سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین، غلامحسین دولتآبادی نمایشنامهنویس، پژوهشگر و مترجم حوزه تئاتر، درباره این اثر به هنرآنلاین گفت: در کتاب "خنده پنهان" با زیر عنوان "مطالعهای در باب تاثیر متقابل زمینههای فکری مشروطه و نمایش غربی در ایران"، علت تاسیس تئاتر غربی در ایران را بررسی کردم. این اثر نتیجه رساله دکترای من در رشته پژوهش هنر است که سال 1396 در دانشگاه تربیت مدرس جلسه دفاع آن برگزار شد. چارچوب نظری این رساله با دستگاه فکری لوسین گلدمن با عنوان "ساختارگرایی تکوینی" کار شده است.
او با این توضیح که "خنده پنهان" نیز در راستای کتابهایی که درباره تاریخ تئاتر ایران نوشتم، به چاپ میرسد، افزود: به شکل اساسی و بنیادین به این موضوع پرداختم که چرا نمایش غربی به ایران وارد شد؟ نگاه سایر پژوهشگران نیز در کتاب آمده که تمامی آنها در آثارشان به کارکرد نمایش غربی پرداختند و یا این که با نمایش میتوان به سیاست انتقاد کرد. اما موارد ارائه شده در کتابهای موجود علت اساسی شکلگیری هنر تئاتر در ایران نیست.
دولتآبادی با بیان این که بیشتر محتوای کتاب "خنده پنهان" درباره تاثیر زمینههای فکری و شکلگیری نمایش است، تصریح کرد: در قسمت دوم کتاب که مبحث جدیدی مطرح شده به این موضوع پرداختم که نمایش غربی چگونه بر گسترش زمینههای فکری مشروطه تاثیر گذاشته و چه کمکی به مشروطه کرده است.
او ادامه داد: در این کتاب ارتباطی با زمینههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره پیش از مشروطه برقرار کردم و نمایش غربی را در یک تاثیر متقابل با زمینههای فکری بر روی پنج روشنفکر مطرح یعنی میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی، میرزا آقاخان کرمانی، میرزا یوسفخان مستشارالدوله و میرزاملکم خان قرار دادم.
دولتآبادی درباره فصلبندی این کتاب، اظهارداشت: در فصل نخست چارچوب نظری توضیح داده شده، فصل دوم روش پژوهش است، فصل سوم تاثیر زمینههای فکری شکلگیری مشروطه بر هنر نمایش و فصل چهارم تاثیر نمایش بر انقلاب مشروطه است.
او با تاکید بر این که در تئاتر ایران اصولا چیزی به عنوان روش پژوهش نداریم، گفت: تمامی رشتهها از علوم پزشکی تا علوم اجتماعی غیر رشتههای هنری، روش پژوهش و چارچوب نظری دارند. اما در رشتههای هنری یکسری اطلاعات به صورت خیلی آماتوری فصلبندی و ارائه میشوند. 99 درصد رسالههایی که به تئاتر پرداختند، فاقد روش پژوهش هستند و اصلا نمیدانند با اطلاعاتی که جمعآوری شده چه باید کرد.
دولتآبادی اضافه کرد: نکته دوم این که در تحقیقات تئاتری، چارچوب نظری نیز وجود ندارد؛ مثلا یک مقاله فقط منوط میشود به نظرات و آرا میشل فوکو، اما این مقاله و یا رساله هیچ وقت در آن چارچوب و دستگاه فکری، فکر نمیکند که مهمترین ضعفی است که سیستم آکادمیک تئاتر در کشورمان دارد.
کتاب "خنده پنهان" با زیر عنوان مطالعهای در باب تاثیر متقابل زمینههای فکری مشروطه و نمایش غربی در ایران، توسط انتشارات یکشنبه منتشر خواهد شد.
تخصص اصلی دولتآبادی، مطالعات تاریخ تئاتر ایران است. او دارای مدرک کارشناسی ادبیات نمایشی، کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه تربیت مدرس است. در کارنامه هنری دولتآبادی بیش از بیست کتاب با موضوعات ترجمه و پژوهش، نمایشنامه، رمان و شعر به چشم میخورد. او این روزها بیشتر مشغول نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه است.