا سازمانی باید وظیفه جمع‌آوری، ثبت، ضبط و تولید آثار موسیقی جنگ تحمیلی و جنگ نرم را بر عهده بگیرد و دست موزیسین‌ها را برای خلق آثار جدید باز بگذارد و سانسور محدودیتی برای کار آن‌ها قائل نشود؛ آن موقع خواهیم دید که آرشیو موسیقی دفاع مقدس پر بارتر و تأثیرگذارتر می‌شود.