بازسازی قدیمی‌‌ترین صومعه آلمان با روحیه هنر شرقی / آخرین پروژه بزرگ گرهارد ریشتر رونمایی شد

سرویس معماری هنرآنلاین: گرهارد ریشتر هنرمند معاصر آلمانی که طیف وسیعی اثر هنری در مدیا‌های مختلف خلق کرده و با مجموعه‌ آثار انتزاعی "خاکستری‌" و هم‌چنین مجموعه عکس‌- نقاشی‌هایش درجهان به شهرت رسید، روز پنج‌شنبه 17 سپتامبر یکی از بزرگترین آثار هنری‌‌اش را که خود او از آن به عنوان آخرین پروژه بزرگ کاری‌اش نام برده در یک صومعه گوتیگ جانمایی کرد.

این اثر سه پنجره بزرگ با شیشه‌های رنگی کالیدوسکوپی (زیبابین) است که گرهارد ریشتر آنها را با هزینه شخصی خود ساخته و در صومعه تولی در آلمان ارائه داده است.

ریشتر که در شهر کلن آلمان اقامت دارد، درباره این اثر روز چهارشنبه 16 سپتامبر به مطبوعات آلمان گفت: من 88 سال سن دارم  و در ابتدا برای اجرای این پروژه مردد بودم، اما الان مطمئن هستم این پروژه آخرین اثر هنری بزرگ من خواهد بود.

این هنرمند که تمام آثارش را شماره‌گذاری می‌کند، پنجره‌های صومعه تولی را اثر 957 خود شماره‌گذاری کرده است. آثار شماره‌گذاری شده ریشتر با نقاشی "جدول" 1962 آغاز می‌شود. ریشتر تایید کرد که از این به بعد آثاری را ترسیم و به نمایش خواهد گذاشت که کوچک‌تر هستند.

البته این اولین پنجره کلیسای نیست که ریشتر ارائه داده است. این هنرمند که تجربیات مختلفی در زمینه خلق آثار شیشه‌ای دارد در سال 2007 نیز یک طرح انتزاعی بزرگ پیکسلی در کلیسای جامع کلن نصب کرد.

پنجره‌هایی انتزاعی که گرهارد ریشتر برای محراب صومعه تولی طراحی کرده است

اما سه پنجره‌ انتزاعی صومعه تولی با ارتفاع 30 فوت (بیش از 9 متر) کار شده‌اند و با توجه به اینکه ریشتر از جمله گران قیمت‌ترین هنرمندان جهان است، این آثار از ارزش بالایی برخوردار هستند. البته هنوز هزینه‌های اجرای این پروژه فاش نشده است، اما به طور خصوصی توسط یک سرمایه‌گذار مدیریت شده است.

ریشتر برای دیدن نصب و رونمایی این پنجره‌ها به صومعه تولی سفر نکرده، اما گفته که از نتیجه کاری که در عکس‌ها دیده، متحیر شده است.

علاوه بر آثار گرهارد ریشتر، قرار است 34 پنجره دیگر این صومعه توسط محبوبه الهام مقصودی، هنرمند نگارگر افغانی مقیم مونیخ اجرا شود. این هنرمند مسلمان  که از هرات به آلمان مهاجرت کرده و مقیم شهر مونیخ است قرار است داستان‌هایی را از کتاب مقدس بر روی 34 پنجره شیشه‌ای صومعه طراحی کند که برخی از آنها در این هفته رونمایی و سایر آثار تا عید پاک سال 2021 در معرض دید قرار خواهند گرفت.

ابات موریس چوریول مسئول این صومعه درباره این پروژه گفت: "گردهم آوردن گرهارد ریشتر و محبوبه الهام مقصودی برای این پروژه به نظر یک ریسک بود اما نتیجه، آن شده که همه رنگ‌ها دوباره در این صومعه پیدا و با هماهنگی در صومعه ساطع می‌شوند. هر زمان از روز این پنجره‌ها شخصیت نوری متفاوتی دارند و شما همیشه چیز جدیدی را در آنها کشف خواهید کرد."

چوریول در مراسم رونمایی گفت: "این پنجره‌ها بستری معنوی را برای کل مراسم مذهبی فراهم می‌کنند. برای من بسیار جالب است که این پنجره‌ها آخرین راز، یعنی رمز و نیاز با خدا را به صورت مصور نشان نمی‌دهند؛ زیرا گرهارد ریشتر همیشه می‌خواسته که مردم خود فکر کنند و آنچه را که می‌توانند در آثار او بیابند."

مسئول صومعه تولی همچنین گفت: "هنر انتزاعی معمولاً هنر مورد علاقه من نیست. اما نیازی نیست که یک متخصص هنری باشید تا از ویژگی‌های این اثر قدردانی کنید."

صومعه تولی که از سال 634 میلادی فعال و قدیمی‌ترین عبادتگاه در کشور آلمان است

تولی قدیمی‌ترین صومعه فعال در آلمان است و اولین سندی که از آن یاد کرده مربوط به سال 634 میلادی است. این صومعه در تپه‌های سبز در نزدیکی مرز فرانسه و لوکزامبورگ واقع شده و 12 راهب بندیکتین در آن حضور دارند.

