سرویس فرهنگ و ادبیات هنرآنلاین: "دور از بودا" عنوان کتابی است از جک کروآک که بهتازگی با ترجمهی فرید قدمی و توسط انتشارات فصل پنجم منتشر شده است. این کتاب شامل گزیدهای از هایکوهای کروآک است که به تفکیک دورهی نگارششان در کتاب تدوین شدهاند.
قدمی درباره جایگاه "جک کرواک" در ادبیات آمریکا به هنرآنلاین گفت: به قول "نورمن میلر"، "جک کرواک" یک هوای تازه در ادبیات آمریکا بود. شاید بتوان گفت هیچ نویسنده آوانگاردی در آمریکا بعد از دهه 60 میلادی نبود که از "جک کرواک" تاثیر نگرفته باشد. در یک شکل کلیتر میتوان گفت هیچ شهروند آمریکایی نبوده است که تحت تاثیر "کرواک" قرار نگرفته باشد.
او ادامه داد: تاثیری که "کرواک" در جامعه آمریکا گذاشت خیلی فراتر از ادبیات بود. به عنوان مثال میتوان به جنبش کولهپشتی در نوجوانان آمریکایی اشاره کرد؛ جنبشی که در آن نوجوانان آمریکایی به دل جادهها و جنگلها میزدند، به کوه میرفتند و به هر ترتیب تسلیم فضاهای محدود زندگی شهری نمیشدند؛ در این جنبش بر چیزی که از انسان مدرن دریغ شده بود تاکید شد و خط کشیهای بی دلیل و احمقانه که مانع از حرکت در فضاهای غیرشهری بود، از بین رفت.
قدمی درباره دامنه این تاثیرگذاری گفت: هنوز هم که هنوز است میبینیم در بعضی از سریالهای آمریکایی به "کرواک" و زندگی او اشاره میشود. "کرواک" نویسندهای است که به طرز خاصی دیوار بین ادبیات روشنفکری و عامهپسند را میشکند؛ کتابهای او در عین حال که مخاطبان روشنفکر را به خواندن ترغیب میکرد به شدت مورد توجه توده مردم بود و بر زندگی مردم آمریکایی تاثیر فراوان داشت.
قدمی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا میتوان "کرواک" را مهمترین نویسنده نسل بیت دانست، گفت: شاید. "کرواک" را شاید بتوان مهمترین دانست چرا که اساسا سبک نوشتار "خودبهخودی" او حتی بر نویسندگان بیتی هم تاثیرگذار بود. اما در این میان باید به این نکته هم توجه داشت که هر کدام از سه چهره نسل بیت ("جک کرواک"، "آلن گینزبرگ" و "ویلیام بارز") ویژگیهای خاص خودشان را دارند. اهمیت "کرواک" در رمان است، اهمیت "گینزبرگ" در شعر و "ویلیام بارز" به نوعی پدر جنبش و تفکر ضدفرهنگ در آمریکا است.
قدمی همچنین گفت: به نظر من بهترین رمان "جک کرواک"، کتاب "بیگ سور-Big sur" (نام کتاب اشارهای است به محلی در آمریکا) است که آخرین رمان او هم به حساب میآید. این رمان متعلق به دورهای است که "کرواک" در اوج شهرت بود و این مسئله به شدت آزارش میداد تا جایی که بعضی از دوستان او و همینطور همسر اولش همین موضوع را دلیل مرگش میدانستند.
قدمی در ادامه گفت: این مسئله زندگی عادی "کرواک" را به هم زده بود طوری که به گفته خودش، هنگام کار، خبرنگاری از پنجره اتاقش داخل میآمد تا از او عکس بگیرد یا... .
قدمی 4 رمان مهم "کرواک" را به ترتیب زمانی "در جاده-On the road"، "ولگردهای دارما"، "فرشتگان دیسولیشن-Desolation Angels"(اشاره به نام کوهی در آمریکا) و "بیگ سور"- که ترجمه آن را به پایان برده است- نام برد و درباره شعرهای "کرواک" گفت: "کرواک" در حوزه شعرهم از شاعران تاثیر گذار بوده است، به خصوص شعر "نیومکزیکو"ی او به نوعی شعر مدرن آمریکا را متحول کرده است. او در حوزه شعر بیش از همه متاثر از آرتور رمبو و والت ویتمن بوده است و از شاعرانی به حساب میآید که موجب نحله جدیدی در شعر شدند که معتقد به پیوند شعر با ذن و بودیسم بودند.
قدمی در پایان یکی از مهمترین خصیصههای آثار "جک کرواک" را غیر ژانریک بودن آن دانست و گفت: این خصوصیت کارهای "کرواک" حتی در آمریکا هم مورد توجه قرار نگرفت. شما وقتی "کرواک" میخوانید هم با شعر، هم با تفکرشعر، هم با رمان، هم با تفکر رمان یا هم با سیاست و هم تفکر سیاسی مواجه هستید. این ویژگی غیرژانریک بودن کارهای "کرواک" است و "کرواک"به این واسطه مرز شعر، رمان و ژانرهای تفکر را از بین میبرد.
در یادداشت پشت جلد کتاب "دور از بودا" آمده است: "جک کروآک در کنار ویلیام باروز و آلن گینزبرگ مثلث نسل بیت را تشکیل میدهد؛ نسلی که، گذشته از دستاورد عظیم ادبیاش، دستکم برای دو دهه تأثیر بسیاری بر فضای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی امریکا و حتا اروپا گذاشت. ویلیام باروز با رمان شگفتآورش "ناهار لخت" و آلن گینزبرگ با شعر شاهکار بلندش "زوزه" به همان شهرت و اعتباری رسیدند که کروآک با انتشار "در جاده" رسید. هایکوهای کروآک از اهمیت خاصی در مجموعه آثار او برخوردارند، چراکه هم از طرفی پیوند او را با بودیسم و مکاشفهی شرقی عیان میکنند، هم سویهای از سبک نوشتار او را به مخاطب نشان میدهند. در اغلب رمانهای کروآک با "هایکو" روبهرو میشویم، گاه به شکل شعری مستقل در میانهی رمان و گاه لابهلای سطرها. کتاب حاضر گزیدهای است از هایکوهای جک کروآک؛ شعرهای کوتاهی که پیوند او را با تفکر شرقی، و بهویژه ذن بودیسم، نشان میدهند، همچنان که نشاندهندهی پیوند او با هنر پاپ نیز هستند."
فرید قدمی پیش از این در سال 88 با انتشار کتاب "هایکوهای امریکایی" جک کروک را به ادبیات ایران معرفی کرد و پس از آن نیز در سال 91 برای نخستین بار رمانی از او را با نام "ولگردهای دارما" به فارسی ترجمه و منتشر کرد. مخاطبان ایرانی آلن گینزبرگ و ویلیام باروز را نیز با ترجمههای او میشناسند.
"دور از بودا" با قیمت ده هزار تومان و در 80 صفحه منتشر شده است.