گروه سینمایی هنرآنلاین: در ابتدای این مراسم که اجرای آن بر عهده محمد سلوکی بود، گزارشی تصویری از روند برگزاری چهلمین جشنواره فیلم فجر پخش شد.
مسعود نقاش‌زاده، دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر در بخش بعدی این مراسم گفت: سینمای ایران در دو سال گذشته از ویروس کرونا بسیار آسیب دید و عزیزان بسیاری را از دست داد که یادشان را گرامی می‌داریم. با این همه سینماگران در این دوره تلاش کردند و سینما را فعال نگه داشتند.
وی افزود: در این دوره از جشنواره به قدر وسع کوشیدیم تا رویه‌ها را استانداردسازی کنیم و از آغاز چنین رویه‌ای را در دستور کار خود قرار دادیم. از آیین نامه دقیق با اهداف روشن گرفته تا موارد دیگر که همگی آینده‌نگری را به ما می‌دهد که برای ارتقای جشنواره به آن نیازمندیم. البته در این جشنواره بر قانون‌مندی نیز تاکید داشتیم و سعی کردیم همه چیز بر مبنای آیین نامه باشد. بنابراین فشارهای بیرونی را نادیده گرفتیم.
نقاش‌زاده در ادامه بیان کرد: همکاران ما در مقابل سختی‌ها، یاس‌ها تلاش کردند که اتفاق خوبی را ایجاد کنند. ما باید مسایل و آسیب‌ها را بررسی کنیم و برای بهبود مشکلات اقداماتی انجام دهیم. مماشات و مصلحت‌اندیشی کار را جلو نمی‌برد. باید سرسختانه با کمبودها و مشکلات خود مواجه شده و آنها را حل کنیم. سینمای ما به مهربانی نیاز دارد. حیف است که آن را دریغ کنیم.
در بخش بعدی این مراسم گزارشی از روند برگزاری این رویداد در برج میلاد و سینماهای مردمی پخش شد. سلوکی در ادامه با احترام به همه سرمایه‌های حاضر هنر و سینما از علی نصیریان که در این مراسم حضور داشت، نام برد و یاد همه درگذشتگان سینمای ایران را گرامی داشت. سپس کلیپی درباره درگذشتگان سینمای ایران در سالی که گذشت، پخش شد.
بخش بعدی این مراسم به معرفی برگزیدگان چهلمین جشنواره فیلم فجر اختصاص داشت.
بخش مسابقه تبلیغات سینمای ایران
مهرداد خوشبخت، محمد روح‌الامین و علی نیک‌رفتار هیات داوران این بخش بودند که برای اعلام نام برندگان به روی صحنه آمدند.
سیمرغ بلورین بهترین عکس فیلم به حبیب مجیدی برای فیلم منصور اهدا شد.
دیپلم افتخار بهترین پوستر به احسان برآبادی برای فیلم پیرمردها نمی‌میرند اهدا شد. [در این بخش سیمرغ اهدا نشد]
سیمرغ بلورین بهترین آنونس به امید میرزایی برای فیلم‌های صحنه‌زنی و تک‌تیرانداز اهدا شد.
برگزیدگان بخش سینمای کوتاه
سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه جشنواره چهلم به رضا نجاتی برای فیلم ارفاق اهدا شد.
دانش اقباشاوی یکی از اعضای هیات داوران این بخش، از حضور اثرگذار احمدرضا معتمدی داور این بخش یاد کرد و گفت: دکتر معتمدی همراه ما بود و تفکر و اندیشه او به ما کمک کرد. فیلم‌های کوتاه این دوره، خیلی خوب بودند.
رضا نجاتی پس از دریافت سیمرغ این بخش گفت: این جایزه را به خانواده‌ام تقدیم می‌کنم که همه چیز من هستند. از کسانی که در این فیلم کمک کردند تشکر می‌کنم.
وی افزود: از بچگی تمرین می‌کردم که پشت این تریبون چه بگویم ولی در این لحظه همه‌چیز را از یاد بردم. در حال آماده شدن برای ساخت فیلم بلندم هستم و همین جا قول می‌دهم در همه آثاری که بسازم از چشم و گوش مخاطب حفاظت کنم.
برگزیدگان بخش سینمای مستند
در این بخش ضمن معرفی مرتضی شعبانی، محمد علی شعبانی، احمد ضابطی جهرمی، محمد تهامی‌نژاد و محمدرضا عباسیان به عنوان هیات داوران و اعلام نامزدها، سیمرغ بلورین بهترین فیلم مستند به احتضار ساخته حجت طاهری به تهیه‌کنندگی عبدالخالق طاهری اهدا شد.
