سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: سیدعلی کاشفی‌خوانساری نویسنده، شاعر و پژوهشگر با این توضیح که وضعیت کسب‌وکار کتاب کودک به دلایل مختلف خوب نیست به هنرآنلاین گفت: بخشی از این مشکلات به اتفاقات و فضای ناشی از کرونا برمی‌گردد و بخشی به تحریم، اختلاس، سومدیریت و موارد دیگر که در کشور ما عمومیت دارد.
او با بیان این‌که وقتی حال نشر کتاب کودک و نوجوان خوب نباشد در تمام اجزای کاری و زندگی اهالی این حرفه تاثیر می‌گذارد، ادامه داد: شرایطی که پیش آمده و موانعی که در فروش و تولید کتاب است موجب شده قرارداد جدید برای نویسندگان کودک و نوجوان خیلی کمتر از گذشته باشد و ناشران استقبال اندک و نادری از کتاب‌های جدید داشته باشند. معمولا ناشران توان و پشتوانه اقتصادی قوی دارند اما عده‌ای از نویسنده‌ها افرادی هستند که کارمند نبودند و بازنشسته جایی نیستند در واقع کسب‌وکار دیگری ندارند و فقط از راه نوشتن زندگی می‌کنند. این طبقه الان در بحران مشکلات جدی بسر می‌برند. برای حل این موضوع باید سیاست‌گذاری کلی صورت بگیرد و با کارهای کوچک و موردی نمی‌توان آن را حل کرد.
کاشفی‌خوانساری با این توضیح که یکی از موضوعاتی که در شرایط جدید باید تغییر اساسی کند قراردادهای است که بین نویسندگان و ناشران برای هر کتاب بسته می‌شود، افزود: به‌طور معمول قراردادها به این شکل است که بعد از آن‌که یک کتاب برای چاپ تصویب می‌شود ناشر و نویسنده قرارداد امضا می‌کنند که درصدی از حق‌التالیف کتاب را نویسنده مثلا سه ماه پس از انتشار کتاب دریافت کند. در حالی که نویسنده کل کاری که باید صورت می‌گرفت را انجام داده ولی ناشر به عنوان شریک تجاری، هنوز هیچ سرمایه‌ای وارد نکرده است؛ مثلا اگر این ناشر به جای این‌که همان روز قرارداد کار آماده‌سازی کتاب را شروع کند و یا حتی این کار را به یک سال بعد به تاخیر بی‌اندازد متضرر نمی‌شود؛ اما نویسنده بسیار تحت فشار قرار می‌گیرد. یکی از راه‌ها این است که پیش پرداختی هنگام عقد قرارداد به نویسنده داده شود. اگر چنین بندی در قراردادها نباشد نویسندگان دچار مشکلات زیادی می‌شوند.
او با بیان این‌که موضوع دیگری که باعث شده امروز آثار تالیفی در حوزه کتاب کودک و نوجوان کم شود و ناشران بیشتر به سراغ ترجمه بروند هزینه‌های تصویرگری است، تصریح کرد: با توجه به پایین آمدن شمارگان کتاب، هزینه تصویرگری به ازای هر نسخه چاپ شده کتاب بسیار زیاد شده است. به عنوان نمونه اگر در گذشته 5 میلیون تومان بابت تصویرگری پرداخت می‌شد. این هزینه به تیراژ سه هزارتایی کتاب تقسیم می‌شد. ولی الان به شمارگان سیصدتایی تقسیم می‌شود. نتیجه این است برای هر کتاب 10 برابر گذشته هزینه تصویرگری پرداخت می‌شود به همین دلیل به صرفه نیست. ناشران سعی می‌کنند آثاری منتشر کنند که تصویرگری نداشته باشد به همین علت سراغ کار تالیفی نمی‌روند و از تصاویر آماده کتاب‌های خارجی استفاده می‌کنند. به نظرم تصویرگران نیز باید بعد از این‌که کار خود را تحویل دادند و قبل از چاپ کتاب پیش پرداخت دریافت کنند. به این ترتیب هزینه تصویرگری سرشکن شده و رغبت ناشران برای چاپ کتاب تالیفی بیشتر می‌شود.
کاشفی‌خوانساری پذیرش قانون کپی‌رایت را راه‌حلی برای کم شدن چاپ متون ترجمه دانست و افزود: فعلا چشم‌اندازی برای این موضوع دیده نمی‌شود اما در شرایط فعلی ناشران به شکل اخلاقی و شخصی تصمیم می‌گیرند که بخشی از تولید خود را به کارهای تالیفی اختصاص دهند. البته حمایت‌های دولتی نیز باید به سمت آثار تالیفی باشد و متون ترجمه مثلا در خرید ارشاد و هیات امنای کتابخانه‌ها حذف شود تا ناشران به نشر کتاب‌های تالیفی بیشتر سوق پیدا کنند.
او یکی از مشکلات حوزه ادبیات کودک و نوجوان را تجدید چاپ کتاب‌ها دانست و تصریح کرد: در گذشته وقتی با ناشری قرارداد بسته می‌شد می‌دانستیم کتاب حتما سالی یک بار تجدید چاپ می‌شود؛ اما الان در قرارداد بستن با ناشر کار تمام نمی‌شود تا آخر عمر باید به فکر بازاریابی و ناشر پیدا کردن برای کتاب‌های قدیمی هم بود. چرا که معمولا بسیاری از کتاب‌ها تجدید چاپ نمی‌شوند. بخشی از این موضوع برمی‌گردد به فضای نشر دولتی که از معضلات نشر امروز است. گرچه در حوزه کتاب کودک ناشر درجه یک و جدی دولتی نداریم اما هنوز تاثیر منفی خودشان را بر بازار کتاب دارند. در این نشرها معمولا تجدید چاپ به ندرت انجام می‌شود چون هر مدیری که تغییر می‌کند کوچک‌ترین توجهی به داشته‌های آن سازمان ندارد و می‌خواهد اتفاقات جدیدی در دوره خودش رقم بخورد و به همین دلیل تمایل کمی روی تجدید چاپ آثار قدیمی وجود دارد. در بین ناشران خصوصی هم با درصد کمتری این اتفاق صورت می‌گیرد چرا که بسیاری از حمایت‌های دولتی و خریدهای عمومی شامل کتاب‌های چاپ اول می‌شود. در برنامه و سیاست‌ها لازم است مبحث تجدید چاپ کتاب تقویت شود و رونق بگیرد.
کاشفی‌خوانساری اظهار داشت: در شرایط فعلی که بسیاری از نویسندگان، مترجمان و تصویرگران به دلایل تغییر شرایط بازار در فشار هستند، ناشران با نویسندگان و مترجمان بیشتری کار کنند چرا که در چنین فضایی هنوز قراردادهای مجموعه‌های بیست جلدی بسته شود و 19 فرصت کار از بقیه همکاران گرفته می‌شود.
او اضافه کرد: برای ترویج خرید آنلاین کتاب الکترونیکی و کاغذی باید راه‌هایی پیدا شود. مثلا یکی از حمایت‌های نهادهای دولتی می‌تواند این باشد که امکان فروش آنلاین را برای ناشران متوسط و ضعیف آسان کنند. حدود 50 درصد تولید کتاب کودک از سوی این ناشران است و فشار بیشتری را تحمل می‌کنند. همه می‌دانیم با تعطیلی هر بنگاه انتشاراتی بخشی از بضاعت نشر کتاب کودک از بین می‌رود.