گروه رادیو و تلویزیون خبرگزاری هنر ایران: طی سال‌های اخیر تعداد رئالیتی‌شوها و برنامه‌های سرگرمی افزایش یافته است، به گونه‌ای که این نوع از برنامه‌ها بخش گسترده‌ای از پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی و حتی تلویزیون را به خود اختصاص داده‌اند.
این رئالیتی‌شوها از ماجراجویی و تغییرات بزرگ در زندگی و چیدمان خانه گرفته تا تمرین خوانندگی و محک زدن اطلاعات عمومی را در دل خود جای داده‌اند، در کنار سریال‌ها و فیلم‌های شبکه نمایش خانگی خودنمایی می‌کنند و طرفداران بسیاری را جذب کرده‌اند.
1-«جوکر»
ایران در بهره‌گیری از هنر طنز سبقه‌ای طولانی دارد و برنامه‌های طنزمحور همواره پای ثابت فهرست پخش شبکه‌های تلویزیونی بودند. شبکه نمایش خانگی نیز از حیث مستثنی نیست و برنامه‌سازان طنزپرداز به این عرصه وارد شدند و آثار خود در حوزه طنز را به این شبکه آورده‌اند و به مخاطبان ارائه می‌کنند.
رئالیتی‌شو «جوکر» از آن دست از رئالیتی‌شوهایی است که با حضور افراد مشهور و کمدی، چالش‌های خنده‌دار را به نمایش می‌گذارد. در این مسیر شرکت کنندگان برای نخندیدن خود و خنداندن یکدیگر می‌کوشند. در ابتدا خوش‌خنده‌ترین بازیکن حذف می‌شود و در پایان نخندترین فرد جایزه دریافت می‌کند.
این برنامه که ساخته احسان علیخانی است، در زمره برجسته‌ترین و پرطرفدارترین رئالیتی‌شوها قرار گرفته و به تازگی وارد فصل دوم شده است که در این فصل نیز توانسته توجه قشر گسترده‌ای از بینندگان را به خود جلب کند.
2-«شب‌های مافیا»
شب‌های مافیا که یک رئالیتی‌شو و مجموعه نمایشی به کارگردانی سعید ابوطالب بوده و بر اساس بازی مافیا ساخته شده است، در هر قسمت نشان داده این سرگرمی همچنان توانایی بسیاری در جذب مخاطب دارد.
در هر فصل از این مجموعه، ۱۲ شرکت‌کننده از میان بازیگران سینما و تلویزیون، خوانندگان، فوتبالیست‌ها و دیگر افراد مشهور حضور می‌یابند و برای پنهان نگاه داشتن هویت خود از دیگر بازیکنان تلاش می‌کنند. مافیا با استفاده از استراژی و شلیک گلوله شهروندان را یکی پس از دیگری از بازی خارج می‌کند و شهروندان نیز برای حفظ و بقای شهر خویش می‌کوشند، ریسک می‌کنند، گاه فریب می‌خورند و در نهایت یا مافیا را شناسایی یا شهروندان را به اشتباه حذف می‌کنند و شکست می‌خورند.
3-«ناتو»
در «ناتو» چند بازیکن که همگی از میان افراد مشهور و بازیگران سینما و تلویزیون انتخاب شده‌اند، حضور دارند. در طول مسابقه ۱۰ پرسش سخت و گاهی اوقات خنده‌دار از آنها پرسیده می‌شود و بازیکنان باید با هممکاری یکدیگر به پاسخ درست برسند. در صورتی که بازیکنان به هر سوال، پاسخ درست بدهند، مجری مبلغی را به عنوان جایزه کنار می‌گذارد و به ازای هر جواب غلط، همان مبلغ از جایزه آنها را کم خواهد کرد.
از میان این بازیکنان، یک نفر نقش «ناتو» را برعهده دارد. ناتو کسی است که جواب تمام سوالات را از پیش می‌داند و نباید هویت خود را افشا کند و بازیکنان باید پس از ویژگی‌های فردی و شخصی او که توسط مجری خوانده می‌شود، ناتو را تشخیص دهند و روی برگه‌ای که در اختیارشان قرار گرفته ثبت کنند تا در پایان در مبلغ جایزه سهیم شوند.
مهدی صفی‌یاری، کارگردان و تهیه‌کننده «ناتو»، توانست با ایرانیزه کردن این بازی در اولین باری که ساخت یک رئالیتی‌شو را تجربه کرده، هم مردم را سرگرم و هم از آنها خنده دریافت کند.
