سرویس تجسمی هنرآنلاین: لیلی جاسمی، پرشور است و گاه می‌توان رگ پرحرارت احساسات را لابه‌لای سخنانش یافت اما در عین حال دقیق است و در بیان تاریخ، اعداد، برنامه‌هایش ... بسیار مقید است، یک تلفیق از بانوی ایرانی آلمانی. می‌گوید شیفته ایران است و حسرت می‌خورد چرا دنیا و مشخصا اروپا از این همه خوبی و بزرگی بی‌خبر است؛ او می‌اندیشد بر بال‌های تنومند هنر معاصر ایران می‌توان این ایران بزرگ را به همه فهماند و در این راه برای سوفیاگالری که با دو دوست جوان دیگرش آن را بنیان نهاده نقش راهبردی قائل است؛ انرژی و ایمانی که برای کارش دارد به ما این اطمینان خاطر را می‌دهد که او و دوستانش در سوفیاگالری می‌توانند باد به پرچم هنر ایران در قلب لندن، قلب اروپا بدمند، شاید شما هم با خواندن این مصاحبه با ما هم نظر شوید:
خانم لیلی جاسمی لطفا خودتان را بیشتر معرفی کنید و از فرایند شکل‌گیری سوفیاگالری لندن بگویید.
در آلمان به دنیا آمدم. پدر و مادرم ایرانی هستند. در پاریس و لندن در رشته تاریخ تحصیل کرده‌ام و بخشی از مطالعاتم در زمینه تاریخ هنر است؛ همچنین دو لیسانس در رشته‌های جامعه‌شناسی و علوم سیاسی و تفحص به ویژه روی ایران را اخذ کرده‌ام. دو سال پیش فکر کردم می‌توانم درباره هنر معاصر ایران کار جدی کنم، هم از این نظر که اروپا تشنه بیشتر دانستن درباره ایران است و آن طور که باید در غرب این شناخت توسعه نیافته و هم از این جهت که برای خودم یک کار هویتی است؛ یک جور شناخت اصالت‌ها و ریشه‌ها؛ رفتم پیش یکی از دوستانم که روس- فرانسوی است و خیلی از ایران و تاریخ ایران خوشش می‌آید. طرح تاسیس یک گالری هنری را ریختیم. با هم به ایران آمدیم و به گالری‌ها و استودیو هنرمندان بسیاری رفتیم، فکر کنم آتلیه 70 آرتیست را دیدم، در این دوسال هشت بار به ایران سفر کرده‌ام، هر دو سال می‌آیم ایران و با مطالعات وسیعی که کرده‌ایم فکر کنم حدوداً محیط هنر معاصر ایرانی را خوب می‌شناسیم. به لطف این شناخت مدتی‌ست تمرکز گالری‌مان، سوفیا گالری که در قلب لندن در منطقه میفر، چند قدمی دفتر حراج خانه ساتبیز است را به معرفی هنر ایران گذاشته‌ایم؛ گالری ما 300 متر است و روزانه توریست‌های بسیاری هم از آن دیدن می‌کنند. در واقع موقعیت جغرافیایی سوفیا گالری چنان است که اگر قصد گالری‌گردی در لندن را داشته باشید نمی‌توانید آن را نبینید؛ سوفیاگالری در یکی از بهترین جاها برای گالری‌گردی در لندن است. کسی که می‌خواهد برود گگوسین باید از گالری ما رد شود یعنی از محله میفر. برای همین همه حتی کسانی که گالری‌دار نیستند از آن جا دیدن می‌کنند اکنون مدتی‌ست با سرمایه‌گزاران بین‌المللی و بزرگ وارد مذاگره شده‌ایم تا هنر ایران را بهتر بشناسیم.
شرکای‌تان در سوفیاگالری را معرفی می‌کنید؟
ما 3 شریک هستیم. من ایرانی آلمانی هستم. "وسیلیت سرن کف" روس فرانسوی و "لالی مارگانیا" روس گرجستانی است. هر دو آنها از خانواده‌های سرشناس مجموعه‌دار هستند و در زمینه‌های امور مالی و تاریخ هنر تحصیل کرده‌اند. ما سه نفر با شش زبان صحبت می‌کنیم و این می‌تواند ما را در دستیابی به بازارهای نوین کمک شایان توجهی کند. یقین دارم با روندی که تعریف کردیم و به شما توضیح می‌دهم می‌توانیم گالری حرفه‌ای بسازیم که هنر ایران را در اروپا عمومی کنیم.
