گروه تجسمی هنرآنلاین: این روزها شهر سیرجان در استان کرمان تجربه متفاوتی را از سر می‌گذراند. در گوشه و کنار شهر تابلوهایی دیده می‌شود که از برگزاری نخستین سمپوزیوم مجسمه‌سازی گل گهر خبر می‌دهد و شهروندان را به سوی محلی در مرکز شهر می‌کشاند که میزبان گروهی از هنرمندان مجسمه‌ساز کشور شده است. با عبور از در ورودی نخستین چیزی که جلب‌توجه می‌کند سفید بودن کف خیابان و غبار سفیدی است که در فضا پراکنده شده است. کمی جلوتر با صحنه‌ای هیجان‌انگیز مواجه می‌شوید. در یک غرفه چند میز و صندلی دیده می‌شود که در اطراف آنها کودکانی شاد و مشتاق با راهنمایی چند هنرمند مشغول تراشیدن قطعات گچی و تبدیل آنها به حجم‌های مختلف هستند و نخستین تجربیات خود در زمینه مجسمه‌سازی را کسب می‌کنند تا شاید در آینده به هنرمندی مطرح تبدیل شوند.
اما با پیشروی در این خیابان سفید سر و صدای چکش‌ها و دستگاه‌های فرز بالا می‌گیرد و در میان غبار ناشی از برش سنگ‌ها که به وسیله دستگاه‌های مه‌پاش کمی کنترل شده است، هنرمندانی را می‌بینید که با لباس کار و ماسک و عینک، در حال بیرون آوردن آثار هنری از دل سنگ سخت مرمریت هستند. این ۱۶ هنرمند که در هوای گرم شهریورماه با عشق و علاقه مشغول تجسم بخشیدن به طرح‌ها و ایده‌های خود هستند از میان ۱۸۵ نفری که متقاضی شرکت در سمپوزیوم مجسمه‌سازی گل گهر بوده‌اند انتخاب شده‌اند تا به همراه دستیاران خود در مدت ۲۵ روز مجسمه‌هایی با ارزش بیافرینند که جلوه‌ای متفاوت به شهر سیرجان بخشیده و هنر را به زندگی مردم شهر وارد کنند.
وجود چنین رویدادی در شهر برای مردم سیرجان هم جذاب است. خانواده‌ها یا گروه‌های دوستانه که با ورود به سایت سمپوزیوم به تماشای کار هنرمندان می‌پردازند تلاش می‌کنند با دیدن سنگ‌های عظیمی که هنوز فرم مشخصی از آنها بیرون نیامده است، شکل اثر نهایی را حدس بزنند و البته طرح‌هایی که در کنار مجسمه‌ها قرار گرفته است در این زمینه به آنها کمک می‌کند. پس از آن چند روزی زمان لازم است تا کار هنرمندان روی مجسمه‌ها به پایان برسد و این آثار هنری در سطح شهر سیرجان به تماشای مردم برسد.
فرصتی برای پرورش مجسمه‌سازان سیرجان
ابوذر حلوایی پور رئیس سمپوزیوم مجسمه‌سازی گل گهر و عضو شورای سیاست‌گذاری، درباره شکل‌گیری این رویداد هنری گفت: در راستای تحقق اهداف فرهنگی هنری و ایفای مسئولیت‌های فرهنگی اجتماعی شرکت معدنی و صنعتی گل گهر و طبق برنامه‌ریزی‌ها و اهدافی که برای سال ۱۴۰۰ تنظیم شده بود، اولین دوره سمپوزیوم مجسمه‌سازی گل گهر با همکاری جمعی از هنرمندان مجسمه‌ساز در سیرجان برنامه‌ریزی شد. هدف این رویداد در وهله اول این است که پای هنرمندان بزرگ را به سیرجان باز کند و امیدواریم تجربه متفاوتی برای هنرمندان سیرجانی و مردم سیرجان باشد. با توجه به نوپا بودن این رویداد امیدواریم این اقدام در سیرجان ادامه یابد تا هنر مجسمه‌سازی را در این شهر گسترش بدهیم و هنرمندان سیرجانی در کنار این رویداد تجربه کافی را به دست بیاورند.
