سرویس مد و لباس هنرآنلاین: حمیدرضا نیک‌طبع، سال‌هاست که در مقام دبیر کمیته صنعت کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور فعالیت می‌کند و در عین حال به گفته خودش متعلق به نسل چهارم نساجی در ایران است.
نیک‌طبع در ارتباط با شرایط حاکم بر عرصه صنعت نساجی ایران معتقد است در این حوزه دو مسئله اساسی وجود دارد: مالیات و بیمه. خیلی از کارخانجات به همین دلیل یا به دلایل دیگر از پا افتادند و کارشان را ادامه ندادند و آن‌هایی که سر پا هستند هم مشکل مالیات و بیمه آزارشان می‌دهد.
در ادامه، گفت وگوی هنرآنلاین با این فعال عرصه صنعت نساجی را بخوانید:
آقای نیک‌طبع، به عنوان سؤال ابتدایی در مورد پیشینه فعالیت‌تان در زمینه پوشاک صحبت کنید و بگویید که در حال حاضر چه سمتی دارید؟
من متعلق به نسل چهارم نساجی در ایران هستم و هر چه دارم از مکتب پدر و مادرم در صنعت آموخته‌ام. اجداد ما حدود 130-140 سال پیش با ماشین‌آلات بافندگی از استانبول ترکیه وارد اصفهان شدند. احساس می‌کنم نگاهی که به صنعت پوشاک و صنعت نساجی دارم، متفاوت با بقیه است و یک مقدار ظریف‌تر به این قضیه نگاه می‌کنم. تمام رسته‌های نساجی را طی کرده‌ام و بعد به این نتیجه رسیدم که به عنوان تولیدکننده دانش در این حوزه فعال باشم. به شخصه مأموریتم این است که بخش صنعت را به دانشگاه و طراح را به صنعت متصل کنم. در واقع یک لیدر صنعتی هستم که می‌توانم همه این‌ها را به هم ارتباط بدهم. همه مرا به عنوان 118 صنعت نساجی می‌شناسند. ضمن این‌که به عنوان دبیر بخش صنعت کارگروه ساماندهی مد و لباس هم به حوزه پوشاک خدمت می‌کنم.
بحث عدم ارتباط بین دانشگاه و صنعت یکی از مشکلات فعلی حوزه نساجی است. علیرغم این‌که پایان‌نامه‌های دانشجویان موفق است و دانشجویان رغبت زیادی برای ورود به بازار کار دارند ولی نمی‌توانند جذب صنایع شوند. فکر می‌کنید مشکل از کجاست؟
سیلابس‌های درسی دانشگاه‌های ما قدیمی است و سال‌هاست که تغییر پیدا نکرده است. ما اخیراً در کارگروه ساماندهی مد و لباس به این موضوع ورود کرده‌ایم و می‌خواهیم با همراهی شخص آقای حمید قبادی، نگاه جدیدی را در زمینه آموزش صنعت مد و لباس باز کنیم. کارگروه ساماندهی مد و لباس، حوزه آموزش پوشاک را خیلی تنها و ناکارآمد دیده و قصد دارد در جهت کاربردی کردن آموزش حوزه پوشاک قدم بردارد. کشور ما در زمینه پوشاک، کشور با قدمت و صاحب سبکی است که می‌تواند از همه کشورهای دیگر جلوتر باشد ولی متأسفانه مشکل این است که کشورهای خارجی، سبک ما را دزدیده‌اند و دارند به خودمان می‌فروشند. باید شاخک‌های ما راه بیفتد و نگذاریم دوباره همچین اتفاقاتی تکرار شود.
چه اقداماتی می‌شود انجام داد که دانشجویان رشته نساجی بتوانند جذب صنایع شوند؟
مهمترین کاری که ما باید انجام بدهیم، تولید دانش برای دانشگاه‌ها است. دانشگاه‌های ما در زمینه مد و لباس خروجی ندارند. من به دانشگاه الزهرا (س) رفتم و دیدم که این دانشگاه 40 دستگاه بافندگی دارد، اما هنوز از نخی استفاده می‌کنند که متعلق به 20 سال پیش است. این اتفاقات جای تأسف دارد. صنعتگر از وضعیت دانشگاه‌های ما تأسف می‌خورد و نمی‌تواند نیروی خودش را از میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی جذب کند چون آن‌چه که استاد سر کلاس تدریس می‌کند، متعلق به 50 سال پیش است ولی صنعتگر نیروی به روز می‌خواهد. صنعتگرهای ما واقعاً به روز هستند که اولویت‌شان پیدا کردن بافنده و دوزنده از میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است. بافندگی و دوزندگی خودش بخش‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها گردبافی است. در دانشگاه‌های ما گردباف خوب تربیت نمی‌شود که بخواهد به بدنه صنعت تزریق شود، به همین خاطر است که می‌گویم تولید دانش برای دانشگاه‌ها نیاز اساسی ما است.
