سرویس معماری هنرآنلاین: مایا حسینی هنرمند اهل بیروت از آخرین نسلی است که در زمینه طراحی و ساخت شیشه‌های رنگی در لبنان فعالیت می‌کند. کشوری که بیش از سایر دولت‌های عربی خاورمیانه، بیشترین مسیحی و کلیسا را در اختیار دارد و امروز بیروت به واسطه این مکان‌ها، مقصد گردشگری مسلمانان و مسیحیان جهان است.
مایا حسینی که در طول سی سال گذشته در بسیاری از کلیساها و موزه‌های شهر بیروت آثار خود را ارائه کرده در ماه اوت در استودیوی خود در بیروت در فکر اعلام بازنشستگی بود تا در باقی عمرش، این رشته هنری را به نسل جدید لبنانی آموزش دهد که انفجار بندر بیروت سه دهه زندگی حرفه‌ای او را از بین برد.
در طی سال‌ها کار هنری دقیق، مایا حسینی خود را به عنوان هنرمند برجسته شیشه‌های رنگی لبنان تثبیت کرده، کسی که با آثار هنری خود رقص نور مدیترانه‌ای را در بسیاری از مشهورترین کلیساهای این کشور به نمایش گذاشته است. دستان او سال‌ها بر روی شیشه‌های رنگی کلیساها، لبخند ملایم چهره مریم مقدس، چین‌های لباس راویان چهار انجیل و درخشش پیرامون کودکی عیسی (ع) را ایجاد کرده است.
حسینی در حالی که در 3 اوت 60 سالگی خود را جشن گرفت و مشتاقانه منتظر بود که پروژه نهایی‌اش را به پایان برساند و بازنشسته شود؛ اما لبنان برنامه‌های دیگری برای او داشت؛ زیرا روز بعد در 4 اوت (14 مرداد) انفجار عظیم بندر بیروت محله‌های این شهر را پاره پاره کرد، ساختمان‌های آن را برش داد، بیش از 190 نفر کشته برجای گذاشت و میلیاردها دلار خسارت وارد کرد و هنر مایا حسینی که در طول سه دهه در جای جای این شهر کار شده بود را به تلی از گرد و خاک بدل کرد.
همانگونه که او پس از انفجار در کارگاه خود در نزدیکی بیروت گفت: "30 سال زندگی حرفه‌ای من گرد و خاک شد و از بین رفت."
پس از این فاجعه بود که گوشی همراه این هنرمند پر از تصاویری شد که توسط کشیشان پریشان برای او ارسال می‌شد تا آثار از بین رفته او را نشانش دهند، برای همین مایا حسینی تصمیم گرفت تا به بازنشستگی بگوید باید چند سال دیگر منتظر بماند. وی گفت: "من می‌خواستم متوقف شوم، اما حق توقف ندارم؛ زیرا این میراث من است."
مایا حسینی عقیده دارد کار در محیط شکننده‌ای مانند بیروت و در کشوری که مستعد شوک‌های خشن است، همیشه خطراتی داشته و او به این موضوع واقف بوده است.
لبنان از زمان پایان جنگ داخلی 15 ساله خود در سال 1990، با ترورهای سیاسی، حملات هوایی رژیم صهیونیستی، بمب‌گذاری‌های گروه‌های تکفیری و همچنین حضور بیش از یک میلیون پناهنده از سوریه روبرو بوده؛ اما زندگی و هنر مایا حسینی چنین ویرانی بزرگی را که پس از انفجار بندر بیروت رخ داد، هرگز به خود ندیده بود؛ هرچند که برخی از آثارش در پی همین حملات آسیب دیدند. مثلا یکی از آثار او در کلیسایی نزدیک به انفجار اتومبیل رفیق حریری در سال 2005 آسیب دید و یا اولین پروژه مهم هنری وی، تصاویر شیشه‌های رنگی گسترده در کلیسای نوتردام دو مونت در شهر کوهستانی آدما که بر اثر بمباران رژیم صهیونیستی آسیب دیدند. اما بزرگترین انفجار در تاریخ لبنان، خسارت بسیاری به آثار او را نشان می‌دهد و حسینی به این امید است که بتوانند همه آنها را ترمیم کند.
خانم حسینی مصمم است که به همراه دو دستیارش در میان کارگاه ویران شده خود، الگوی کاغذی تصاویر بزرگ نمونه اصلی آثارش را پیدا کند تا دوباره این آثار را بازسازی کند.
پنجره‌هایی که مایا حسینی برای موزه سورسوک طراحی کرده بود در اثر انفجار از بین رفتند
مایا حسینی در یک خانواده مسیحی در بیروت بزرگ شده، جایی که او و چهار خواهرش به طور منظم به کلیسا می‌رفتند و او از 12 سالگی شروع به نقاشی کرد. وی در آکادمی هنرهای زیبای لبنان تحصیل کرد و مدت دو ماه با تمرکز بر روی شیشه‌های رنگی در آتلیه لویر چارترس واقع در فرانسه که مرکز جامع هنر ویترا است و به عقیده بسیاری از کارشناسان بهترین نقاشی‌های رنگی روی شیشه در جهان را داراست، کار کرد.
خانم حسینی درباره احیای این هنر در کشور لبنان گفت: "اگرچه سرانه مسیحیان لبنان بیش از هر کشور عربی است، اما شیشه‌های رنگی در کلیساهای این کشور سال‌ها معمول نبود. اما پس از سکوت اسلحه‌ها در سال 1990، برخی از مکان‌های مقدس می‌خواستند این هنر، هنگام بازسازی کشور به کلیساها اضافه شود."