حلوایی پور ادامه داد: از بدو تصمیم‌گیری در خصوص برگزاری این سمپوزیوم تلاش کردیم استانداردهای لازم رعایت شود و کارها به صورت اصولی و حرفه‌ای و با استفاده از مشاوران و هنرمندان قوی در این زمینه پیش برود. یکی از مهم‌ترین سیاست‌های ما در برگزاری این رویداد پایه‌ریزی و تداوم این کار در سال‌های آینده است و امیدواریم این سمپوزیوم در سال‌های آتی به همت و میزبانی شرکت گل گهر و محوریت شهر سیرجان ادامه داشته باشد.
او درباره پیامدهای برگزاری چنین رویدادی برای جامعه سیرجان گفت: این سمپوزیوم یک رویداد جدید برای مردم و هنرمندان سیرجان است و با توجه به تمهیداتی که اندیشیده شده است بدون شک پیامدهای مثبت و خیلی خوبی را برای هنرمندان و مردم سیرجان خواهد داشت. امیدواریم هنرمندان بهره لازم را از این رویداد ببرند تا در سال‌های آتی هنرمندان مجسمه‌ساز سیرجانی در سطح کشور معرفی شوند و در سمپوزیوم‌های مختلف شرکت کنند.
تحول در مجسمه‌سازی ایران با گسترش سمپوزیوم‌ها
احمد سلیمانی معاون اجرایی سمپوزیوم گل گهر که خود سابقه شرکت در تعداد زیادی سمپوزیوم داخلی و خارجی را دارد درباره برگزاری چنین رویدادهای هنری در شهرهای مختلف گفت: وقتی یک سمپوزیوم شکل می‌گیرد و از پایتخت به شهرهای دیگر گسترش پیدا می‌کند باعث تحول هنری در مجسمه‌سازی ایران می‌شود. در تبریز سه دوره سمپوزیوم سنگ برگزار شد و همین باعث شد که تعدادی زیادی از هنرمندان این شهر با کار سنگ آشنا شوند و بعد خودشان بتوانند در رویدادهای مختلف به عنوان هنرمند حضور پیدا کنند. هم اکنون نیز در سیرجان سمپوزیوم سنگ برپاست و هنرمندان این شهر با حضور در سمپوزیوم و شرکت در کارگاه‌های آموزشی می‌توانند نکات زیادی را فرا بگیرند و در دوره‌های بعدی این رویداد خودشان به عنوان هنرمند حاضر شوند. سمپوزیوم گل گهر راهی برای هنرمندان جوان بومی باز کرده است که برای مجسمه‌سازی و به ویژه کار با سنگ آموزش ببینند و در آینده به دیگران آموزش دهند. آنها در مدت ۲۵ روز تمام ابزارهای کار با مجسمه را می‌بینند و کار با آنها را یاد می‌گیرند، در حالی که هیچ دانشگاهی نمی‌تواند در این مدت چنین کاری را انجام دهد.
سلیمانی ادامه داد: شاید عده‌ای گمان کنند هزینه زیاد سمپوزیوم‌ها ممکن است با آثاری که در آنها تولید می‌شود برابری نداشته باشد، اما مجسمه‌ای که امسال تولید می‌شود در سال‌های آینده ارزش بیشتری خواهد داشت و هزینه‌ای که در ابتدا برای ساخت آن شده است جبران می‌شود. بسیاری از موسسات و شرکت‌ها در سطح جهان آثار هنری را خریداری کرده یا از تولید آنها حمایت می‌کنند تا پشتوانه منابع مالی آنها باشد و در صورتی که دچار مشکل شدند بتوانند با فروش این آثار هزینه‌های خود را تأمین کنند.
او با اشاره به اینکه سمپوزیوم سیرجان در صورت تداوم یافتن قابلیت بین‌المللی شدن را دارد گفت: زمانی که سمپوزیوم‌های تهران بین‌المللی شد و هنرمندان خارجی آمدند، هنرمندان ما چیزهای زیادی از آنها یاد گرفتند و به مرور حتی توانستند از آنها پیشی بگیرند. این اتفاق بر اثر تداوم رویدادهای هنری رخ می‌دهد و اگر سیاست‌گذاری درازمدت وجود داشته باشد و سمپوزیوم‌ها هر سال برگزار شوند می‌توانند بسیار موثر باشند.