دوازده سال پیش این صومعه در آستانه تعطیلی بود و به گفته ابات چوریول، باغ آن شبیه یک جنگل، پنجره‌های آن ناصاف و دیوارهای آن مرطوب بودند و روحانیان آن از کار خود خسته شده بودند.

اما در سال 2008 ادموند و اورسولا مایزر که یک تاجر محلی و یک زوج کاتولیک متعهد هستند، ابتدا پیشنهاد ساختن حصار در اطراف باغ این صومعه را دادند. آنها سپس هزینه‌های بازسازی معماری این صومعه را هم  پرداخت کردند و دروازه‌ای جدید ساختند و غرفه باروک آن را در محوطه صومعه احیا کردند.

در سال 2018 راهبان توجه خود را به بنای این صومعه معطوف کردند و پنجره‌های خورده شده و پوسیده آن را در یک مسابقه طراحی به مزایده گذاشتند که محبوبه مقصودی برنده ناشناس این مسابقه شد.

با این حال راهبان همچنین اثری از یک هنرمند معروف را برای پنجره‌های اصلی پشت محراب صومعه جایی که خورشید صبح به داخل شبستان می‌تابد، می‌خواستند.

ابات چوریول در این باره گفت: الگوی ما برای این پنجره‌ها،  کلیسای جامع شهر متز فرانسه بود که توسط مارک شاگال طراحی و ساخته شده و سالانه هزاران بازدید کننده را به خود جلب می‌کند. اما شاگال مرده است، بنابراین ما از خودمان پرسیدیم، مشهورترین هنرمند جهان کیست؟ که گرهارد ریشتر به ذهن ما خطور کرد. البته فکر نمی‌کردیم او جواب مثبت به ما بدهد و فکر می‌کردیم که او مودبانه عذرخواهی خواهد کرد."

وی ادامه داد: "اما راهبان صومعه با آقای ریشتر نامه‌نگاری کردند و ابراز نگرانی کردند که ممکن است هزینه وی بسیار زیاد باشد. به هر حال، یک نقاشی انتزاعی از آقای ریشتر در سال 2015 در حراج ساتبیز لندن حدود 45 میلیون دلار به فروش رسیده بود. اما این هنرمند در پاسخ به راهبان گفت که پنجره‌ها را به صورت رایگان طراحی می‌کند."

بخشی از پنجره طراحی شده توسط گرهارد ریشتر که منتقدان الگوهای تکرارشونده آن را به فرش ایرانی نسبت می‌دهند

اما از منظر برخی از منتقدان هنری، پنجره‌های طراحی شده ریشتر در صومعه تولی با الگوهای تکرار شونده و رنگ‌های شدید خود به طرح یک فرش ایرانی شباهت دارد. اما نه تنها پنجره‌ طراحی شده ریشتر که نقاشی‌های پنجره‌های محبوبه مقصودی به عنوان یک هنرمند مسلمان نیز به این صومعه روحیه‌ و حال و هوای شرقی داده است تا جایی که یواخیم میزنر، اسقف اعظم کلن نیز به این موضوع اشاره کرده و طراحی پنجره‌های این صومعه را از نظر خلق و خوی شرقی و طرح‌های انتزاعی، آن را مناسب‌تر برای یک مسجد دانسته است.

محبوبه مقصودی طراح سایر پنجره‌های این صومعه نیز به عنوان مینیاتوریست در هرات افغانستان، آموزش دیده و سپس دکترای تاریخ هنر خود را در سن پترزبورگ روسیه به پایان رسانده و از سال 1994 به آلمان پناهنده شده است.

مقصودی نیز درباره آثاری که برای این صومعه ارائه داده گفت: "هنر من تلفیقی از همه چیزهایی است که مرا تحت تأثیر قرار داده و من را شکل داده است."

خانم مقصودی در مورد این عبادتگاه گفت: "پیدا کردن مکانی برای نمایش دائمی آثارم و جایی که درهای آن همیشه به سوی مخاطبان باز هستند، برای من بسیار جالب است و احساس می‌کنم پنجره‌هایی که من طراحی می‌کنم، آثار آقای ریشتر را تکمیل می‌کند، زیرا رنگ‌های آثار ما بسیار هماهنگ است. اما ما با هم یک تفاوت اساسی داریم زیرا هیچ‌کس من را نمی شناسد؛ اما نام او در سراسر جهان شناخته شده است."

پنجره‌های طراحی شده توسط محبوبه الهام مقصودی هنرمند نگارگر افغان

آنچه رسانه‌های آلمانی پیش بینی کرده‌اند این است که به محض آن‌که پس از کرونا شرایط سفرها آسان‌تر شود، این شهر کوچک که حدود 2500 نفر جمعیت دارد از سوی هنردوستان مورد هجوم قرار خواهد گرفت. مسئولان این صومعه انتظار دارند که حدود 100 هزار نفر در سال اول از این صومعه دیدن کنند.