سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: نشست خبری سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امروز (یکشنبه، ۹ اردیبهشت‌ماه) در موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران برگزار شد. در این نشست محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با بیان اینکه این رویداد یک رویداد بزرگ فرهنگی و نمایشگاهی در سطح کشورمان است، گفت: نمایشگاه کتاب به دلیل گستره فرهنگی زمینه آشنایی نسل جوان با نویسنده، ناشر و به طور کلی کتاب را فراهم می‌کند. معاونت فرهنگی سعی کرده در چارچوب ضوابط و مقرراتی که دکتر صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمان معاونت فرهنگی دنبال می‌کرده است مسائل را دنبال کند و آن هم واگذاری بخش عمده‌ای از فعالیت‌های نمایشگاه کتاب به صنف است و سعی می‌کنیم این سیاست را در آینده تقویت کنیم و واگذاری بخش‌های بیشتری را داشته باشیم.
او با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی در آستانه چهل‌سالگی قرار دارد، اظهار کرد: نمایشگاه بین‌المللی کتاب از نه‌سالگی انقلاب اسلامی کار خود را آغاز کرده که نشان‌دهنده هویت فرهنگی انقلاب است. امیدوارم نمایشگاه پرشکوه و خاطره‌انگیزی داشته باشیم و بعد از برگزاری نمایشگاه با افتخار بگوییم نمایشگاه پربار، پرمراجعه، جذاب و پرفروشی را پشت سر گذاشته‌ایم.
سپس امیرمسعود شهرام‌نیا، مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و قائم‌مقام نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیان کرد: بنا بر برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، نمایشگاه کتاب تهران از ۱۲ تا ۲۲ اردیبهشت‌ماه و از ساعت ۱۰ تا ۲۰ آماده پذیرایی از علاقه‌مندان کتاب است که این ساعت در روزهای مختلف قابل تمدید است. افتتاحیه نمایشگاه هم ۱۱ اردیبهشت با حضور رئیس جمهوری همراه خواهد بود.
او با اشاره به شعار نمایشگاه کتاب؛ «نه به کتاب نخواندن» گفت: ما می‌خواستیم با این شعار انگیزه و فضایی را برای تقویت فرهنگ کتاب‌خوانی به‌وجود بیاوریم و خواستیم این فکر را که کتاب در زندگی و سبد خانواده جایی ندارد از بین ببریم. این شعار کمک می‌کند کتاب به عنوان کالای فرهنگی در سبد خانوار قرار بگیرد.
شهرام‌نیا سپس با اشاره به واگذاری فعالیت‌های نمایشگاه به صنف که از چهار سال قبل آغاز شده است، بیان کرد: امیدواریم این موضوع به شکل فزاینده‌ای جلو برود. یکی از اولویت‌های ما در سال‌های گذشته تقویت دیپلماسی فرهنگی و ایجاد گفت‌وگو با جهان با فرهنگ و کتاب بوده است به همین دلیل برنامه کشور و شهر مهمان را داشتیم که این برنامه‌ها سال به سال تقویت می‌شود و سعی کرده‌ایم در کنار جنبه فروشگاهی نمایشگاه کتاب از جنبه فرهنگی غافل نشویم.
شهرام نیا در ادامه درباره فضای نمایشگاه اظهار کرد: ۱۳۰ هزار مترمربع در اختیار ناشران قرار گرفته است که تقریبا ۷۵ درصد فضاها زیر سقف رفته و شرایط بهتری فراهم شده است، اما از شرایط مطلوب فاصله داریم. علاوه بر بخش عمومی، بخشی از ناشران کودک و ناشران آموزشی به صورت کامل در فضای مسقف جانمایی شده‌اند و فقط ناشران دانشگاهی و دیجیتالی در سازه‌های موقت هستند.
مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران درباره بخش بین‌الملل نمایشگاه نیز گفت: حضور ۵۳ کشور در نمایشگاه قطعی شده است که برخی از آن‌ها در بخش فروش هستند. مهمان ویژه ما کشور صربستان است که با هیأت ۳۰ نفره (وزیر فرهنگ، رئیس کتابخانه این کشور و هنرمندان و گروه موسیقی) به همراه شهر تونس به عنوان شهر مهمان با یک هیأت ۱۸ نفره (وزیر فرهنگ یا معاونش و همراهان) در نمایشگاه حضور خواهند داشت. همچنین وزیر فرهنگ ایتالیا با یک هیأت چهارنفره در نمایشگاه کتاب حضور خواهد داشت. به طور کلی از کشورهای آلمان، عمان، مجارستان، اتریش، روسیه و... ناشرانی در نمایشگاه شرکت کرده‌اند.
