سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: رامتین شهبازی نویسنده، مترجم و منتقد، با این توضیح که نشر یک وجه فرهنگی و یک وجه صنعتی دارد که هر دو را باید با هم در نظر داشت، گفت: وجه فرهنگی همان مسئولیتی است که یک ناشر در وهله نخست در انتخاب کتاب به عهده دارد که چقدر میتواند به عنوان یک متن فرهنگی در جامعه خودش تاثیر بگذارد. پس انتخاب ناشر که چه کتابی را انتخاب میکند و مترجمی که با او همکاری دارد نکات مهمی هستند. اما وجه صنعتی نشر این است که بازار نشر باید یک بدهبستان اقتصادی داشته باشد. چرخه نشر باید بچرخد تا بقای اقتصادی ناشر حفظ شود.
او که معتقد است با توجه به گنجایش بازار نشر در ایران در سالهای اخیر آثار خوبی در حوزه هنر ترجمه و منتشر شدهاند، ادامه داد: در مورد اکو سینما (سینمای زیست محیطی) پژوهشی انجام میدادم که تقریبا کتابهای مهم در این زمینه ترجمه نشده است. در صورتی که کتابهای چاپ شده با این محوریت به سال 2013 برمیگردد. دلیل هم این است که یا نیازش احساس نشده یا ناشران سراغ آن نرفتند به همین دلیل به صورت گروهی ترجمه کتابی را در این زمینه شروع کردیم. بخش کتابهای مغفول مانده و ترجمه نشده نیز به فضای آکادمیک بازمیگردد زیرا جامعه دانشگاهی خیلی اهل تنوع نیست. دوست دارند رسالهها و پایاننامهها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری موضوعات تکراری داشته باشند تا موضوعات تازه و بدیع. تا دانشجو میخواهد بروند سراغ موضوع جدید، میگویند اینکه رفرنس ندارد و اصلا ممکن نیست، در صورتی که این موضوعات به زبان فارسی رفرنس ندارند. دانشگاهها در این زمینه ضعف دارند، موارد این چنینی دست به دست هم میدهد و زنجیرهای را بوجود میآورد تا از یک سو راضی باشیم به اندازه بازار نشر، کتابخوانها و انتشاراتی که اتفاق میافتد. از طرفی طبیعی است که از دنیا عقب هستیم و بایستی ناشران لحظه مواجهشان را با بازار کتاب تغییر دهند. مخاطبان نیز باید عادت کنند کتاب الکترونیک بخوانند زیرا محیط زیست در حال از بین رفتن و کاغذ گران است.
شهبازی با تاکید بر اینکه مترجمان باید سه ویژگی داشته باشند، تصریح کرد: یک مترجم باید به زبان مبدا و مقصد آشنا باشد و در حوزه تخصصی که به ترجمه مشغول است، متخصص باشد؛ در غیر این صورت در حوزههای تخصصی دچار مشکل میشویم. برخی مترجمان همه نوع کتابی ترجمه میکنند از روانشناسی تا فیزیک. سراغ هنر هم میآیند چرا؟ چون فقط زبانشان خوب است؛ ولی آن جان معنا و کلام متون درک نمیشود. اگر برخی مترجمان فقط یکی از این ویژگیها را داشته باشند، تناقضهایی بوجود میآید. اما با این وجود نمیتوانیم کار و فعالیت مترجمان خوب و درجه یک با نثر و نگاه عالی را در نظر نداشته باشیم. متاسفانه ناشران گمنام سراغ افرادی میروند که فقط به ترجمه علاقهمند هستند اما ناشران خوب این کار را نمیکنند. انتشاراتیها باید کار تخصصی انجام دهند و دبیران مختلف متخصص داشته باشند تا متون را چک کنند، نیازسنجی صورت بگیرد و همچنین سطح کارهای پیشنهادی بررسی شود. دبیری که مسلط باشد و نسخه فارسی و انگلیسی را بخواند و با هم تطبیق دهد و اشکالات را برطرف کند. ناشرانی که اسم و رسمی دارند در حال حاضر از دبیران متخصص استفاده میکنند.
او با بیان اینکه در سالهای اخیر بسیاری از استادان دانشگاه که در یک رشته دارای مدارج بالای تحصیلی هستند وارد حوزه ترجمه شدهاند که اتفاق خجستهای است، اضافه کرد: این اشخاص یا ویراستاری میکنند و یا خود دست به ترجمه میزنند و دانش را با ترجمه وارد میکنند، چرا که با نیازسنجی، تسلط بر موضوع و نیاز دانشجو به این کار اهتمام دارند. خوشبختانه با اطمینان بیشتر میتوان این کتابها را تهیه کرد تا مترجمی که همه نوع اثر ترجمه میکنند.