ارتقاء فرهنگ و هنر کشور با حمایت شرکت‌های صنعتی
مجتبی موسوی مدیر هنری سمپوزیوم گل گهر با اشاره به لزوم حمایت صنایع از هنر گفت: برگزاری سمپوزیوم مجسمه‌سازی و فعالیت‌های گسترده‌ای که شرکت معدنی و صنعتی گل گهر در حوزه فرهنگ کرده است می‌تواند الگویی برای سایر شرکت‌های صنعتی سراسر کشور باشد و اگر این کار توسط شرکت‌های دیگر نیز انجام شود بسیاری از مشکلاتی که از حیث پشتوانه مالی و اجرایی در حوزه فرهنگی داریم برطرف می‌شود. اگر ارگان‌های مختلف بدون مداخله و اعمال سلیقه، در عرصه فرهنگ ورود کنند می‌توانند تاثیر بسیار زیادی داشته باشند و امکان ارتقای فرهنگ و هنر در همه نقاط کشور را فراهم کنند. نمونه موفق این اقدامات همین سمپوزیوم مجسمه‌سازی است که شرکت گل گهر آن را برگزار کرد و این رویداد چیزی از سمپوزیوم بین‌المللی تهران کم نداشت. حتی می‌توانیم این سمپوزیوم را با نمونه‌های خارجی قیاس کنیم و اگر شرایط اضطراری کرونا نبود این امکان وجود داشت که سمپوزیوم به صورت بین‌المللی برگزار شود.
موسوی درباره متریال به کار رفته در آثار این سمپوزیوم گفت: یکی از تلاش‌های ما این بود که از بیشترین ظرفیت استان کرمان در این سمپوزیوم استفاده کنیم و به همین دلیل از سنگ مرمریت متعلق به چشمه شیردوش استان کرمان استفاده کردیم که سنگ بسیار مرغوبی برای مجسمه‌سازی است. یکی از دلایلی که سمپوزیوم راه‌اندازی شد تامین آثار هنری مورد نیاز سیرجان است. این اتفاق می‌تواند به لحاظ هنری برای استان کرمان و شهرستان سیرجان تأثیرات فرهنگی قابل توجهی داشته باشد و به واسطه آثار هنری که تولید می‌شود ارزش افزوده و هویت بصری در محیط ایجاد کند.
موسوی ادامه داد: یکی از نکاتی که در متن فراخوان بر آن تاکید کردیم مطالعه فرهنگ عمومی استان کرمان و شهرستان سیرجان بود و تاکید داشتیم در آثار هنرمندان شناختی که از فرهنگ بومی منطقه پیدا می‌کنند نمود پیدا کند. در تعدادی از کارها نمودهای عینی مشخص است و از معماری سنتی سیرجان تاثیر گرفته شده است. در بقیه کارها این نمود ناملموس‌تر است اما در مجموع شناختی که دوستان از فرهنگ سیرجان پیدا کردند بی‌تأثیر نبوده است. هنرمندان از شهرهای مختلف کشور به این سمپوزیوم آمدند و طبیعتاً در طراحی آثارشان فرهنگ بومی منطقه زندگی خودشان و تجربه زیستی آنها موثر بوده است. نکته دیگر آموزشی است که در مجسمه‌سازی دیده‌اند زیرا آنها مجسمه‌سازی روز دنیا را آموزش دیده‌اند و این مسئله نیز بر کار و طرحی که ارائه کرده‌اند تاثیر داشته است.
این مجسمه‌ساز گفت: امیدوارم این رویداد در سیرجان تکرار شود زیرا سیرجان فضای عمومی بسیار خوبی برای نصب مجسمه دارد اما کارهایی که الان به عنوان مجسمه در سطح شهر کیفیت مطلوبی ندارند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که روی سواد بصری مردم تاثیر مطلوبی گذاشته باشند. آثار هنری وقتی وارد فضایی می‌شوند قرار است آن فضا را از حیث فرهنگی ارتقا بدهند. البته نمی‌توان گفت که اثر هنری را همه مردم حتماً باید بفهمند. اثر هنری خوب چند لایه است، یک لایه ظاهری دارد که با دیدن آن برداشت اولیه را به دست می‌آوریم و لایه‌های دیگر که پنهان است را شاید در وهله اول فقط افراد متخصص متوجه شوند، اما مردم عادی هم به مرور زمان و یا ناخودآگاه از آن برداشتی دارند. اثر هنری که در شهر قرار می‌گیرد چیزهای آشکار و پنهان در خود دارد که بر بیننده تاثیر می‌گذارد، به ویژه برای کودک و نوجوان که هنوز نگاه و فکر آنها کاملاً تربیت نشده و با چیزهایی نامناسب پر نشده است.
