سرویس سینمایی هنرآنلاین: مستطیل سبز و دویدن 22 نفر به دنبال یک توپ گرد همواره برای همه جذابیت داشته است و این جذابیت راه به سینما هم یافته است. دیدن مسابقات فوتبال و پیگیری نتایج آن این روزها بسیار بیشتر از گذشته است. با آغاز مسابقات جام جهانی فوتبال 2018 بار دیگر سراسر جهان یک دل و یک صدا و با یک هدف مشترک حضور به هم رسانده‌اند. می‌توان گفت فوتبال یک هدف مشترک بین مردمان همه کشورها با تمام علائق و سلایق و همچنین دیدگاه‌های سیاسی شده است.
سینما نیز از این امر مستثنی نیست و در طی این سال‌ها کارگردانان بسیاری بوده‌اند که تلاش کردند جذابیت این مستطیل سبز را به قاب تصویر بکشند و آن را برروی پرده نقره‌ای به نمایش بگذارند. در این سال‌ها آثار بسیار زیادی در کشورهای مختلف با محوریت فوتبال تولید و به نمایش گذاشته شده است. سینمای ایران نیز از این امر غافل نمانده و آثاری را هرچند اندک اما در این زمینه تولید کرده است. در این مجال نگاهی داریم به پنج اثر از سینمای ایران و پنج اثر از سینمای دنیا که با موضوع فوتبال ساخته شده‌اند.
"فوتبالیست‌ها"
علی اکبر ثقفی "فوتبالیست‌ها" را در سال 1379 تولید و روانه گیشه سینماها کرد. هرچند این فیلم چندان با اقبال در گیشه مواجه نشد، اما از معدود آثار ایرانی است که مستقیما به فوتبال پرداخته است. داستان درباره حسن رفتاری است که پس از دست دادن پدر و مادر خود در زلزله رودبار در یک مغازه پنچرگیری مشغول بکار می شود. حسن که علاقه زیادی به فوتبال دارد توسط یکی از دوستان خود در جریان برگزاری مسابقات جهانی فوتبال کودکان بی سرپرست در سوئیس و عضویت تیم ایران در مسابقات قرار می‌گیرد. او پس از اطلاع از مشکل قانونی خود در مورد حضور در تیم ملی با بکار بردن ترفندی موفق به کسب اجازه از خانم دکتر شکوهی نماینده بهزیستی می‌شود. مسابقات برگزار می‌شود و حسن که با درخشش خود در بازی‌ها نامزد دریافت عنوان آقای گل مسابقات شده بود، مورد حسادت خسرو دیگر بازیکن تیم قرار می‌گیرد. حسن که در جریان مشکل مالی خسرو و بیماری پدر او قرار گرفته است با فداکاری خود را کنار کشیده و جوایز مربوطه به خسرو تعلق می‌گیرد. در این فیلم علی پروین، فاطمه گودرزی، حمید استیلی، جمشید اسماعیل خانی، سبحان باقرزاده، مهدی اکبری، افشین پیروانی، محمد برزگر، سعید امیرسلیمانی و... به ایفای نقش پرداخته‌اند.
"آفساید"
"آفساید" پنجمین فیلم جعفر پناهی در مقام کارگردان در 1384 تولید شد و جایزه بزرگ داوران جشنواره فیلم برلین را برد، هرچند این فیلم در ایران به نمایش در نیامد. داستان فیلم درباره دختری است که به یاد قربانیان بازی ایران و ژاپن تصمیم می‌گیرد با پوشیدن لباس پسرانه وارد ورزشگاه آزادی شود تا در بازی حساس ایران و بحرین جای آنها خالی نباشد، اما به دلیل ممنوعیت ورود زن‌ها به استادیوم دستگیر می‌شود. محسن تنابنده، سیما مبارک شاهی، صفر سمندر، شایسته ایرانی از جمله بازیگرانی هستند که در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
"من ناصر حجازی هستم"
نیما طباطبایی کارگردان که این روزها فیلم فوتبالی "آبی به رنگ آسمان" را تولید می‌کند سال 92 مستند "من ناصر حجازی هستم" را با محوریت زندگی ناصر حجازی ساخت. این فیلم داستان زندگی دروازه‌بان سابق تیم ملی فوتبال و تیم استقلال را در پنج فصل با نام‌های: من رؤیایی دارم، آخرین مرد مقاوم، سهراب کشی، از استقلال تا استقلال و پرواز عقاب با روایت شهاب حسینی، بهرام رادان، پرویز پرستویی، مسعود رایگان، مهران مدیری و رؤیا تیموریان به تصویر کشیده‌است که از طریق اکران در گروه سینماهای هنر و تجربه و هم چنین شبکه نمایش خانگی در اختیار مخاطبین قرار گرفت.
"زاپاس"
برزو نیک نژاد سال 94 فیلم سینمایی "زاپاس" را کارگردانی کرد. داستان فیلم درباره یک تیم فوتبال است که در دسته سوم کشور فعالیت می‌کرده با تلاش شبانه‌روزی مربیش و بازیکنان که اهالی محلی رامیان هستند، به دسته دوم صعود می‌کند، سعید در این راه در آخرین لحظات بازی آخر دچار مصدومیت تاندون پا می‌شود و سلامتی‌اش به خطر می‌افتد و از طرف دیگر مربی هم متوجه می‌شود که به دلیل نداشتن مدرک مربیگری نمی‌تواند تیم را در لیگ دست دو همراهی کند... دراین فیلم امیرجعفری، جواد عزتی، ریما رامین فر، الناز حبیبی و... به ایفای نقش می‌پردازند.