در ادامه نشست یحیی دهقانی معاون اجرایی نمایشگاه کتاب با بیان اینکه از حدود چهار سال قبل نمایشگاه با حضور فعال صنف برگزار شده است، گفت: در دوره هشت‌ساله ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد صنف از جریان برگزاری نمایشگاه دور شده بود و چهار سال است که به صورت مستقیم در نمایشگاه دخالت می‌کند. دو سال پیش بنا به خواست و علاقه خودمان به شهر آفتاب رفتیم و فکر می‌کردیم محل مناسب و دائمی برای نمایشگاه خواهد بود و امسال نیز بنا به خواست خودمان به مصلا برگشتیم.
او افزود: یکی از مسائلی که به صنف واگذار شده مسئله تبلیغات نمایشگاه است و امیدواریم صنف بتواند به لحاظ مالی به نمایشگاه کمک کند. انتظار ما از وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی این است که بخش‌های دیگر نیز به صنف واگذار شود.
دهقانی با بیان اینکه در حال حاضر غرفه‌های نمایشگاه به ناشران داخلی و خارجی واگذار شده است، گفت: حدود ۲۰۵۰ ناشر داخلی تاکنون به صورت قطعی شرکت کرده‌اند. ناشران آموزشی که در رواق غربی جانمایی شده‌اند، ۱۱۳ ناشر با ۵۳۶ هزار عنوان کتاب هستند. ناشران دانشگاهی هم با ۵۰۱ ناشر و حدود ۶۸ هزار عنوان کتاب در شرق نمایشگاه و در سازه‌های موقت جانمایی شده‌اند. حدود ۲۸۸ ناشر کودک و نوجوان با ۳۳ هزار عنوان کتاب در رواق غربی و بخشی در چادر جانمایی شده‌اند، ناشران عمومی نیز با ۱۱۴۷ ناشر و حدود ۸۶ هزار عنوان کتاب در شبستان مصلا حضور خواهند داشت.
او ادامه داد: بخش خارجی نیز شامل ناشران عرب و لاتین است که ۸۶ ناشر عرب با حدود ۳۷ هزار و ۵۰۰ عنوان کتاب و ۴۶ ناشر لاتین با ۱۲۰ هزار عنوان کتاب در نمایشگاه حضور دارند. به طور کلی مجموع کتاب‌های ناشران خارجی ۴۶ هزار عنوان است. ۸۶ ناشر دیجیتال هم در سالن‌های مجزا و در شمال نمایشگاه جانمایی شده‌اند.
معاون اجرایی نمایشگاه کتاب با اشاره به فعالیت‌های نهادهای دیگر در نمایشگاه گفت: سعی کردیم جنبه فرهنگی نمایشگاه را در کنار جنبه فروشگاهی آن مدنظر داشته باشیم. انجمن‌های دوستی در نیم‌طبقه شبستان جانمایی شده‌اند. همچنین شهرداری تهران و باغ کتاب سالن‌های مجزایی برای فعالیت دارند.
دهقانی گفت: معاونت خدمات شهرداری تهران، ستاد بحران شهری، بازیافت، حمل و نقل، بانک شهر، سازمان زیباسازی شهرداری تهران، سازمان ثبت احوال و حرم مطهر از سازمان‌ها و نهادهایی بودند که با ما همکاری داشتند.
همچنین همایون امیرزاده سخنگوی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و رئیس رسیدگی به تخلفات ناشران با بیان اینکه مسائل حمایتی و نظارتی نمایشگاه قائل به آیین‌نامه‌هایی است که وجود دارد، گفت: معاونت فرهنگی از دو سال گذشته تا امروز در جهت تقویت زیرساخت‌های نشر اقداماتی را انجام داده و به دنبال ایجاد سازوکارهایی است که این میزان اندک یارانه نیز در اختیار نمایشگاه قرار بگیرد. ما حدود پنج میلیون جمعیت هدف (دانشجویان) داریم که اگر به هر کدام از آن‌ها ۵۰ هزار تومان بدهیم مجموع آن می‌شود ۲۵۰ میلیارد که دو برابر بودجه معاونت است. بنابراین ما فقط دو درصد جمعیت هدف را با این یارانه تحت پوشش قرار دادیم. ما باید به سمتی برویم که یارانه‌ها اثرگذار باشد.