به گفته حسینی، اولین سدی که او باید برای فعالیت از آن عبور می‌کرد، تردید رهبران مرد کلیسا در استخدام زنی برای کار بود: "اغلب اوقات به شما به عنوان هنرمند زن اعتماد نمی‌کردند."
پدر مایا حسینی که یک معمار بود و کلیساها و مدارس مذهبی می‌ساخت، به او کمک کرد تا کار خود را شروع کند و او اولین اثر خود را در سال 1991 در بیش از 400 متر مربع شیشه در کلیسای آدما؛ شامل صحنه‌هایی از زندگی مسیح، به اتمام رساند. سال بعد او تصاویر مقدسین و نقاشی دیواری از حضرت عیسی (ع) و مریم مقدس را برای کلیسای سنت جوزف در بیروت ساخت.
با گسترش نامش، او مشاغل بیشتری پیدا کرد و در نهایت برای بیش از 35 کلیسا و تأسیسات مرتبط با آن در اطراف لبنان، شیشه‌های رنگی طراحی و تولید کرد. وی همچنین نما و نقاشی دیواری‌هایی برای خانه‌ها و پنجره‌های قرمز، زرد و آبی برای موزه سورسوک و موزه هنرهای معاصر بیروت انجام داد.
حسینی در سال 2016 ، یکی از مهمترین پروژه‌های خود را به اتمام رساند: 39 پنجره کلیسای جامع سنت لوئیس 150 ساله در مرکز شهر بیروت با موضوع مریم مقدس، تولد عیسی (ع)، شستن پای مریدان توسط عیسی (ع)، مصلوب شدن و قیامت را بر روی شیشه این کلیسا کار کرد؛ تلاشی که به مدت دو سال به طول انجامید، اما پس از انفجار بیروت فقط سه پنجره از آن باقی مانده است.
او که از روش سنتی پختن شیشه‌های رنگی در کوره استفاده می‌کند گاهی برای بدست آوردن شفافیت لازم بیش از 4 بار قطعات شیشه‌ای خود را در کوره می‌گذارد. البته روند کار او در طول سال‌ها فعالیت تغییر نکرده است. او فقط روی شیشه‌های دمیده شده با دست کار می‌کند. حسینی همواره پس از بازدید از محل کار و ارزیابی فضا و نحوه نور مکان، طرح خود را در اندازه کامل با مداد طراحی می‌کند و سپس از نقاشی اصلی خود دو اثر به دست می‌آورد: یکی برای جای کار و دیگری برای رنگ آن. سپس او آنها را با قیچی مخصوص برش می‌دهد و از قطعات به عنوان الگو برای برش شیشه استفاده می‌کند.
صفحه‌هایی شیشه‌ای که با تصاویری مانند صورت و لباس همراه هستند با دست او نقاشی و در کوره گداخته می‌شوند تا رنگ به شیشه متصل شود. سپس قطعات با نوارهای سربی مونتاژ و در یک قاب جوش داده می‌شوند و برای محافظت با نوعی درزگیر، پوشانده می‌شوند.
البته خانم حسینی برای بازسازی آثار خود با مشکلات جدی دیگری نیز روبرو است زیرا تقریباً تمام لوازم کار او وارداتی است - شیشه‌ها از فرانسه و سرب از کانادا - وارد می‌شود که تهیه آن را برای خانم حسینی دشوارتر کرده است، زیرا ارز لبنان از سال گذشته حدود 80 درصد ارزش خود را از دست داده است.
قبل از انفجار بیروت، آخرین پروژه مهم باقی مانده خانم حسینی ایوان یک کلیسای جدید در اردن، نزدیک به نقطه‌ای در رود اردن بود که گفته می‌شود یحیی تعمید دهنده، عیسی (ع) را در آنجا غسل تعمید داد. برای این پروژه دو سال زمان‌بندی در نظر گرفته شده بود و پس از آن مایا حسینی قصد داشت تا به آموزش هنرمندان جوان لبنانی بپردازد.
او طی هفته‌ها اخیر به ترمیم و بازسازی آثار گذشته خود بازگشته و دستیاران جدیدی استخدام کرده تا کارهایش را تسریع بخشد. روند طولانی دریافت مواد از خارج کشور نیز آغاز شده اما رفع همه مشکلات ممکن است سال‌ها طول بکشد. پروژه‌های گسترده وی در حالی آغاز شده که جماعتی برای بازسازی آثار او پول جمع‌آوری می‌کنند.
وی گفت: "در اروپا ساخت شیشه‌های رنگی به طور سنتی از پدر به پسر منتقل می‌شد، اما هیچ یک از فرزندان من علاقه‌ای به این هنر ندارند. پسرم دکترای خود را در سوئیس می‌گذراند و دخترم که طراح داخلی است قصد دارد به کانادا مهاجرت کند."
اما خانم حسینی در این روزها که بازسازی آثارش را شروع کرده امیدوار است که روند ترمیم این آثار را به هنرمندان جوان بیاموزد و پس از بازنشستگی او، این هنر در بیروت ادامه پیدا کند.
وی گفت: "اگر من متوقف می‌شدم، این هنر کاملاً در لبنان از بین می‌رفت و این شرم‌آور است اگر این هنر در لبنان ادامه پیدا نکند."