گروه معماری هنرآنلاین: شهرنشینی و شهرسازی در ایران از قدمتی کهن برخوردارند. شهر در این سرزمین مبدأ خود را نه در زمان تاریخی، که در زمان اسطورهای میجوید و همان قدر که در تاریخ و اسناد تاریخی ردّ و نشانی از خود باقی گذاشته، در روایتهای اسطورهای و حماسی نیز زنده است.
کتاب حاضر اما کتاب سرآغازها نیست؛ کتاب دنبالهها و پیامدهاست، کتابِ شهر معاصر است، با یادآوری این که هر معاصری گذشتهای دارد و هر تاریخ معاصری دست آخر فصلی تازه در یک پیوستارِ تاریخی کهنتر است. این کتاب به دیدار شهر معاصر میرود، درست در لحظه تولد رشتهای در ایران که موضوع مطالعه آن شهر است.
«شهرسازی» به عنوان یک رشته دانشگاهی در ابتدای دهه چهل متولد میشود، در زمانی که شهر بیش از هر زمان دیگری در تاریخ این سرزمین، تغییر و دگردیسی را از سر میگذراند. گسترش روزافزون مرزهای فیزیکی شهر، دگردیسی مناسبات کهن اجتماعی و سربرآوردن مفاهیم نو و عادات تازه شهری، تغییر شتابانِ ترکیب جمعیتی، تأسیس نهادهای مدیریتی و اجرایی جدید، و دگرگونی در شیوههای سکونت و کار و فراغت، همگی بخشی از روایتِ تغییر و دگردیسی شهر معاصر هستند.
کتاب حاضر میکوشد این تغییرات را از دریچه نگاه و فهمِ کسانی ببیند که به فراخور رشته یا حرفه خود شاهد بی واسطه این تغییرات بوده اند و حتی، کم یا زیاد، سهمی در آن داشتهاند. کتاب در بیستوسه فصل به سراغ اندیشمندان و صاحب نظرانی میرود که از منظر رشته شهرسازی، یا کلیتر، دانشِ شهرسازی با این شهرِ در حال پوستاندازی مواجه شدهاند و به توصیف، تبیین، نقد، یا برنامهریزی و طراحی آن پرداختهاند. در کنار تغییرات ملموس شهر، ردیابیِ مسیرِ آموزش رشته شهرسازی در ایران نیز از اهداف مهم این کتاب است. متأسفانه آرشیو قابل اعتنایی از روزهای آغازین آموزش شهرسازی در ایران در دسترس نیست.
کتاب «مواجهه با شهر» کوشیده است تا این خلأ را به کمک مؤسسین این رشته که نخستین و بیواسطهترین راویانش هستند، پُر کند. این کتاب در جلد اولِ خود از روزهای تولد رشته شهرسازی و حتی اندکی پیش از آن آغاز میکند و تا وقوع انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ و بسته شدن دانشگاهها ادامه میدهد. تاریخ آموزش شهرسازی و صد البته تاریخ تحولات شهر از آن تاریخ به بعد، حکایتی تازه و فصلی نو است که در جلد دوم این کتاب پیگرفته خواهد شد.
در بخشی از پیشگفتار آمده است: «بسیاری از حوزههای دانشی به عنوان عرصۀ تغییر در لحظۀ تولد خود بر نقطۀ مشترک میان چند دانش دیگر قرار میگیرند و تحت عنوان «دانش میان رشتهای» در میان اندیشمندان و حرفهمندان جای خود را میگشایند. دانش شهرسازی نیز در بدو تأسیس کنشی مشترک با رشته و حرفه معماری را تجربه کرد و بهمرور زمان توانست اندوختههای دیگر را از سایر علوم، مانند علوم اجتماعی و اقتصادی در خود انباشته سازد تا با گذشت دوران، به عنوان رشتهای نسبتاً مستقل و با هویتی منحصربه فرد تلقی شود.»
کتاب «مواجهه با شهر»؛ از دریچه رشته و حرفه شهرسازی در ایران از بدو تأسیس تا ۱۳۵۹- (جلد اول) نوشته منوچهر طبیبیان، نوید پورمحمدرضا، حامد ولدخانی سال ۱۴۰۰ در ۷۴۴ صفحه به شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۱۹۸هزار تومان در در انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است.