علیرغم این‌که چند سالی است، حمایت از تولید داخلی به شعار اصلی اقتصاد کشور تبدیل شده است ولی همچنان استفاده از پوشاک برندهای خارجی رواج دارد. شما به عنوان یک کارشناس حوزه تولید، دلیل استمرار توجهات به پوشاک خارجی را چه می‌بینید؟
به نظرم دلیلش این است که کیفیت محصول ایرانی پایین است و رضایت‌مندی در آن لحاظ نمی‌شود. خارجی‌ها روی این موضوع تحقیق می‌کنند و تمام تلاش‌شان را به کار می‌گیرند تا پوشاک مناسب ذائقه ایرانی‌ها را تولید کنند ولی ما همچنان نمی‌دانیم که مصرف‌کننده ایرانی چه می‌خواهد. الآن انقلاب پوشاک در کشور اتفاق افتاده است و همه باید به خط شوند تا تولید داخلی را تسریع ببخشند. مقام معظم رهبری فرمودند که مد باید از کشور بجوشند و تمام دست‌اندرکاران این حوزه باید سعی کنند در کشور مدآفرینی کنند. مسئولین ما هم تا حدی به این موضوع نگاه کرده‌اند ولی توجه‌ها باید بیش‌تر از این باشد. الآن ملیون‌ها کیلو نخ و ملیون‌ها متر پارچه در کشور تولید می‌شود ولی چون کنترل کیفی و دانش این کار وجود ندارد، سرانجام کار اتفاق مهمی را برای صنعت‌مان رقم نمی‌زند. یک مدت است که برندها به خودشان آمده‌اند و کارگروه ساماندهی مد و لباس هم فکرشان را جریحه‌دار کرده است که به تولید پوشاک داخلی اهمیت بیشتری بدهند. امیدوارم نگاه‌ها به این قضیه جدی‌تر شود و برندها و مسئولین ما هر چه زودتر دست به کار شوند، وگرنه بیکاری در کشور اوج می‌گیرد.
حوزه مد و لباس، حوزه بسیار پول‌سازی است و می‌تواند اشتغال‌زایی جدی در آن صورت بگیرد. به این ویژگی حوزه پوشاک چقدر توجه شده است؟
تنها شغلی که می‌تواند درآمدزایی سه نقطه و هزار برابر داشته باشد، پوشاک است. یعنی از یک کیلو پنبه 6-7 هزار تومانی می‌شود پوشاکی تولید کرد که 6-7 ملیون تومان ارزش داشته باشد. هیچ حوزه دیگری به جز پوشاک نمی‌تواند چنین خاصیتی را داشته باشد. بدیهی است که در این حوزه باید اشتغال‌زایی صورت بگیرد. جالب این است که تولید پوشاک نیازی به فعالیت چند صد نفری آدم‌ها هم ندارد بلکه یک یا دو نفر هم می‌توانند دست به تولید بزنند. بنابراین اداره کار که مسئول اشتغال‌زایی در جامعه است باید به هر شخص بگوید لباسش را خودش بدوزد تا این اتفاق تبدیل به فرهنگسازی شود. خوشبختانه بخشی از مسئولیت حوزه پوشاک به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مشخصاً به کارگروه ساماندهی مد و لباس سپرده شده و در این زمینه دارد اتفاقات خوبی می‌افتد.
وزارت صنعت، معدن و تجارت چقدر به وظیفه خود در قبال اشتغال‌زایی حوزه پوشاک کمک می‌کند؟
این وزارتخانه مثل پدری است که فرزندانش را فراموش کرده باشد. وزارت صنعت، معدن و تجارت به بخش‌های کلان فکر می‌کند و کارهای مهمتر را در اولویت قرار می‌دهد و وارد قضیه پوشاک نمی‌شود. بنابراین باید از خودمان شروع کنیم و فعالیت‌های صنفی و آموزشگاه‌ها را مد نظر قرار بدهیم تا پیشرفت کنیم. یکی از ایرادهای ما این است که افراد توانمند جامعه را خوب شناسایی نکرده‌ام. ما هنرمندان فوق‌العاده خوب و با فکری داریم ولی نمی‌توانیم این‌ها را رشد بدهیم و سر ذوق بیاوریم.
