سرویس سینما هنرآنلاین: برگ برنده "سیانور" دوری از جانبداری و نفرات پراکنی است در جایی که عمده فیلمها و سریالهای سیاسی و تاریخی با جهتگیری نوشته میشوند و کلید میخورند. بیطرفی برای نوشتن یا فیلم ساختن درباره رخدادها و فرایندهای واقعی سیاسی، دینی و نقش و تاثیر اندیشهها، جریانها و افراد و زمینهها و پیامدهای آنها شرط ضروری است اما فیلمها و سریالهای ما معمولا با تیپسازی، جریانها و گروههایی را تقدیس کردهاند و دیگران را لگدکوب، به جای آنکه واقعیت را چنانکه رخ داده نشان دهند، تصویر قالبی به خورد مردم دادهاند. این رویه در سینمای سیاسی ما چنان یکهتاز و شدید بوده که حالا "سیانور" با کمی فاصله از آن میتواند تحسین شود.
جریان غالب فیلمهای سیاسی و تاریخی به گونهای پیش رفت که تصویر و تفکر قالبی را برای افکار عمومی بسازد و "سیانور" با حدی وفاداری به تاریخ و وقایع و مشخصههای جریانها و افراد بدون آنکه شاهکار کند، ستایش میشود. در واقع در کنار مختصات "سیانور"، آنچه در خارج از فیلم و در روند سینمای سیاسی و تاریخی این چند دهه اتفاق افتاده، نقش مهمی در بازتاب این فیلم دارد. فیلمسازانی برای ساخت فیلمهای سیاسی مربوط به گذشته دور و نزدیک به جای شناخت و روایت واقعیت، تخریب مطلق گروه و جریانی و تقدیس افراد یا گروههای دیگری را هدف قرار دادند، با همین نگاه فیلمنامه و دیالوگ نوشتند، پشت دوربین رفتند، صحنه را ساختند و واقعیت را ساختند تا به نتیجه و هدف دلخواه برسند هرچند توفیق در دستیابی به آن هدف و نتیجه جای تردید دارد. آنها مثل افراد یا موسساتی که به نام پژوهشگر و پژوهش ابتدا نتیجه را مشخص میکردند و بعد فارغ از واقعیت موجود به گونهای چیدمان میکنند تا به نتیجه مورد نظر خود برسند نه نتیجهای که از دل واقعیت بیرون میآید. اما "سیانور" از این جریان وجهتگیری فاصله گرفته، تا اندازهای با واقعیت همراه شده و از تیپسازی کلیشهای دور شده است. فرض کنید فیلمهایی مثل "قلادههای طلا"، "پایاننامه" یا سریالی مثل "معمای شاه" واقعیت را چنان که بوده به تصویر میکشیدند، در آن صورت شاید "سیانور" کمتر به چشم میآمد اما حالا که چنین نیست "سیانور" متمایز به نظر میرسد. افراد ساواک در "سیانور" با تصویر قالبی در عمده نوشتهها و تصاویر سینما و تلویزیون ما تفاوت دارد. همه آنان در یک تیپ یکسان و تکراری با قد و قوراه، حالتهای رفتاری، لحن و برخورد و استعمال دخانیات مشابه نیستند. افراد مجاهدین خلق هم در "سیانور" با مسلک و مرام مشترک اما اندیشه و رفتارهای متمایزی هم دارند، با عشق هم بیگانه نیستند، ترور و اسلحه در زندگیشان هست اما همه آنها از دوست داشتن بیبهره نیستند.
"سیانور" فعالیتهای مجاهدین را نشان میدهد اما به زمینههای رفتار آنان که از حکومت ناشی میشود هم میپردازد. اینها "سیانور" را متمایز میکند و در روزگاری که باید چراغ برداشت و به دنبال بیطرفی و بیان واقعیت گرد شهر گشت، در دورهای که عمده افراد، جریانها و رسانهها با جانبداری حکایت و روایت میکنند، "سیانور" غنیمت میشود.