گویا سوفیا گالری مختص هنر ایران نیست؟
همین‌طور است. سوفیا گالری، گالری بین‌الملی هنر معاصر است که بازارهای هنر در حال ظهور و تازه تاسیس شده در سراسر جهان را به نمایش می‌گذارد اما تمرکزمان روی هنر ایران است؛ استراتژی ما این است که رویدادها را طوری طراحی و چیدمان می‌کنیم که در فواصل نمایشگاه‌های هنرمندان ایران، از هنرمندان شاخص دیگر کشورها نمایشگاه‌هایی جالب توجه داشته باشیم و این گونه کلکتورها و طیف‌های متنوعی از خریداران آثار هنری را متوجه خودمان کنیم؛ در عین حال ما برای هنرمندان به خصوص هنرمندان ایرانی، فقط یک شو نمی‌گذاریم، برای‌شان علاوه بر نمایشگاه در لندن بسته به میزان قدرت‌شان در مارکت هنر، برنامه‌ریزی متعددی خواهیم داشت. اما به طور حتم تمرکز فعلی ما در هنر معاصر ایران است.
می‌شود مثالی بزنید؟
مثالم را درباره برنامه‌ای که برای رضا درخشانی داریم برای‌تان می‌زنم؛ ما گالری‌مان را با نمایشگاه رضا درخشانی افتتاح کردیم، ابتدا بازتاب رسانه‌ای وسیعی برایش تدارک دیدیم. حدود 30 مصاحبه و تبلیغ از خبرنگاران رسانه‌های معتبر دنیا از ایشان منتشر شد، دوم در حال ساخت یک داکیومنت حرفه‌ای و جامع درباره زندگی هنری رضا درخشانی هستیم که 45 دقیقه خواهد بود و الان ده دقیقه آن آماده است و روی سایت ما امکان تماشا هم دارد. در همین راستا ما از نویسنده‌های شاخص برای تولید محتوا درباره درخشانی استفاده کرده‌ایم: سه نویسنده مجرب به نام‌های "سر نورمن روزنتال" مورخ تاریخ هنر انگلیسی، منتقد و مدیر هنری است و مدیر سابق رویال آکادمی هنر یک مقاله در مورد رضا درخشانی نوشت که در کاتالوگ نمایشگاه ما چاپ شد. همچنین "الکساندر باروفسکی" مورخ، منتقد، متصدی و رئیس گروه هنری معاصر در موزه دولتی روسیه در سنت پترزبورگ، یک مقاله در مورد رضا درخشانی هم برای کاتالوگ موزه نوشته است. "دکتر اوروقیش کرمپل" مورخ هنر، نویسنده و متصدی آلمانی هم یک مقاله در مورد رضا درخشانی در کاتالوگ شوی هنری موزه kunstsammlungen chmnitz نوشته است . لازم به ذکر است که این شو با حضور افراد سرشناس از جمله نمایندگان مجلس و رسانه‌های گروهی با موفقیت بی‌نظیری روبه رو شد. این شو در آگوست 2016 شروع و به مدت دو ماه ادامه دارد.
سومین نمایشگاه او بعد از لندن در موزه‌ای معتبر در سن پترزبوروگ روسیه به نمایش در آمد که دیدم در رسانه‌های ایران هم بازتاب داشت، این نمایشگاه دو ماه و نیم دایر بود و در بهترین زمان توریستی این نمایشگاه دایر شد که از همه جای دنیا مسافران به سن پترزبورگ می‌رفتند. چهارم نمایشگاه را هم به زودی خواهیم داشت در اینتروداکشن در لندن و در جای بزرگ‌تر از سوفیا گالری برگزار می‌کنیم که داکیومنت‌مان را همان جا ارائه می‌دهیم.
پنجم ما 60 اثر رضا درخشانی را در یک شوی گذشته‌نگر در موزه دولتی روسیه در کاخ مرمر به نمایش گذاشتیم. این شو به مدت دو ماه از می تا جولای 2016 به طول انجامید که مجموعه‌داران معروف دنیا از آمریکا و اروپا در این نمایشگاه حضور داشتند. همچنین از رسانه‌های مهم دنیا دعوت کردیم تا برای تهیه گزارش به روسیه با هزینه ما سفر کنند که با موفقیت بی‌سابقه ای روبه رو شد. ششم همانطور که قبلاً اشاره کردم، دومین نمایشگاه انفرادی رضا درخشانی در کمنیتز آلمان موزه " kunstsammlungen chmnitz" با حدود 15 اثر انتخاب شده در جریان است.