4-«صداتو»
در میان رئالیتی‌شوهای مختلف این بار پای یک برنامه موسیقایی پس از عبور از چند کشور به ایران رسید. برنامه «صداتو» یک شوی تلویزیونی است که بر اساس برنامه I Can See Your Voice کره‌ای ساخته شده است و در قالب دو فصل به مخاطبان ارائه شد.
در این مسابقه که صرفا جنبه سرگرمی دارد، یک شرکت‌کننده که از میان مردم انتخاب شده با کمک جمعی از سلبریتی‌ها همچون امیرمهدی ژوله، محمد بحرانی، محسن شریفیان و شبنم مقدمی که در نقش یاران او هستند، باید از میان شش نفر که برای او آواز می‌خوانند، تشخیص دهد کدام افراد خواننده واقعی هستند و کدام یک ادای یک خواننده را در می‌آورند.
هرچند که انتخاب و ساخت یک برنامه موزیکال برای مخاطب ایرانی در بستر یک VOD انتخاب هوشمندانه‌ای بود و این برنامه با مجری‌گری محسن کیایی در ابتدا توانست توجه برخی از خانواده‌های ایرانی را به خود جلب کند، اما در ادامه طی فصل دوم در تکرار گرفتار شد و مخاطب با رد کردن برخی از اپیزودها تنها به بخش پایانی و معرفی خواننده واقعی بسنده کرد.
برنامه «صداتو» اما تا همین حد هم از برنامه‌هایی که در حال حاضر در رسانه ملی پخش می‌شوند، پرمخاطب‌تر بود و موفق شد با حضور شرکت‌کنندگان مختلف، شوخی‌های یاوران و ارائه پندهای آموزنده مخاطبان بسیاری را قاب برنامه خود بنشاند.
5-«تی‌ان‌تی»
حامد آهنگی، مجری مسابقه «تی‌ان‌تی» پس از برنامه شب آهنگی به شهرت و محبوبیت قابل توجهی رسید و پس از شرکت در رئالیتی‌شوهای مختلف شبکه نمایش خانگی از جمله «جوکر»، «پدرخوانده» و «مافیا» این بار توانست برنامه‌ای متکی به خود را به نگاه مخاطبان عرضه کند.
در این مسابقه پرهیجان ابتدا مخاطب خود را در متن اتفاق‌های مختلف قرار داده و خودش را جزوی از خط اصلی برنامه سازی قلمداد می‌کرد، اما با تکرار بازی‌ها و شوخی‌ها در هر قسمت پیش‌بینی شرایط برای بیننده امری ساده بود و این رئالیتی‌شو به محبوبیت شباهنگی نرسید.
مسابقه «تی‌ان‌تی» در ابتدا با حضور مردم برگزار می‌شد، اما در قسمت‌های پایانی، این مسابقه نیز به سمت بازیگران و افراد نام‌آشنا رفت و دیگر در آن خبری از مردمی بودن نبود؛ با این حال اما شوخی حامد آهنگی با شرکت کنندگان یکی از عناصر اصلی شکل دهنده فرم برنامه بود که توانست مخاطبان خود را تا قسمت پایانی نگاه دارد.
6-«اسکار»
مهران مدیری برای اولین بار، با رئالیتی شوی «اسکار»، یک برنامه چالش محور به شبکه نمایش خانگی آمد و این امر به خودی خود در جذب مخاطب موثر واقع شد.
در این برنامه چهار شرکت‌کننده کمدین مقابل مهران مدیری که همچون «دورهمی» پشت میز نشسته، قرار گرفتند و نیما شعبان‌نژاد نیز به عنوان دستیار مجری در این برنامه حضور یافت و یک سری پرسش را مطرح می‌کرد. در ادامه برخی چالش‌ها در جای دیگری که مشخصاً در زمان دیگری ضبط شده صورت گرفت و بر اساس امتیازاتی که به گفته مجری دل‌بخواهی داده می‌شد، شرکت کنندگان امتیاز کسب کردند و کمترین امتیاز به انجام یک فعالیت خیرخواهانه و اجتماعی ملزم می‌شد و بیشترین امتیاز موفق به دریافت اسکار می‌شد.
فضای این مسابقه با قاب‌هایی که از بزرگان و مشاهیر سینما بر دیوار نصب شده، تداعی کننده آخرین سری مجموعه «دورهمی» بود؛ با این حال اما برند بودن مهران مدیری، شوخی‌های بامزه او و تسلطش در اجرا سبب شده هرکجا حضور یابد، مخاطبانی را با خود همراه کند.