فقدان ارزش هنری در مجسمه‌های شهرستان‌ها
محمد مسلم سعید اهل کرمان با اثری به نام «همبستگی» در سمپوزیوم گل گهر حضور دارد. او که فارغ‌التحصیل رشته هنرهای تجسمی از دانشگاه بین‌المللی مدیترانه شرقی در قبرس است، پیش از این سابقه ساخت و نصب مجسمه در کرمان، قشم، اصفهان و قبرس را داشته است. سعید درباره برگزاری یک سمپوزیوم مجسمه در خارج از تهران و تاثیرات برگزاری چنین رویداد بزرگی در شهرهای کوچک‌تر ایران گفت: مسلما این رویداد تاثیر بسزایی در شهر دارد. هر روز که اینجا کار می‌کنیم شاهد حضور بازدیدکنندگان مشتاقی هستیم که این اتفاق برای آنها جدید و خوشحال کننده است. بچه‌هایی که در بخش مجسمه‌سازی کودکان حضور پیدا می‌کنند نیز با شور و انرژی کار می‌کنند و گاه آثار خود را به ما نشان می‌دهند. این مسائل در رشد فرهنگ و هنر منطقه تاثیر بسیار زیادی دارد.
او با بیان اینکه در شهرستان‌ها معمولاً مجسمه‌های شهری فاقد ارزش هنری هستند گفت: در بسیاری از شهرها شاهد آثار فیگوراتیو یا کارتونی هستیم، اما در این سمپوزیوم آثار مجسمه‌سازان حرفه‌ای پذیرفته شده و با نصب آثار آنها در سطح شهر عموم مردم با هنر آکادمیک آشنا می‌شوند و متوجه می‌شوند که هنر خیلی فراتر از آن مجسمه‌های فیگوراتیو یا شخصیت‌های کارتونی است. به این ترتیب دید مردم وسیع می‌شود و شناخت عموم مردم از هنر باعث رشد هنر در این منطقه می‌شود.
سعید با اشاره به اینکه برگزاری چنین رویدادهایی نیازمند حامی قوی است گفت: به نظر من تمام ارگان‌ها امکان و بودجه‌این را دارند که چنین رویدادهایی را برگزار کنند. در تمام شهرها شرکت‌ها و نهادهای بزرگ که دارای بودجه‌های زیادی هستند باید رویدادهای هنری را برگزار کنند تا مردم شهرهای مختلف از فواید آن بهره‌مند شوند. شرکت گل گهر خیلی خوب این سمپوزیوم را برگزار کرده است و امیدوارم این روند ادامه داشته باشد تا باعث رشد فرهنگ مردم ایران شود.
اثرگذاری آثار با کیفیت هنری بر مردم
محمد تانورد اهل سیرجان به عنوان دستیار در این سمپوزیوم حضور دارد. او که کارشناس صنایع دستی است برای اولین بار کار با سنگ را تجربه می‌کند. تانورد که با دیدن فراخوان مجموعه گل گهر به دلیل علاقه به کار حجمی در این رویداد شرکت کرده است، درباره تجربه خود از این سمپوزیوم گفت: من در این مدت چیزهای زیادی یاد گرفتم، هرچند که باز هم نیاز به تجربیات بیشتری دارم زیرا سنگ متریال خیلی سختی است. اما اگر این رویداد در سیرجان برگزار نمی‌شد هیچ موقعیت دیگری برای آموختن کار با سنگ نداشتم زیرا متاسفانه ما در سیرجان مجسمه‌ساز نداریم. اما برگزاری این سمپوزیوم باعث آشنایی من با این کار شد.
او درباره تاثیرات برگزاری این رویداد بر فضای شهر سیرجان گفت: هر روز هنرمندان شهرمان به سمپوزیوم می‌آیند و با مجسمه‌سازی آشنا می‌شوند. مردم می‌آیند و کارها را می‌بینند و غرفه‌ای که برای کودکان تدارک دیده شده است باعث شده آنها مجسمه‌سازی را یاد بگیرند. این رویداد بازخورد خوبی در شهر داشته و اینکه مردم می‌آیند و از نزدیک شکل‌گیری یک اثر هنری را می‌بینند قطعاً بسیار تاثیرگذار است. در کنار آن افرادی که علاقه‌مند به هنر و مجسمه‌سازی بودند در ورکشاپ ها شرکت کرده و تجربیاتی کسب کردند.