بزرگداشت احمدرضا معتمدی، کارگردان سینمای ایران
بعد از اعلام جوایز جشنواره چهلم در بخش فیلم کوتاه و مستند، بزرگداشت احمدرضا معتمدی برگزار شد. ابتدا ویدیویی درباره این کارگردان و استاد دانشگاه پخش شد و معتمدی در بخشی از آن گفت: وقتی من مطلبی درباره فلسفه اگزیستانسیالیسم می‌خوانم، آن را به زبان سینما بر می‌گردانم. یعنی مفاهیم و محتوای فلسفی باید به فرم استحاله پیدا کنند تا هنر ناب پدیدار شود. من این تحقیقات را در قالب کتابی سه جلدی به نام «فلسفه فیلم» ارائه دادم.
در ادامه محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی، علی نصیریان بازیگر مطرح سینما و مسعود نقاش‌زاده دبیر جشنواره برای این مراسم روی صحنه آمدند و سپس احمدرضا معتمدی نیز روی سن حاضر شد.
در ادامه علی نصیریان در سخنانی گفت: از اوایل دهه بیست وارد کار نمایش شدم و اکنون شاهد رشد و بالندگی هنرهای نمایشی ایران به خصوص در تئاتر و سینما هستم. این رشد از قبل انقلاب و از ابتدای دهه چهل آغاز شد و بعد از انقلاب ادامه یافت تا امروز شاهد درخشش آثار ایرانی در جشنواره‌های سراسر دنیا باشیم.
وی افزود: با آقای معتمدی یک فیلم کار کردم و باید بگویم ایشان به لحاظ اخلاق و کار بسیار حرفه‌ای است؛ شخصا از همکاری با او بسیار لذت بردم. باید به یاد داشت که فرهنگ پشتوانه هنرمند است و او موظف است که با مقوله فرهنگ و پشتوانه‌های معرفتی آشنا باشد.
این بازیگر مطرح سینمای ایران در ادامه گفت: در دهه ۳۰ تنها یک کتاب تئاتری موجود بود اما حالا شاهد کتاب‌های بسیاری در این حوزه هستیم. فرهنگ، غذای روح و جان یک ملت است و روح افراد از طریق سینما، کتاب، تئاتر و موسیقی تغذیه می‌شود و به آگاهی دست می‌یابد. من به احمدرضا معتمدی تعظیم می‌کنم.
در ادامه این برنامه احمدرضا معتمدی در سخنانی گفت: از دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره و علی نصیریان کمال سپاسگزاری را دارم. علی نصیریان با سلول به سلول وجودش کار می‌کند و همه هنر خود را با اخلاق در هم می‌آمیزد. از همکاری با ایشان بسیار خرسند هستم و شخصا از او چیزهای زیادی یاد گرفتم.
وی افزود: در ابتدای انقلاب ساده‌لوحانه شیفته "شعار طرحی نو براندازیم" شدم و امروز فهمیدم علم برای بیان طرح‌های جدید کافی نیست بلکه فلسفه علم است که با بررسی نظریات علمی، نظریه‌پردازی‌های جدیدی را جهت ارتقای سطح کیفی علم مورد بحث ارائه می‌دهد. من هم سی سال مشغول بررسی و نوشتن کتاب فلسفه فیلم بودم؛ طولانی شدن این روند به دلیل ذات خود این جریان است. معتمدی در ادامه بیان کرد: نظریه خیال منفصل سهروردی منطبق بر سینما بوده و راهگشا است.این نظریه می‌تواند راه هنرمند و مسیر رو به جلو برای او را باز کند. همچنین نظریات ملاصدرا بسیار مورد تامل است و باید به آن پرداخت. از همسرم تشکر می‌کنم که سی سال با حقوق مختصر معلمی من مدارا و با من زندگی کرد. می‌خواهم از همینجا بگویم که بسیار دوستش دارم.
محمد خزاعی در ادامه این مراسم گفت: از کلیه مردم و همکاران که برای اولین بار جشنواره را در نقاط محروم برگزار کردند تشکر می‌کنم. همچنین از آقای نقاش زاده که با وجود ابتلا به کرونا ایستاد و جشنواره را برگزار کرد تشکر می‌کنم. همچنین از همکاران و سینماگران عزیز نیز تشکر می‌کنم. تشویق حاضرین سبب شد تا رییس سازمان سینمایی ادامه صحبت‌های خود را به بخش تجلی اراده ملی موکول کند.