7-«ارتش سری»
«ارتش سری» بر پایه و اساس بازی «مافیا» ساخته شد و همچون این بازی، شخصیت مخفی داشت که بازیکنان باید براساس استدلال و استنطاق، کاراکترهای منفی را شناسایی و از بازی خارج می‌کردند.
طراحان این برنامه به منظور ایجاد تمایز میان «ارتش سری» و «مافیا» به ایجاد قوانین متفاوت روی آوردند؛ اما وجود این قوانین متعدد سبب شد تا «ارتش سری» به یک بازی پیچیده بدل شود و مخاطب را در همان دقایق ابتدایی سردرگم کند.
حضور چهره‌های تکراری به عنوان بازیکن نیز در این برنامه سبب شد تا مخاطب انگونه که باید با «ارتش سری» ارتباط برقرار نکند و حضور امیر علی نبویان به عنوان گرداننده هم نتوانست برای آن کاری کند.
8-«ضد»
سعید ابوطالب در ادامه ساخت رئالیتی‌شوهایی بر پایه بازی مافیا، رئالیتی شو «ضد» را با حضور مجید واشقانی به عنوان گرداننده به مرحله پخش رساند.
در این رئالیتی‌شو واشقانی در قامت کاراکتری به نام «ضد» کنترل بازی را در دست داشت و او این کاراکتر را کاملا جدی و خشن اجرا کرد که گاه انتقاد مخاطبان را به همراه داشت.
حضور بازیکنان تکراری، پیچیدگی سناریو و بازی ضعیف بازیکنان سبب شد تا مخاطبان کمی این اثر را به تماشا بنشینند و نسبت به «شب‌های مافیا»، «پدرخوانده» و «ارتش سری» نظرات مثبت و همراهی کمتری را از بیننده دریافت کرد.
9-«سرگیجه»
رئالیتی شو «سرگیجه» با داستانی متفاوت از دیگر رئالیتی‌شوهای ایرانی پا به پلتفرم فیلیمو گذاشت و شرکت کنندگان را به چالش کشید.
در این رئالیتی‌شو بازیگران با چرخاندن یک اهرم به یکدیگر حکم کردند و هر کس که محکوم می‌شد، باید از چالش‌ها پیروی می‌کرد و آن را به صورت کامل انجام می‌داد تا امتیاز آن بخش را کسب کند. این چالش‌ها گاه در استودیو یا خارج از استودیو صورت می‌گرفت.
با این حال اما نمایش سکانس‌هایی از مرگ، شکنجه، تمسخر برخی کاربران اینستاگرامی و شوخی‌های زننده سبب شد تا این اثر در نگاه مخاطبان ارزش وقت گذاشتن نداشته باشد و آنگونه که انتظار داشت، همراهی مخاطب را دریافت نکند.
10-«چیدمانه»
مسابقه‌ی چیدمانه برنامه‌ای در سبک رئالیتی‌شو با اجرای لیلا اوتادی و مریم مومن و با حضور بازیگران به تهیه کنندگی سید جواد هاشمی ساخته شد و تلاش کرد ضمن ساخت مجموعه‌ای مخاطب‌پسند، در مسیر ارتقا سلیقه مخاطب در طراحی منزل و فضاهای شخصی گام بردارد.
در «چیدمانه» مهمانان پس از انجام چالش‌های طراحی شده، امتیاز کسب کردند و با امتیازهای به دست آمده نسبت به خرید لوازم خانگی اقدام کردند و در آخر هم نسبت به چیدمانی که انجام دادند، مورد قضاوت و نظر سنجی گروه داوری و مخاطبان قرار گرفتند و نظر مخاطبان هیچگاه در این برنامه اعلام نشد.
داوران این مسابقه سه نفر از فعالان صنعت ساختمان و دکوراسیون داخلی بودند که سعی داشتند با القای نظر خود بر سلیقه شرکت کنندگان تاثیر بگذارند و علی‌رغم تاکید مجری بر محدودیت‌های موجود، این امر را به سبب تازه‌کار بودن در حیطه اجرا درنظر نگرفتند.
از دیگر ایرادات این برنامه می‌توان به حواشی آن اشاره کرد؛ مجتبی شفیعی اینفلوئنسر اینستاگرام با اجرای برخی آهنگ‌های هنجار شکن از لیلا اوتادی در برنامه «چیدمانه» خواستگاری می‌کرد و سرانجام در پی حواشی ایجاد شده، لیلا اوتادی از برنامه حذف و مریم مومن جایگزین او شد که این عوامل و نیمه کاره ماندن این برنامه سبب شد تا بیننده این اثر را در اولویت تماشای برنامه‌های خود قرار ندهد.
خبرنگار: غزال ساری‌اصلان