تحصیلات شما تاریخ بوده سخت نیست شغلی درباره هنر انتخاب کردید؟
اتفاقاً خوب است، من دو لیسانس درباره تاریخ و مشخصاً تاریخ میدانی و یا خیابانی درباره ایران دارم. هنر ایران ریشه تاریخی و هویتی دارد، لذا من می‌توانم با چنین دانشی درباره پس زمینه فرهنگی آثار هنرمندان ایران صحبت کنم، بخش وسیعی از مطالعات من درباره تاریخ هنر ایران است که این برای فهم هنر بسیار مهم است. در تاریخ هنر همه ترمولوژی‌ها از غرب می‌آیند لذا باید سعی کنیم این ترمولوژی‌ها و این کانسپت‌ها را از ایران به دنیا ارائه کنیم؛ از لحاظ آکادمیک خیلی چیزها در مورد خاورمیانه و موزه‌های موثر میدانی باید به صورت متن بسازیم و به دنیا معرفی کنیم. ما می‌خواهیم در حد توان‌مان در ترازهای بین‌المللی معرف هنر ایران باشیم و به محلی برای صحبت درباره تاریخ هنر ایران بدل شویم. پس چه بهتر که من این سواد را دارم که در مورد ریشه‌های تاریخی فرهنگی هنر مثل رضا درخشانی، پویا آریان‌پور و ..... صحبت کنم و بگویم آنها چه چیزهای را از هویت‌شان برمی‌دارند و در آثار هنری‌شان ارائه می‌دهند.
ارتقای دانش مخاطبان گالری را در موفقیت گالری‌تان موثر می‌دانید؟
بله، حتما، اتفاق خوب این است که هر سه ما از رشته‌های مختلف ولی مرتبط می‌آییم، فکر می‌کنیم دانستن درباره ریشه‌های هنر می‌تواند مخاطب را بیشتر همراه و خریدار هنر کند، در همین گفتگوها به این نتیجه رسیدیم که ما نمی‌توانیم فقط هنر ایران را نمایش دهیم، بهتر است ما را یک گالری بین‌المللی هنر معاصر ببینند که بخشی از تمرکزش بر هنر ایران است چون کیفیت کار ایرانی بالاست و کار ایرانی در غرب دیده نشده است، ریشه‌هایش غنی است، اصالت و هویت دارد و اکنون هیچ‌کس غیر از سوفیاگالری در لندن نیست که چنین رویکردی داشته باشد. ما با ساختن فضای گفتگو و ارتباط میان هنر ایران و غرب، هنر ایران را معرفی می‌کنیم. با کیفیت قابل ملاحظه هنرمندان ایرانی و گفتگو درباره آنها ارتباطات وسیع بین‌المللی می‌گیریم.
سوفیا گالری ماه مارچ با رضا درخشانی آغاز به کار کرد. پس از آن چه برنامه‌های داشته‌اید؟
بله، اولین نمایشگاه ما در ماه مارچ با رضا درخشانی بود و بسیار موفق هم بودیم. دومین نمایشگاه ما با مهرداد خطایی و سومین نمایشگاه ما با پویا آریان‌پور بود که آثارشان را در لندن به نمایش گذاشتیم و هر دو با استقبال بسیار شایان توجه روبرو شدند، برنامه بعدی ما با هنرمندان خیابانی ایرانی و غربی است. ما در حال حاضر یک نمایشگاه گروهی گالری‌مان داریم که بیشتر آثار هنرمندان ایرانی است؛ این نمایشگاه تا پایان سپتامبر 2016 ادامه داشت.
در اکتبر 2016 ما در فریز مسترز (یکی از مهمترین نمایشگاه‌های هنری معتبر در جهان) با منتخبی از بهترین آثار ظروف و مجسمه آوانگارد روسیه و 4 اثر از هنرمند آمریکایی، "رابرت کلی" شرکت کردیم. یک نمایشگاه انفرادی برای رابرت کلی در گالری‌مان تا پایان اکتبر برپا خواهیم کرد. میزبان نمایشگاه جایزه برنده magic of Persia در ماه نوامبر خواهیم بود و سپس نمایشگاه انفرادی آزاده رزاق دوست را همراه با بحث‌های هنری خواهیم داشت. از من دعوت شده تا در art club لندن به عنوان کارشناس در مورد بازار هنر ایران در نوامبر 2016 در کنار رکسانا زند از sothebys و فرح نییری از نیویورک تایمز و همچنین سوسن بابایی از coulthauld صحبت کنم.