روند کارخانجات نساجی ایران در سال‌های اخیر را چطور ارزیابی می‌کنید؟ این کارخانجات روند صعودی داشته‌اند یا نزولی؟
در مورد کارخانجات نساجی دو مشکلی اساسی وجود دارد که مالیات و بیمه است. خیلی از کارخانجات به همین دلیل یا به دلایل دیگر از پا افتادند و کارشان را ادامه ندادند و آن‌هایی که سر پا هستند هم مشکل مالیات و بیمه آزارشان می‌دهد. چون فعالان این حوزه عاشق کارشان هستند، خودشان را در برابر این مشکلات قوی نگه می‌دارند ولی واقعاً تا چه زمانی می‌شود این همه فشار را تحمل کرد؟ اخیراً سکانسی از سریال "سایه‌بان" را از شبکه دوم سیما دیدم که یکی از نقش‌های آن فیلم که مردی کارخانه‌دار است می‌گوید": نمی‌گویم دولت بیاید و کمک‌مان کند ولی لااقل چوب لای چرخ‌مان نگذارد. من پول چای خشک کارگرم را هم نمی‌توانم بدهم." آن وقت در همین شرایط، مأمور دارایی می‌آید و می‌گوید چرا جریمه مالیاتی‌تان را پرداخت نمی‌کنید؟ این یک واقعیت تلخ است. در کشورهای دیگر، رییس‌جمهور جلوی کارخانه‌دار بلند می‌شود ولی در ایران مأمور دارایی را به سراغ کارخانه‌دار می‌فرستند. مالیات کارخانجات در ایران به شکل عجیبی بالاتر از حد معمول است ولی چون صنعتگرها مغز و قلب‌شان را برای این کار می‌گذرند، همچنان کارشان را در حوزه صنعت ادامه می‌دهند.
به عنوان دبیر بخش صنعت کارگروه ساماندهی مد و لباس چه برنامه‌ای برای هفتمین جشنواره مد و لباس فجر دارید؟
امیدوارم این جشنواره امسال در سطح بالایی برگزار شود. مشکل مالیات و دارایی به این جشنواره هم راه پیدا کرده است. یک عده به خاطر همین مشکلات مالیاتی در جشنواره مد و لباس فجر حضور پیدا نمی‌کنند. باید یک فکری به حال این موضوع شود تا حداکثر مشارکت صورت بگیرد. به شما قول می‌دهم که اگر وزارت دارایی کاری به صنعت نداشته باشد، قاچاق از این مملکت برداشته می‌شود ولی اگر فکری به حال مالیات هنگفت صنعت نساجی نشود و در این زمینه کارگشایی صورت نگیرد، صنعت نساجی راه نخواهد افتاد.
درباره رویداد مدآفرین صحبت کنید. چه ضرورتی باعث برگزاری این رویداد شد؟
یکی از مشکلات بزرگی که ما در زمینه پوشاک داریم این است که هیچوقت به عنوان تولیدکننده از مردم نمی‌پرسیم که چه چیزی نیاز دارید؟ ما باید ذائقه مردم را بسنجیم و برای آن‌ها تولید مد کنیم. این اتفاق توسط مزون‌دارهای ما تا حدی می‌افتد و نقش آن‌ها در زمینه سلیقه‌شناسی پوشاک جامعه پررنگ‌تر است چون راحت‌تر با مردم ارتباط برقرار می‌کنند ولی واحدهای تولیدی در این زمینه ضعف بیشتری دارند. رویداد مدآفرین که امسال اولین دوره آن برگزار شد در جهت همین اتفاق بود و قصد داشت موضوع مدآفرینی را جا بیندازد.
و صحبت‌های پایانی؟
احساس می‌کنم که الآن فصل ظهور آدم‌های جدید در حوزه پوشاک است و ما باید آدم‌های کاربلد این حوزه را شناسایی کنیم تا به وضع پوشاک سامان بدهند. دوره انقلاب پوشاک شکل گرفته است، پس بنابراین باید آدم‌های جدید هم به این حوزه ورود کنند تا کشوری که انرژی، نفت و معدن دارد، در زمینه صنعت دچار تزلزل نشود و در برابر قاچاق شکست نخورد. مسئولان ما مدت‌هاست که راجع به رقابت کردن با برندهای خارجی حرف می‌زنند ولی به جای این‌که راه‌گشای کارآفرینی باشند، برای نخ، بافت، بسته‌بندی و بخش‌های دیگر فعالیت‌های صنعتی، مالیات‌های سنگین وضع می‌کنند. در این شرایط چطور می‌توانند انتظار داشته باشند که محصولات با کیفیت‌تر و ارزان‌تر توسط برندهای داخلی تولید شود؟ اگر قرار باشد همچنان برای نخ، بافت و بسته‌بندی، مالیات 9 درصد وضع شود، صنعت ما به ویژه صنعت نساجی دچار تزلزل خواهد شد. عینک نگاه مسئولین باید عوض شود تا یک سری اتفاقات خوب در زمینه صنعت پوشاک بیفتد. ما تنها امیدمان به خدا است و معتقدیم که هر چه خداوند بخواهد همان می‌شود.