سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: سید محمد مهدی شجاعی متولد سال 1365، و فارغ التحصیل رشته‌های زبان و ادبیات فارسی و زبان فرانسه است. آخرین کتابی که از او منتشر شده است، ترجمان اثری از تزوتان تودوروف با عنوان "ادبیات در مخاطره" است که نشر ماهی منتشر کرد.
گفت و گویی که ذیلا می‌خوانید در باب کتاب مصور و موجز "در جست‌وجو..." است که در انتشارات در دانش بهمن به چاپ رسیده است. شجاعی در این گفت و گو می‌گوید: " اگر از نثر پیچیده و خاص و زیبای پروست بگذریم، اگر از جملات طولانی‌اش و اظهارنظرهای فلسفی و روانشناختی‌اش و روایت غیرخطی‌اش صرف نظر کنیم، پروستی را خواهیم دید که عاشق تصویر است؛ ارجاعات او به نقاشی، به هنرهای تجسمی دیگر موید این مطلب است. پروست عاشق دیوارنگاره‌ها و پنجره‌های رنگی کلیساهاست. "
مشروح این گفت و گو چنین است:
کتاب مستطاب "در جست‌وجو..." یا تلخیصی از "در جست و جو" شکل و شمایلی کودکانه دارد؟ این کتاب برای چه گروه سنی‌ای تدارک دیده شده؟
توضیحی را لازم می‌دانم و آن هم این است که متاسفانه در کشور ما این نوع از کتاب‌های مصور (که در حوزه انگلیسی زبان به آن کمیک‌استریپ می‌گویند و در فرانسه بانددسینه و در ژاپن مانگا) مختص کودکان و حداکثر نوجوانان در نظر گرفته می‌شود، این ژانر یا بهتر بگویم این قالب در کشورهای دیگر خصوصاً در آن سه حوزه زبانی که نام بردم، قالبی است که پذیرای هر ژانر و مضمونی است و محدود به یک گروه سنی و یک مضمون خاص نیست و از کودکان تا بزرگسالان مخاطب این قالب هستند. چندین سال گذشته مجله‌ای در ایران منتشر می‌شد با نام "جدید"، این مجله به‌صورت تخصصی به کمیک استریپ می‌پرداخت و تلاش بسزایی کرد تا این تصور را که این قالب مخصوص نوجوانان و کودکان است، تصحیح کند و تا حدی هم موفق بود. (بگذریم از این مطلب که اگر این قالب در اران پیشرفت کند مقدمه‌ای می‌شود برای پیشرفت انیمیشن و سینما، اگر کمی دقت کنیم این قالب بسیار نزدیک است به استوری‌بورد در سینما). پس با این مقدمات می‌گویم که مخاطب این کتاب می‌توانند هم نوجوانان علاقه‌مند به ادبیات باشند و هم برزگسالان؛ اما بیشتر بزرگسالان.
معمولا شاهکار مارسل پروست، "در جست‌وجو..." را اثری با نثری پیچیده توصیف می‌کنند و ذیل ادبیات دشوار مدرن طبقه بندی می‌کنند، چرا باید اثری با ماهیت پیچیده به شکل کتابی مصور منتشر شود؟
اگر از نثر پیچیده و خاص و زیبای پروست بگذریم، اگر از جملات طولانی‌اش و اظهارنظرهای فلسفی و روانشناختی‌اش و روایت غیرخطی‌اش صرف نظر کنیم، پروستی را خواهیم دید که عاشق تصویر است؛ ارجاعات او به نقاشی، به هنرهای تجسمی دیگر موید این مطلب است. پروست عاشق دیوارنگاره‌ها و پنجره‌های رنگی کلیساهاست.