جایزه سیمرغ زرین بهترین فیلم از نگاه ملی
در بخش دیگر این برنامه با پخش نماهنگی به یاد سردار شهید قاسم سلیمانی، نوبت به اهدای جایزه ویژه این بخش رسید. زینب سلیمانی، محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد خزاعی و مسعود نقاش‌زاده برای اهدا جایزه این بخش که برای پاسداشت مقام حاج قاسم سلیمانی در نظر گرفته شده است، روی صحنه آمدند.
سیمرغ این بخش به فیلم «بدون قرار قبلی» (بهروز شعیبی) به تهیه‌کنندگی محمود بابایی اهدا شد.
شعیبی پس از دریافت این جایزه گفت: این جایزه برای ما خیلی ارزش دارد. چون بر خلاف چیزی بسیاری فکر می‌کنند، ما از حمایت خاصی بهره نبردیم. خواستیم یک فیلم برای ایران بسازیم و خوشحالم که فیلم همان جایزه‌ای که باید را گرفت. ما به زودی این جایزه را کسی که صاحب اصلی آن است می‌رسانیم.
وی همچنین در بخشی از صحبت‌هایش از دیده نشدن بازی برخی از همکاران خود گله کرد.
وزیر فرهنگ: تلاش برای جشنواره‌ای در تراز جمهوری اسلامی
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه این مراسم گفت: باعث خوشحالی است که بهار سینمای ایران مصادف با بهار ملت ایران و پیروزی انقلاب اسلامی است. چهلمین دوره جشنواره که عددی مقدس در فرهنگ دینی ماست امروز به پایان می‌رسد. ما به دنبال سینمایی امیدافربن و اخلاق مدار هستیم و از صبح فردا برای رسیدن به این مقصود در جشنواره چهلم تلاش می‌کنیم.
وی با تاکید بر اینکه شعار عدالت فرهنگی دولت در جشنواره چهلم به وقوع پیوست، بیان کرد: در این دوره برای اولین بار فیلم‌ها در ۳۱ استان و روستاهای مختلف برای مردم به نمایش گذاشته شد که اتفاقی در راستای عدالت فرهنگی بود. این جشنواره با حضور همه هنرمندان، خانواده سینما و پیشکسوتان رونق گرفت، به طوری که جای مباهات داشت که از ۴ دهه سینمای ایران در این دوره حضور داشتند.
وزیر فرهنگ در ادامه بیان کرد: با بررسی همه تجارب به دست آمده در این چهل سال به برنامه ریزی برای آینده می‌پردازیم. تا انشالله سینمایی با تراز انقلابی داشته باشیم. سینمای امروز افتخارات بسیاری کسب کرده اما ما به دنبال اتفاقات بیشتری هستیم و هنوز انتظاراتمان برطرف نشده است.
اسماعیلی با اشاره به اینکه در جشنواره امسال یاد و نام قهرمان ملت ایران، سردار حاج قاسم سلیمانی گرامی داشته شد، ادامه داد: جشنواره چهلم در پی این بود که امید و آگاهی را تبیین کند. این جشنواره و هنر در آغاز گام دوم انقلاب اسلامی در جهت تبیین فرهنگ و هنر ایرانی باید پیشتاز باشد. ما می توانیم یک روایت اصیل ایرانی را با سینما به جهان نشان دهیم.
وی با اشاره به توجه رییس جمهور به سینما و جشنواره فیلم فجر در ادامه عنوان کرد: با دیپلماسی فرهنگ و هنر که برای دولت اهمیت بسیار دارد می‌توان موفق بود. همه همت ما در وزارت خانه نیز بر این مهم شکل گرفته است. کرونا لطمات بسیاری را به سینما وارد کرده که ما سعی کردیم این مشکلات را حل کنیم و در ادامه بیشتر تلاش خواهیم کرد.
وزیر فرهنگ در پایان از همه کسانی که در این دوره تلاش کردند تقدیر و تشکر کرد و گفت:ما همه همت خود را مصروف می‌کنیم تا جشنواره‌ای در تراز جمهوری اسلامی در دوره چهل و یکم داشته باشیم.
در بخش بعدی این مراسم، محمد معتمدی روی صحنه حاضر شد و سه قطعه از آثار خود را به صورت زنده اجرا کرد.
