گروه فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: فریدالدین محمد بن ابوبکر، معروف به عطار نیشابوری شاعر و عارف معروف ایرانی قرن ششم و هفتم هجری قمری است که در حوالی نیشابور متولد شد. او شغل پدر خود، عطاری (داروفروشی) را ادامه داد تا اینکه بنا بر حادثهای به عرفان جذب شد. او پس از سفر به مناطق مختلف، در نهایت به نیشابور بازگشت و در همانجا از دنیا رفت. یکی از پرکارترین شاعران ایرانی بهشمار میرود و بنا به نظر عارفان در زمینه عرفانی از مرتبهای بالا برخوردار بودهاست.
مروری بر آثار عطار:
«منطقالطیر یا مقامات طیور»: گزارشی است در حدود چهارهزار و هفتصد بیت از سفر رمزی و روحانی پرندگان به سوی سیمرغ. کتاب با مدح خداوند، پیامبر اکرم (ص) و خلفای راشدین آغاز شده است. سپس چند حکایت برای متعصبین نقل کرده است. پس از این سرآغاز، داستان اصلی «منطقالطیر» آغاز میشود. عطار نیشابوری همراه با داستان اصلی، حکایات عرفانی نیز نقل کرده است. هدهد رهبر، به همراه پرندگان به سمت قاف برای دیدار سیمرغ پرواز و هفت وادی را طی میکند. در پایان هفت وادی، سیمرغ به مقصد میرسند و در آنجاست که پرنده سیمرغ را نمییابند. و پرنده سیمرغ قله قاف، وجود عرفانی همان سی مرغ است. هفت وادی به ترتیب چنین است: طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر که سرانجام به فنا میانجامد.
«الهینام»: (نام اصلی آن خسرونامه بوده است) داستانی است رمزی از تصویر جهان مطلوب و آرزوهای بزرگ ۶ شاهزاده که هر کدام با پدر خویش سخن میگوید و مطلوب آرزوخواه خویش را بیان میدارد. این منظومه که مشتمل بر حدود ۶ هزار و پانصد بیت است، بیان داستان این شاهزادگان است و نقدی است که پدر بر هر یک از این آرزوها دارد.
«اسرارنامه»: منظومهای است دارای حدود سه هزار بیت. موضوع این کتاب عرفان و تصوف اسلامی است.
«مصیبتنامه»: حدود هفت هزار و پانصد بیت است. عطار آن را در بیان سیر آفاقی انسان نگاشتهاست. افزون بر ۴۰ بخش شامل حکایاتی است که مجموع آنان ۳۴۷ حکایت میشود.
«دیوان قصاید و غزلیات»: عطار توانسته است در کنار منظومههای بلند، دیوان قصاید و غزلیاتی در حدود هشت هزار بیت از خود به یادگار بگذارد.
«مختارنامه»: عطار مجموعه رباعیات خود را در کتابی جداگانه و بیرون از دیوان قصاید و غزلیات خویش تدوین کرده است. حدود دوهزار و سیصد رباعی است.
«تذکرهالاولیا»: این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر یک به زندگی، حالات، اندیشهها و سخنان یکی از عارفان و مشایخ تصوف میپردازد، و ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمتآمیزشان در این کتاب آورده شدهاست.
آثار متعددی درباره عطار و آثار مهم این حکیم نوشته شده و نشر یافته است؛ معرفی ۴۵ عنوان کتاب:
۱-«منتخب اشعار عطار نیشابوری» گردآورنده زینبسادات موسویمعلم، شاعر محمدبنابراهیم عطار، نگاه آشنا
۲-«عاشقانههای چهار شاعر: عطار، مولوی، حافظ، سعدی» گردآورنده اسکندر بلوکی، میراث ماندگار
۳-«گزیده برترین اشعار عطار نیشابوری» گردآورنده رضا فهیمی، شاعر محمدبنابراهیم عطار، نظاره
۴-«رهواری و رستگاری» (از میراث معنوی سهروردی، باباافضل و عطار) نویسنده محمد کریمیزنجانیاصل، مجمع ذخائر اسلامی
۵-«شرح عاشقی» (شرحی جامع بر منطقالطیر عطار)نویسنده داود رجبی، مفاتیح قرآن
۶-«دیوان عطار» نویسنده محمدبنابراهیم عطار، پورصائب
۷-«بازنوشته منطقالطیر» اثر فریدالدین عطار نیشابوری به روایت از نسخه تصحیح شده محمدرضا شفیعیکدکنی، نویسنده عبدالعلی غفوری، ناشر فخر دین و انتظار سبز
۸-«حب اهل بیت(ع) در آثار مولوی، سعدی، حافظ و عطار» نویسنده سیدحجت موسویخوئی، دارالفیض
۹-«منطق الطیر و الهینامه عطار» بهاهتمام سیدعبدالهادی قضایی، ناشر نگاران قلم و کومه
۱۰-«ذن در آئینه سیمرغ: نگاهی تطبیقی به عرفان ذن و آرا عرفانی عطار» نویسنده مهدی امینپور، اجر