"در جست‌وجو..." گویا دو ترجمان دارد، ترجمه‌ای رسمی به قلم مهدی سحابی که در نشر مرکز منتشر شد و ترجمه‌ای از بیژن الهی که هرگز به صورت کامل منتشر نشده است اما پاره‌هایی از آن سالیانی دور در مجله تماشا منتشر شد، شما کدام ترجمه را نزدیک به متن اصلی فرانسه می‌دانید؟
انگیزه اصلی من برای آموختن زبان فرانسه و بعد پیگیری آن در دانشگاه این بوده است که زمانی بتوانم رمان پروست و آثار فلوبر را به زبان اصلی بخوانم و همیشه دوست داشته‌ام که خودم را در ترجمه درجستجو محک بزنم، به همین دلیل ترجمه مهدی سحابی از درجستجو را نخوانده‌ام؛ البته از توضیحاتی که ایشان برای ترجمه خود نوشته‌اند بهره‌ها برده‌ام. ترجمه بیژن الهی را از پروست دیده‌ام، بسیار کوتاه بود و نمی‌توانم درباره آن اظهار نظر خاصی بکنم؛ فقط می‌توانم بگویم که دوز ادبی‌بودن ترجمه الهی بسیار زیاد است؛ درست است که نثر پروست نثری پیچیده و ادبی است اما در ترجمه بسیار این لحن غلیظ شده است. ترجمه‌ّهای الهی را از اشعار مالارمه و رمبو بیشتر می‌پسندم؛ شاید بتوان گفت که او تنها کسی بود که از عهده ترجمه اشعار این دو شاعر دیریاب بر می‌آمد. روان هر دو در آسودگی و آرامش باشد.
کتابی که اکنون در انتشارات در بهمن به قلم شما منتشر شده است بیش از همه دغدغه تصویر پردازی دارد... گویی مخاطب به این واسطه می‌تواند کومبره، یا محله‌های دیگری که در این رمان به تصویر آمده است را راحت‌تر در ذهن مجسم کند... آیا نیت شما در برگردان این اثر برآمده از دغدغه‌های شخصی مبنی بر تصویرپردازی کار پروست بوده؟ دقیقا چه مسائلی شما را ترغیب کرد سراغ این کتاب بروید؟
همیشه دوست داشتم کاری از پروست را به فارسی برگردانم، این کتاب که بدون اینکه در متن اصلی دستی برده باشد و فقط گزینش کرده است و گاه توصیف‌های طولانی نویسنده را در قالب تصویر نشان داده است، برای من بسیار جذاب بود، از طرفی دوست داشتم لذت خواندن پروست را همه بچشند و از حجم زیاد اثر واهمه نداشته باشند، این کتاب که تصویرهایش ساده است و راه را بر تخیل خواننده به‌تمامی نمی‌بندد، دست‌گرمی خوبی است برای کتابخوانان تا به این کتاب مهم جذب شوند و بعدها سراغ کتاب سترگ پروست بروند.
گویا این کتاب به صورت سری منتشر می‌شود، لطفا از جلدهای دیگر این کتاب به ما بگویید...
دوست دارم اینجا از دست‌اندرکاران نشر در دانش بهمن سپاسگزاری کنم برای سلیقه و تلاش بی‌وقفه‌شان که الحق کتاب را با کیفیت بسیار و نزدیک به اصل منتشر کرده‌اند.
بله این کتاب مجموعه‌ای است شش جلدی که دو جلد اول رمان پروست را در بر می‌گیرد (چهار جلد اول این کتاب مصور می‌شود جلد اول رمان و دو جلد دیگر از این کتاب مصور جلد دوم رمان پروست)، تا کنون دو جلد از این رمان مصور منتشر شده است و امیدوارم که پیش از سال جدید دو جلد دیگر آن نیز منتشر شود و جلد اول رمان پروست در سال نودوشش به پایان برسد. دو جلد بعد هم در سال نودوهفت منتشر خواهد شد.
تصویرگر کتاب هنوز سراغ جلدهای بعدی رمان پروست نرفته است، امیدوارم کارش ادامه‌دار باشد.