اهدای جوایز بخش سودای سیمرغ
بعد از معرفی هیات انتخاب و داوران بخش مسابقه سینمای ایران [سودای سیمرغ] نوبت به معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف جشنواره چهلم رسید.
بهترین جلوه‌های ویژه بصری: حسن نجفی و امیر ولی‌خانی (دسته دختران)
حسن نجفی بعد از دریافت جایزه گفت: از داوران تشکر می‌کنم. حجم کار به قدری زیاد بود که دو گروه شدیم و اکنون خوشحالیم که مورد تایید قرار گرفت. از همه بچه‌ها و خانم قیدی بخاطر سخت‌گیری‌هایی که داشت تشکر می‌کنم. چون باعث شد ما کار خوبی را ارائه دهیم.
امیر ولی‌خانی نیز در ادامه گفت: خوشحالم که با تنها بانوی جشنواره چهلم کار کردم و جایزه را به همسرم تقدیم می‌کنم.
بهترین جلوه‌های ویژه میدانی: ایمان کرمیان (موقعیت مهدی)
کرمیان این جایزه را به گروه ۹ نفره‌اش و کلیه عوامل فیلم تقدیم کرد.
سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی: امید گلزاده (برف آخر و شادروان)
امید گلزاده بعد از دریافت جایزه گفت: امشب شب جذابی بوده و جای حسین نمازی خیلی خالی است. از تیم ۱۵ نفره که در جشنواره همراه من بودند و از خانواده‌ام تشکر می‌کنم و این جایزه را به دخترم هورا اهدا می‌کنم.
سیمرغ بلورین بهترین طراحی لباس: مارال جیرانی (خائن‌کشی)
سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه: محمدرضا شجاعی (ضد)
سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری: مسیح حدپور سراج (موقعیت مهدی)
مسیح حدپور سراج بعد از دریافت این جایزه گفت: شب تولدم این جایزه را گرفتم و در آستانه ورود به دهه ۴۰ زندگی‌ام هستم. این جایزه را به فال نیک می‌گیرم. از هادی حجاری‌فر که به من اعتماد کرد و همچنین از همه بچه‌های گروه تشکر می‌کنم.
سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری: علیرضا علویان (بدون قرار قبلی و علفزار)
دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن: بهزاد عبدی (علفزار)
بهزاد عبدی پس از دریافت جایزه گفت: از بهرام رادان، کاظم دانشی و همه عوامل فیلم کمال تشکر را دارم و از عوامل برگزاری جشنواره ۴۰ و داوران محترم به ویژه استاد مجید انتظامی تشکر می‌کنم.
سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن: مسعود سخاوت‌دوست (موقعیت مهدی)
سیمرغ بلورین بهترین تدوین: حمید نجفی‌راد (علفزار)
نجفی‌راد بعد از دریافت جایزه گفت: از هیات داوران که کار من را دیدند تشکر می‌کنم. فیلم‌هایی که در این دوره داشتم شرایط ویژه‌ای داشتند، چراکه درگیر بیماری شش ماهه‌ای بودم که شرایط را از سخت کرده بود. از همه عزیزان که در این راه به من کمک کردند تشکر می‌کنم و جایزه را به خانواده‌ام تقدیم می‌کنم.
سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری: آرمان فیاض (برف آخر)
آرمان فیاض بعد از دریافت جایزه گفت: از حسن مصطفوی و تمام عوامل فیلم تشکر می‌کنم. خیلی خوشحالم که جایزه را از دستان آقای محمد داوودی گرفتم. او فیلمبردار مورد علاقه من است و امیدوارم باز هم کار کند. این جایزه متعلق به گروه «برف آخر» است و می‌خواهم آن را به پدرم تقدیم کنم که هنر را در من زنده کرد.
دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل زن: فرشته حسینی (دسته دختران)
فرشته حسینی بعد از دریافت جایزه از هیات داوران به ویژه شهاب حسینی تشکر کرد و خطاب به همسرش نوید محمد زاده گفت: خیلی خوشحالم که الان اینجا هستی و من را نگاه می‌کنی. این تازه اول ماجراست.
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن به صدف اسپهبدی تعلق گرفت.
صدف اسپهبدی بعد از دریافت جایزه از عوامل فیلم علفزار و فرصتی که برای ایفای نقش در اختیارش گذاشته شده تشکر کرد.
دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به علی اکبر اصانلو برای فیلم «نگهبان شب» تعلق گرفت.