"عرق سرد"
سهیل بیرقی در اولین تجربه کارگردانی خود به سراغ ساخت فیلمی به نام "عرق سرد" رفت، فیلمی که درباره زنان فوتسالیست ساخته شده است. این فیلم در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و بازخوردهای خوبی دریافت کرد. داستان درباره افروز اردستانی کاپیتان تیم ملی فوتسال زنان ایران است که با گلزنی افروز تیم ملی برای اولین بار به فینال بازی‌های آسیایی راه پیدا می‌کند و عازم مالزی می‌شود، در فرودگاه افروز متوجه می‌شود که همسرش او را ممنوع الخروج کرده است و نمی‌تواند تیم را همراهی کند. باران کوثری، امیرجدیدی، سحر دولتشاهی، هدی زین‌العابدین بازیگران این فیلم هستند.
اما در سینمای جهان نیز آثار شاخصی در این حوزه تولید شده است که همانطور که در بالا اشاره شد به پنج فیلم آن اشاره خواهیم کرد.
"گل! رویا آغاز می‌شود (Goal! The Dream Begins)"
اولین قسمت از سری فیلم‌های "گل" اثری قابل قبول درباره فوتبال است. این فیلم درباره جوانی به نام سانتیاگو مونز است که از یک کلوب منطقه‌ای به باشگاه نیوکاسل انگلستان منتقل می‌شود و زندگی فوتبالی‌اش تغییر می‌کند. "گل" علی رغم اینکه در بخش سینمایی اثر چندان قابل اعتنایی نیست، اما به عنوان یکی از بیاد ماندنی‌ترین فیلم‌های "فوتبالی" در ذهن تماشاگران سینما باقی مانده است. بعدها قسمت‌های دوم و سوم فیلم هم به نمایش درآمد که هیچکدام از آنها نتوانستند به موفقیت قسمت اول دست پیدا کنند.
"زیدان: پرتره قرن 21" (Zidane: A 21st Century Portrait)
این مستند جذاب نه به زندگی خودِ زین الدین زیدان، بلکه به مسابقه میان رئال مادرید و ویارئال در سال 2006 می‌پردازد. در این مسابقه، 17 دوربین فیلمبرداری از ابتدای بازی تا لحظه سوت پایان حرکات زیدان را زیر نظر دارند و رفتار او را بررسی می‌کنند. در این مستند نه کسی صحبت می کند و نه اتفاق دیگری به جز آنچه که در مستطیل سبز رخ می‌دهد، به وقوع می‌پیوندد. "زیدان: پرتره قرن 21" یکی از جذاب‌ترین آثاری است که درباره فوتبال ساخته شده. نکته حائز اهمیت درباره این مستند این است که مدیر فیلمبرداری پروژه داریوش خنجی بود.
"فرار به سوی پیروزی" (Escape to Victory)
داستان زندانیانی که در جنگ جهانی دوم با طرح نقشه انجام مسابقه فوتبال قصد فرار از زندان نازی‌ها را دارند، ایده جذابی بود که در سال 1981 در فیلم "فرار به سوی پیروزی" به کارگردانی جان هیوستن مطرح شد. در این فیلم که بازیگران مطرحی همچون سیلوستر استالونه، مایکل کین و ماکس فون سیدو در آن حضور داشتند، چهره‌های مطرح دنیای فوتبال از جمله پله، بابی مور و اسوالدو آردیلس نیز بازی کردند.
" فوتبال شائولین" (Shaolin Soccer)
شاید هیچ ارتباطی به آثار جدی ساخته شده درباره فوتبال نداشته باشد اما فیلم "فوتبال شائولین" محصول هنگ کنگ و چین، یکی از بهترین و با کیفیت‌ترین آثاری است که درباره فوتبال و مستطیل سبز ساخته شده است. این فیلم درباره دوستانی است که به ورزش شائولین می‌پردازند اما تصمیم می‌گیرند در یک تورنمنت فوتبال شرکت کنند و از توانایی‌هایشان که بر پایه اصول رزمی شائولین بنا شده، در زمین فوتبال استفاده کنند! فوتبال شائولین یکی از بامزه ترین و در عین حال سرگرم کننده ترین آثاری است که درباره فوتبال ساخته شده و از شهرت جهانی نیز برخوردار است.
"مثل بکهام شوت بزن" (Bend It Like Beckham)
اثری انگلیسی درباره یک خانواده هندی و دخترشان است که دوست دارد فوتبالیست شود و الگویش هم دیوید بکهام است، اما با مخالفت خانواده سنتی خودش مواجه می‌شود و... داستان فیلم مسلماً تکراری و خسته کننده به نظر می‌رسد اما "مثل بکهام شوت بزن" برخلاف تصور عمومی، اثری زنده و پر انرژی است که حاوی مضامین ارزشمندی از جمله " تلاش برای رسیدن به خواسته‌ها " و " نا امید نشدن " است. "مثل بکهام شوت بزن" در سال 2004 موفق شد نامزد دریافت جایزه گلدن گلاب بهترین فیلم موزیکال یا کمدی شود. در این فیلم پارمیندر ناگرا، جاناتان ریس میرز، کایرا نایتلی، گری لینه‌کر و... به ایفای نقش می‌پردازند.