امیرزاده در ادامه با بیان اینکه بخشی از یارانه حمایتی از دانش‌آموزان به سمت حمایت فصلی کتاب‌فروشی‌ها رفته است گفت تاکنون 144هزار و 549 نفر برای دریافت بن‌کارت موفق شده‌اند که ثبت نام قطعی داشته باشند. امسال دو روش تکمیلی برای دریافت بن‌کارت‌ها وجود داشت و سعی شده از میزان تخلفات در ارائه بن‌کارت‌ها کاسته شود. علاوه بر ظهور فیزیکی کارت، بخشی از بن‌کارت‌ها از طریق کارت‌های ملی هوشمند بوده است و افراد از این طریق می‌توانند بن‌کارت‌های خود را دریافت کنند. به طور کلی قریب به هفت میلیارد تومان در این بخش حمایت شده است. همچنین حدود ۱۰ هزار نفر از اهل قلم یارانه دریافت کردند که میزان آن دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده است. بخشی از یارانه نیز به حمایت، تجهیز و نوسازی کتابخانه‌های شهر تهران اختصاص داده شده است. همچنین ۳۱ موسسه و کتابخانه عمومی برای دریافت بن‌کارت ثبت نام کرده‌اند.
امیرزاده درباره جنبه نظارتی نمایشگاه کتاب تهران به ویژه تعلیق آرای نمایشگاه سال گذشته اظهار کرد: اصل موضوع این است که هیچ کدام از آرا نقض نشده است بلکه فرصتی به ناشران داده شده تا با اخذ تعهدهای لازم در نمایشگاه فعالیت اقتصادی داشته باشند. کسانی که تکثیر غیرمجاز کتاب داشته‌اند و یا ترجمه‌های غیرمجاز و کتاب‌های غیرمجاز در نمایشگاه عرضه کرده بودند در دایره شمولیت این معافیت قرار نگرفته‌اند. آرای صادره نمایشگاه ۳۰ تا نمایشگاه ۳۲ گریبان متخلفان را می‌گیرد و آن‌ها تحت نظارت هیأت بررسی قرار می‌گیرند و با کمترین تخلف این آرا عملیاتی خواهد شد.وی همچنین از راه‌اندازی سامانه رصد بن‌کارت کتاب‌ها برای حمایت از ناشرانی که تخلف نمی‌کنند، خبر داد.
در ادامه نشست حسین صفری مدیر اجرایی نمایشگاه کتاب نیز توضیحاتی درباره بحث رفاهی و اجرایی نمایشگاه ارائه کرد و گفت: در حوزه رفاهی بخش‌های مختلف را افزایش داده‌ایم و حداکثر امکانات رفاهی برای مردم در نظر گرفته شده است. با توجه به همکاری با مجموعه حمل و نقل، شهروندان می‌توانند از مترو، اتوبوسرانی و تاکسیرانی استفاده کنند. همچنین ۵۰۰ دستگاه شاتل و ون در محوطه نمایشگاه برای جابه‌جایی مردم در نظر گرفته شده است. ایستگاه امانات، استراحتگاه‌ها و ایستگاه‌های مادر و کودک هم در محوطه نمایشگاه ایجاد شده است.
او همچنین از در نظر گرفتن امکانات رفاهی برای معلولان و جانبازان خبر داد و اظهار کرد: ما اعزام ون ویژه معلولین و جانبازان به در منازل آن‌ها را داریم. همچنین سامانه ثبتی برای حضور این عزیزان تعبیه شده است. مناسب‌سازی مسیرها به صورت ویژه انجام شده است. جانبازان و معلولان می‌توانند از مترو مفتح و شهید بهشتی با آسانسور به سمت خیابان بیایند.
همایون امیرزاده درباره حمایت از دانش‌آموزان با توجه به اینکه بن‌کارت به آن‌ها تعلق نگرفته است، گفت: ما حمایت خود را معطوف به کتابخانه مدارس کرده‌ایم زیرا در زمینه در اختیار قرار گرفتن اطلاعات مانند شماره دانش‌آموزی و شماره ملی این دانشجویان دچار مشکل بودیم. سعی کردیم این یارانه‌ها را در قالب تجهیز کتابخانه‌های مدارس شهر تهران داشته باشیم.
او همچنین اظهار کرد: ناشرانی که در حوزه بزرگسال ۴۰ عنوان کتاب و در حوزه کودک ۴۵ عنوان کتاب داشتند می‌توانستند در نمایشگاه حضور داشته باشند و ناشرانی که کمتر از این تعداد کتاب داشتند می‌توانند با یک ناشر همراه شرکت کنند.
حسین صفری در پاسخ به اینکه آیا تمامی فضاهای مصلا در اختیار ناشران قرار گرفته است، گفت: تمامی فضاهایی که مورد توافق ما با مصلا بودند به صورت کامل تحویل داده شده و هیچ فضایی نداریم که تحویل داده نشده باشد.