آیا سلسله برنامه‌ای را که برای رضا درخشانی برشمردید برای همه هنرمندان تکرار خواهید کرد؟
به طور حتم نمی‌شود چنین کاری کرد، ما باید ببینیم سطح هنری هنرمند چیست. آقای درخشانی هنرمند تثبیت شده‌ای‌ست که خارج ایران مجموعه‌دار و بازار شناخته شده‌ای دارد، لذا باید روی هنرمندانی که بازار بین‌المللی ندارند و درست معرفی نشده‌اند کار کنیم. ما یک استراتژی بلندمدت برای هنرمندان انفرادی‌مان در نظر داریم. می‌خواهیم به طور پیوسته از طریق نمایشگاه‌های انفرادی، مشارکت در نمایشگاه‌های هنر، کاتالوگ‌های سطح بالا، مقالات نوشته شده توسط نویسندگان مجرب و برجسته، مصاحبه‌ها و تبلیغات در مجلات مشهور هنر، بحث‌های هنر و تور در مورد آثارشان در نمایشگاه، همکاری با بنیادها و موسسات هنری و گروه‌های مجموعه‌دار و محافل، مشارکت در مزایده‌ها و البته نمایشگاه‌های موزه‌ها، بازارشان را در غرب رشد دهیم.
با کدام هنرمندان ایرانی دیگر کار خواهید کرد؟
غیر از هنرمندانی که پیشتر نام بردم رامین شیردل، شهریار احمدی، بهرام حنفی، محمد یزدی، آزاده رزاق‌دوست، حامد صحیحی، و امیرحسین زنجانی را می‌توانم اعلام کنم. برخی از این دوستان هنرمند در شو گروهی خاورمیانه که خواهیم داشت شرکت می‌کنند و برای برخی‌شان مثل آزاده رزاق دوست شوی انفرادی می‌گذاریم.
هنرمندان ایرانی چطور می توانند با شما ارتباط بگیرند؟
خیلی ساده، هر هنرمندی می‌تواند به وب سایت ما مراجعه کند، کارهایش و روزمه‌اش را بگذارد، ما حتماً بررسی می‌کنیم و اگر با کارمان هماهنگ بود حتماً جواب می‌دهیم. در نظر داشته باشید ما نمی‌خواهیم هر هفته با یک هنرمند کار کنیم. هدف‌مان کار جدی، برنامه‌ریزی شده و بلند مدت روی مارکت هنرمندانی‌ست که برگزیده‌ایم، نمایشگاه‌های ما شش تا هشت هفته است، بدیهی‌ست پس از برپایی نمایشگاه، هنرمندان را در چرخه معرفی‌مان به کلکتورها می‌گذاریم ، به طبع مانند استانداردهای جهانی، ما با تعداد معدودی هنرمند کار می‌کنیم زیرا می‌خواهیم شرایط مساعدی برای‌شان به وجود بیاوریم.
هنرمندانی که نام بردید را بنا به چه معیارهایی برگزیدید؟
اول ما مارکت اروپایی را بررسی کردیم و دیدیم چه گونه‌های هنری مورد توجه است، بعد آمدیم ایران و بهترین نمونه‌ها را انتخاب کردیم. دوم برای ما بسیار مهم بود و هست که هنرمندان جوان حتماً ده تا پانزده سال سابقه حرفه‌ای داشته باشند، نمایشگاه‌های موفق و ... و سال به سال، دوره کاری به دوره کاری‌شان بهتر شده باشند هم از منظر کیفیت هنری و هم تکنیک کار کردن‌شان. خلاصه آدم‌های حرفه‌ای باشند. سوم اورجینال باشند به هیچ وجه کپی نباشند و چهارم سلیقه خودمان که در شغل گالری‌داری خیلی مهم است، خود ما آنقدر کار را دوست داشته باشیم که رویش وقت و سرمایه بگذاریم .