سیمرغ بلورین این بخش نیز به نادر سلیمانی برای بازی در فیلم «ضد» اهدا شد.
سلیمانی بعد از دریافت جایزه گفت: کارم خیلی سخت شده است. در گذشته طنز کار می‌کردم ولی الان ماندم چه کنم. از هیات داوران تشکر می‌کنم. حدود ۳۰ سال است کار می‌کنم و این اولین بار است که ضربان قلبم بالا رفته است. آرزو دارم زنان سرزمینم همیشه آزاد باشند. این جایزه را به همه مادران این سرزمین تقدیم می‌کنم و از عوامل فیلم ضد تشکر می‌کنم. امیدوارم زین پس بتوانم کارهای بهتری را انجام دهم.
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اصلی زن: طناز طباطبایی (بی‌رویا)
طناز طباطبایی پس از دریافت این جایزه گفت: خدا را شاکر هستم. آقای نصیریان رفت و جایشان خالی شد. باید بگویم هرچه داریم مدیون آقای نصیریان و آن نسل طلایی در بازیگری هستیم. از آرین وزیر دفتری بابت فیلم خوبی که ساخت تشکر می‌کنم. این جایزه مرهون زحمات تک‌تک عوامل فیلم است.
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اصلی مرد: امین حیایی (ِبرف آخر)
امین حیایی بعد از دریافت جایزه گفت: از یک قصه عشق برایتان بگویم. این دومین سیمرغ من است. در فیلم آقای صدرعاملی هم گروه خوبی داشتیم و این اتفاق افتاد و در فیلم برف آخر نیز گروه خیلی خوبی داشتیم که عاشقانه در خدمت این فیلم و امیر حسین عسگری بودند. دست تک تک عوامل را می‌بوسم.
سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی فیلم اول به هادی حجازی‌فر برای فیلم موقعیت مهدی اهدا شد.
حجازی‌فر بعد از دریافت این جایزه با اشاره به لو رفتن لیست برندگان چهلمین جشنواره فیلم فجر گفت: برای حذف سیمرغ مردمی گفتند تقصیر «موقعیت مهدی» است ولی خدا وکیلی لو رفتن لیست برندگان کار ما نبود(می‌خندد)
وی ادامه داد: سینما در این چند سال حضورم با من خیلی مهربان بوده و اتفاق‌های خیلی خوبی را شاهد بودم و از همگی تشکر می‌کنم.
سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه: کاظم دانشی برای نگارش فیلمنامه علفزار
کاظم دانشی بعد از دریافت این جایزه گفت: حضور فیلم علفزار در این جشنواره شجاعت می‌خواست که من شخصا از این بابت از هیات انتخاب و داوران تشکر می‌کنم. اگر دعای مادرم نبود اینجا نبودم ولی جایزه را به پدرم تقدیم می‌کنم.
دیپلم افتخار جایزه ویژه هیات داوران: سیدهادی محقق کارگردان فیلم درب
محقق پس از دریافت جایزه از حسین پناهی یاد کرد و گفت: یک بار حسین پناهی برای فیلم سایه خیال دیپلم افتخار گرفت و گویی همه چیز شبیه به هم است و تکرار می‌شود. از همه تشکر می‌کنم.
سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیات داوران: امیرحسین عسگری برای برف آخر
امیر حسین عسگری بعد از دریافت این جایزه گفت: جایزه این بخش خیلی برایم مهم و ارزشمند بوده و نشان می‌دهد که کارم را درست انجام دادم. سال ۹۳ این جایزه را از دست خانم طائرپور گرفتم و یادشان را گرامی می‌داریم. این جایزه به خانه می‌رود و برای خانواده است.
سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی: رضا میرکریمی، فیلم برف آخر
رضا میرکریمی در سالن نبود و یکی از بازیگران به نمایندگی از او جایزه را دریافت کرد.
سیمرغ بهترین فیلم: «موقعیت مهدی» حبیب والی‌نژاد
حبیب والی‌نژاد بعد از دریافت این جایزه گفت: واقعیت اینکه جایزه بهترین فیلم متعلق به همه عوامل فیلم است که بیش از یک سال زحمت کشیدند تا این کار دیده شود. ما همانطور که آقا مهدی توصیه کردند عمل کردیم و امیدوارم مورد پذیرش شهدا باشد. همه زحمات این کار روی دوش آقای هادی حجازی‌فر بوده است. من این کار را انتخاب نکردم، بلکه انتخاب شدم. از همه تشکر می‌کنم.