۱۱-«اندیشه عطار: تحلیل افق اندیشه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» قادر فاضلی، طلایه
۱۲-«الهینامه عطار» بازنویسی فرشته جندقیان، آثار نور
۱۳-«مزه مهربانی: بازنویسی قصههای عطار نیشابوری» نویسنده اسماعیل اللهدادی، بوستان کتاب
۱۴-«منطقالطیر عطار» اقتباسگر: فرشته جندقیان، نگاران قلم
۱۵-«برگزیده اشعار عطار نیشابوری» گردآورنده اصلان عابدینی، شاعر محمدبنابراهیم عطار، اثر قلم
۱۶-«سایه سیمرغ؛ داستانهای منطقالطیر فریدالدین عطار نیشابوری» احمد اقتداری، قطره
۱۷-«شرح کامل منطقالطیر عطار نیشابوری» اصغربرزی، اعظم
۱۸-«کتابشناسی شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» علی میرانصاری، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
۱۹-«مرغان صحرای عشق؛ بازنویسی منطق الطیر اثر فریدالدین محمد عطار نیشابوری» بهروز ثروتیان، اکبر ایرانی، علیرضا مختارپور، اهل قلم
۲۰-«تجلی رمز و روایت در شعر عطار نیشابوری» رضا اشرفزاده، اساطیر
۲۱-«آوای پرندگان؛ برداشتی از منطقالطیر عطار نیشابوری» با بازنویسی علیاصغر مظهری کرمانی، یلدا قلم
۲۲-«برگزیده تذکرةالاولیا به ضمیمه زندگی و اندیشه عطار نیشابوری» سیدرضا باقریان موحد، حضور
۲۳-«برگزیده شعرهای عطار نیشابوری» محمدبن ابراهیم عطار، شورای شعرکانون، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
۲۴-«تعبیرات عرفانی از زبان عطار نیشابوری» عبدالکریم جربزهدار، اساطیر
۲۵-«غزلیات عطار نیشابوری» محمد بن ابراهیم عطار ، شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر
۲۶-«تذکرةالاولیا فریدالدین عطار نیشابوری» با شرح دشواریها داوود غفارزادگان، افق
۲۷-«الهینامه عطار اثر فریدالدین محمدبن ابراهیم نیشابوری» محمدبن ابراهیم عطار با تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی، سخن
۲۸-«داستانهای دیوانگان عاقل؛ همراه با متن اصلی شیخ عطار نیشابوری» رضا اشرفزاده، جهان اندیشه کودکان
۲۹-«تذکرةالاولیا شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» محمدبن ابراهیم عطار، جمهوری
۳۰-«چشم دل؛ پژوهشی پیرامون عرفان عطار نیشابوری» محمد آزمون، آژند
۳۱-«دیوان قصاید و ترجیعات و غزلیات فریدالدین عطار نیشابوری» محمدبن ابراهیم عطار، شقایق
۳۲-«پارسا و ترسا» گزارشی از داستان شیخ صنعان در منطقالطیر عطار نیشابوری، جلالالدین کزازی، آیدین
۳۳-«تذکرةالاولیا عطار نیشابوری» محمدبن ابراهیم عطار با تصحیح رینولدالین نیکلسون، علم
۳۴-«رباعیهای شیرین عطار نیشابوری» مسعود علیا، پیدایش
۳۵-«اسرارنامه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» سیدصادق گوهرین، زوار
۳۶-«گلچینی از تذکرةالاولیا عطار نیشابوری» عباس ابراهیمی، هنر پارینه
۳۷-«جهانبینی عطار» پوران شجیعی، نشر ویرایش
۳۸-«دریای جان: سیری در آرا و احوال شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» هلموت ریتر، انتشارات بینالمللی الهدی
۳۹-«زندگی شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» مصطفی بادکوبهای هزاوهای، شرکت توسعه کتابخانههای ایران
۴۰-«شعر و شرع: بحثی درباره فلسفه شعر از نظر عطار» نصرالله پورجوادی، اساطیر
۴۱-«فرهنگ کاربرد آیات و روایات در شعر شیخ فریدالدین عطار نیشابوری» رضا اشرفزاده، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان
۴۲-«آوای پرندگان؛ برداشتی از منطقالطیر عطار نیشابوری» با بازنویسی علیاصغر مظهری کرمانی، یلدا قلم
۴۳-«سیمرغ در منطقالطیر عطار نیشابوری» عبدالله صابری دریاسری، خسرو شیرین (وابسته به موسسه عروج اندیشه)
۴۴-«فریدالدین عطار نیشابوری» تالیف قرن ششم هجری، اکبر ایرانی، علیرضا مختارپور، جعفر شجاع کیهانی، اهل قلم
۴۵-«چهل گفتوگو (تلخیص و بازنویسی کتاب مصیبتنامه اثر فریدالدین عطار نیشابوری» تالیف قرن ۶ هجری، منوچهر دانشپژوه، اکبر ایرانی و علیرضا مختارپور، اهل قلم