آیا با گالری‌های ایرانی همکاری می‌کنید؟
بله حتما. چند تا از هنرمندان ایرانی را در همین گالری‌ها پیدا کردیم. اتفاقاً رابطه گالری‌های ایران با ما بسیار خوب است. حتی چند برنامه مشترک با برخی گالری‌های معتبر تهران تعریف کردیم، به طور مثال گالری شهریور و مدیریتش آقای امیرحسین زندی و امیرظفر فرهی که در کار مدرن خوب هستند و ما می‌خواهیم در آینده نمایشگاه هنر مدرن ایران بگذاریم. دوم گالری اثر به مدیریت خانم مریم مجد که زمینه بسیاری از همکاری‌ها شدند و خانم رزاق دوست را به واسطه آنها انتخاب کردیم یا گالری زیرزمین دستان با مدیریت آقای هرمز همتیان که از هنرمندان جوان حمایت می‌کند و ....
آمارها می‌گوید فروش هنر ایران در منطقه خاورمیانه خوب است اما هنر ما با بازار تثبت شده فاصله دارد، چگونه می‌توان به این مهم دست یافت؟
خوب اول اینکه مارکت هنر ایران باید داخل ایران قوی باشد و دنیا بداند اثر هنر ایرانی در داخل ایران مقبولیت و خواهان دارد، مثلاً اتفاقی مثل حراج تهران که توانسته است بازار هنر را گرم کند و چشم‌ها را متوجه اهمیت روزافزون آثار هنری کند.
دوم نیاز است هنرمندان با گالرهای بین‌المللی در ارتباط باشند، واقعاً هنرمندان موفقی داریم که مارکت‌شان در ایران خیلی قوی است ولی بیرون ایران دیده نمی‌شوند. فقط چند چهره معروف داریم که بیشترشان خارج از ایران زندگی می‌کنند، از همین رو هنرمندان ابتدا باید به یک سری موفقیت بزرگ، نوعی تثبیت در کشور خود دست یابند و پس از آن در سطح بین‌المللی شناخته شوند. بسیار اهمیت دارد نمایشگاه‌های خوب در اقصی نقاط دنیا برای‌شان برپا شود، باید برای هنرمندان‌مان کتاب‌ها و کاتالوگ‌های حرفه‌ای چاپ شود که در آن نویسندگان شناخته شده بین‌المللی بنویسند.... همه اینها باید درست شود. ما در سوفیا گالری تلاش داریم در حد توان‌مان قدم‌هایی مطابق با استانداردهای روز دنیا برداریم مثلاً برای هر هنرمندی یک کتاب 50 تا 60 صفحه‌ای با جلد معمولی و نیز نفیس چاپ کنیم که نویسندگان صاحب امضا در آن بنویسند، این کتاب‌ها ار در دسترس مجموعه‌داران، کلکتورهای مختلف و موزه‌ها قرار می‌دهیم. انواع این کارها می‌تواند به تقویت هنر ایران بی‌انجامد.
چه گونه‌های هنری ایران در اروپا با استقبال بیشتری مواجه می‌شود؟
ارزیابی ما می‌گوید در اروپا سه چیز برای یک اثر هنری خیلی خیلی مهم است: کار خوب به معنای یک اثر خلاقانه چشمگیر مقدم است، دیگر اینکه اثر هنری باید اصل باشد و نیز قیمت آن عادلانه باشد؛ در عین حال هنرمدی که کپی می‌کند، از ایده دیگری، از کار دیگر، دستکم در اروپا موفق نمی‌شود. هنرمندان ایرانی مخصوصاً منتخبین سوفیا گالری دوباره تکرار نشده‌اند از پویاآریان‌پور تا رزاق دوست..... کارشان سال‌ها همانطور که خودشان می‌خواستند پیش رفته است. برای خریدار اروپایی مهم است که هنرمند چند سال است که دارد کار می‌کند و اثرش هویت، رنگ و بوی سرزمینش را بدهد.
اگر دلتان می‌خواهد در مورد قیمت آثار هنرمندان‌تان در لندن برای ما بگویید؟
یک نمونه را برای‌تان می‌گویم: رضا درخشانی. کارهایش در گالری خودمان همه تولید 2015 و 2016 بودند. و این کارها را 50 تا 150 هزار پوند قیمت گذاشتیم که یک کمی از چیزی که در ایران و دوبی فروش می‌رفت بالاتر است. چرا این کار را کردیم؟ چون ما یک نمایشگاه انفرادی برایش گذاشتیم. کتاب برایش ساختیم، حدود 30 مصاحبه و تبلیغ در مجلات دنیا چاپ کردیم، آثارش را به بیش از 450 مجموعه‌دار بزرگ دنیا معرفی کردیم و الان با مجموعه‌داران انگلیسی در حال مذاکره‌ایم. برای یک هنرمند بازنگری آثارش دستاورد نهایی است و ما توانستیم این مهم را برای ایشان سامان دهیم و شهرت‌شان را در سراسر جهان بالاتر ببریم چون ایشان هنرمند صاحب منصبی در ایران و خاورمیانه هستند.