امیرمسعود شهرام‌نیا در خصوص تأثیر حضور مهمان ویژه در نمایشگاه کتاب توضیح داد: حضور نمایشگاه کتاب فقط در نمایشگاه کتاب ما نیست و در همه نمایشگاه‌های دیگر این موضوع وجود دارد. حضور مهمان ویژه بهانه‌ای است تا با فرهنگ و ادبیات یک کشور دیگر آشنا شویم و تعاملات فرهنگی با آن‌ها داشته باشیم. سال گذشته که ایتالیا مهمان ویژه ما بود درآمد آن‌چنانی نداشتیم اما از این جنبه مثبت بود که سه ناشر ایتالیایی به ترجمه آثار ایرانی علاقه‌مند شدند و از سال گذشته تاکنون حدود ۱۰ رمان ایرانی به زبان ایتالیایی ترجمه شده است. امیدوارم در مورد کشور صربستان نیز این اتفاق بیفتد.
محسن جوادی نیز درباره اینکه آیا جنبه فروشگاهی نمایشگاه کتاب تهران حذف خواهد شد یا نه، گفت: حذف فروش کتاب از نمایشگاه یک روند طولانی‌تر را می‌طلبد تا نمایشگاه کتاب بُعد فرهنگی بیشتری داشته باشد. این امر در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست اما به سمت تقویت کردن وجه فرهنگی نمایشگاه می‌رویم. برنامه‌ای برای کوتاه‌مدت نداریم که فروش کتاب را در نمایشگاه حذف کنیم.
شهرام‌نیا نیز در خصوص این سوال اظهار کرد: گردش مالی نمایشگاه کتاب تهران حدود ۲۰ درصد گردش مالی صنعت نشر است و این امکان وجود ندارد که این گردش مالی حذف شود. اگر این گردش مالی حذف شود بیشتر به ضرر ناشران کودک و عمومی است و ناشران دانشگاهی کمترین آسیب را می‌بینند.
یحیی دهقانی هم در این زمینه توضیح داد: فروش کتاب در نمایشگاه بیشتر به صورت نقدی است. ناشران بیشتر کتاب‌های خود را با چک و در بازه زمانی ۹-۱۰ ماهه می‌فروشند. نمایشگاه کتاب فرصتی برای نقدینگی ناشران است. بیشتر ناشران در نمایشگاه حاضر هستند تا هزینه خرید کاغذ و تولید کتاب را فراهم کنند. بیش از ۹۰ درصد ناشران با حذف فروش کتاب در نمایشگاه مخالفت خواهند کرد.
او سپس افزود: عده‌ای از ناشران گفتند در نمایشگاه شرکت می‌کنند اما فروش کتاب‌شان محدود است که ما برای آن‌ها امکانات ویژه‌ای در نظر گرفته‌ایم. ۵۰ درصد فضای نمایشگاه که به آن‌ها اختصاص داده می‌شود به صورت رایگان است.
شهرام‌نیا درباره حادثه‌ای که برای ناشران عرب اتفاق افتاد، گفت: کامیون حامل کتاب‌های ناشران عرب که از سمت لبنان به ایران می‌آمد در ترکیه دچار حادثه شده و کتاب‌ها از بین رفته است و تعدادی از ناشران عرب ضرر کرده‌اند ولی این موضوع آسیب جدی به نمایشگاه نمی‌زند. ما کمک‌هایی به این ناشران کرده‌ایم تا کتاب‌هایشان از طریق راه هوایی به ایران آورده شود. البته خوشبختانه کامیون بیمه بوده است و خسارت‌ها پرداخت خواهد شد.
امیرزاده در پاسخ به این سوال که کمیته تبلیغات در سال گذشته درآمدی کسب نکرده است و چه نیازی است که امسال نیز این کمیته در اختیار صنف قرار بگیرد، گفت: معتقدم صنف به این بلوغ رسیده است که کمیته تبلیغات را در اختیار داشته باشد. اینکه یک سالی موفق نبوده است دلیلی نمی‌شود که کار را از صنف بگیریم. صنف به بالندگی رسیده است و نیازی نیست که حمایت‌های دولتی داشته باشیم. امروز کمیته تبلیغات ۹۰۰ میلیون تومان به نمایشگاه پرداخت کرده است.
او همچنین درباره عرضه کتاب‌های ممنوعه در نمایشگاه کتاب و اینکه چه نظارتی بر روی آن‌ها وجود دارد، گفت: همه کتاب‌هایی که براساس آیین‌نامه محتوایی ارشاد مجوز دارند می‌توانند در نمایشگاه حضور داشته باشند. البته در برخی موارد شاهد بودیم کتاب‌هایی عرضه شده که مجوز ندارند. سامانه‌های نظارتی از دو ماه قبل فعال شده و بر روی کتاب‌های عرضه‌شده نظارت دارند اما تخلف‌ها و انحرافات اندکی وجود دارد که ما خود را در قبال این انحرافات مسئول می‌دانیم.