برخی ادعا دارند آثار هنرمندان ایرانی را حتی آن سوی آب‌ها فقط مجموعه‌داران ایرانی می‌خرند؟
اصلاً اینطور نیست، تا آنجا که من خبر دارم حوزه نفوذ مجموعه‌دارهای ایرانی در اروپا نیست و خریداران سوفیاگالری را می‌بینم که ایرانی نیستند البته خیلی خوب است که مجموعه‌داران ایرانی آنقدر پرقدرت باشند که همه‌جا از آثار ایرانی حمایت کنند این حتی عالی هم خواهد بود اما در واقعیت این طور نیست. مشاهدات من می‌گوید مجموعه‌داران غربی هم چندان در پی دانستن ملیت هنرمند نیستند. برای آنها قدرت و گیرایی اثر هنری اولویت دارد. از همین منظر هدف ما گسترش پایه کلکتورهای بین‌المللی و معرفی یک مخاطب وسیع به هنر معاصر ایران است.
برداشتن تحریم‌ها چه کمکی به شما می‌کند؟
خیلی کمک می‌کند، بسیار از این بابت خوشحالیم. مثلاً دیگر با صراف کار نخواهیم کرد و مستقیم به هنرمند پول اثرش را پرداخت خواهیم کرد. من خود را یک سفیر از ایران می‌دانم و می‌خواهم ترس غربی‌ها از ایران بریزد. واقعاً حیف است افکار عمومی غرب درباره ایران به این خوبی با این فرهنگ والا این طور فکر می‌کنند. تحریم‌ها به اقتصاد ایران و آگاهی غرب نسبت به ایران آسیب زده است و اکنون فرصتی برای جبران و بازسازی افکار عمومی فراهم آمده است و هنر ایران این قابلیت و توان را دارد. با برداشتن تحریم‌ها آگاهی غرب نسبت به ایران تغییر خواهد کرد و این امکانات را به ما می‌دهد تا در پروژه‌های جدید شرکت نماییم که البته برای بازار هنر مفید خواهد بود زیرا مجموعه‌داران زیادی علاقمند خواهند شد به ایران سفر کنند و متقاعد خواهند شد که ایران یک کشور بزرگ با هنر و فرهنگ بزرگ است که باید سهم بیشتری در مارکت هنر داشته باشد.
گویا تنگناهای صدور ویزا برای هنرمندانی که قصد شرکت در نمایشگاه‌تان در لندن دارند برای‌تان مشکل شده است؟
بله. مشکل ما این است که مخاطبان دل‌شان می‌خواهد با هنرمند درباره کارش گفتگو کنند اما مهرداد خطایی و پویا آریان‌پور نتوانستند ویزا بگیرند. ما امیدواریم سفارت انگلیس برای ساماندهی ویزا کاری کند، به یقین حضور هنرمندان در موفقیت نمایشگاه‌شان تاثیر مستقیم دارد.
برنامه آینده‌تان چیست؟
مهمترین اتفاق این است که اکتبر در مستر فریز لندن حضور داریم و غیر از آن جدول زمان بدینگونه است:
اکتبر 2016: شرکت در فریز مسترزلندن با منتخبی از بهترین ظروف و مجسمه از آوانگارد روسیه (با قطعات بسیار مشهور مالویچ ) و آثار هنرمندان آمریکایی رابرت کلی.
اکتبر 2016: نمایشگاه انفرادی رابرت کلی.
نوامبر 2016 : میزبان نمایشگاه جایزه برنده magic of perisa و بحث هنر درباره بازار هنر ایران arts club لندن.
نوامبر2016 تا فوریه 2017 : نمایشگاه انفرادی آزاده رازق دوست.
شرکت در arts club و به احتمال زیاد شرکت در نمایشگاه‌های هنری بین‌المللی جزو برنامه‌های آینده سوفیا گالری است.