این هنرمند جوان افزود: وقتی مردم کار خوب را ببینند تأثیر خیلی بیشتری دارد تا این که مجسمه‌های فانتزی را در سطح شهر ببیند. شهر ما از لحاظ مجسمه واقعاً ضعیف است و کارهای غیر هنری در شهر نصب شده است، اما وقتی مردم کارهای خوب را ببینند دانش هنری آنها رشد پیدا می‌کند و برگزاری این سمپوزیوم اقدام خیلی خوبی در این زمینه بود که امیدوارم ادامه داشته باشد.
آموزشی غنی‌تر از دانشگاه در سمپوزیوم
محسن توکلی اهل اصفهان و دانشجوی سال آخر مجسمه‌سازی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران است. او که به عنوان دستیار در سمپوزیوم گل گهر حضور دارد به هنرآنلاین گفت: حضور در سمپوزیوم تجربه خوبی است زیرا در دانشگاه کارها در حد دانشجویی باقی می‌ماند، اما حضور در سمپوزیوم یک تجربه صفر تا صدی جمع کردن کار را به همراه دارد. جدا از اینکه چگونه با سنگ برخورد کنی، کار کردن با ابزار را یاد می‌گیری، نحوه تمام کردن کار و کیفیتی که باید داشته باشد، نصب کار، جابجا کردن و... تجربه‌هایی است که با حضور در چنین سمپوزیوم‌هایی می‌توان یاد گرفت.
توکلی ادامه داد: ما درس شناخت مواد و متریال داریم که در آن مواد مختلف مثل چوب، سنگ، فلز و... معرفی و تجربه می‌شود. اما اگر هم با سنگ کار شود در حد کارهای کوچک است و تجربه کاملی به دست نمی‌آید. حضور من در این سمپوزیوم بسیار برایم مفید بود و چیزهای جدیدی را متوجه شد که در دانشگاه نیاموخته بودم.
شکستن تمرکز رویدادهای هنری در چند نقطه کشور
سارا اصغرزاده با اثری به نام «خیال بادگیر» در سمپوزیوم گل گهر حضور دارد. او که از تهران به سیرجان آمده است پیش از این تجربه دستیاری در سمپوزیوم را داشته و برای اولین بار به عنوان هنرمند اصلی در چنین رویدادی شرکت کرده است. او درباره تاثیر دستیار بودن و آماده شدن هنرمند برای شرکت در چنین رویدادی گفت: بخشی از یک مجسمه طرح آن و بخش دیگر اجرای آن است. در سمپوزیوم با دیدن کار دوستان دیگر، دیدن تکنیک‌های آنها و اینکه هر کسی به روش متفاوتی کار می‌کند می‌توان شیوه‌های اجرایی را آموخت. با کار روی مجسمه‌ای که در ساخت آن مشارکت می‌کنید هم تکنیک‌های زیادی یاد می‌گیرید و دیدگاهی به شما می‌دهد که اگر بعداً بخواهید کاری را اجرا کنید چه طرحی را با چه تکنیکی می‌توان اجرا کرد.
او درباره طرحی که در این سمپوزیوم اجرا کرده است گفت: طرح من دقیقا بر اساس یکی از آثار میراث فرهنگی شهر سیرجان است. بادگیر چپقی ایده اصلی این کار است و بر اساس المان‌های تصویری آن بنا این مجسمه را طراحی کردم. من کارشناس ارشد حفاظت و مرمت آثار هنری هستم و یکی از ارکان حفاظت، معرفی آثار است. یعنی وقتی یک اثر میراث فرهنگی را معرفی کنید یک گام بزرگ برداشته شده تا آن اثر حفظ شود. چون هم مردم و هم مسئولین روی آن حساس می‌شوند و آن اثر بهتر حفظ خواهد شد. دوست داشتم بخشی از فرهنگ و آنچه مردم سیرجان به آن تعلق‌خاطر دارند در کارم بیاورم و همچنین می‌خواستم این بادگیر را هم به مردم سیرجان و هم به مردم جاهای دیگر معرفی کنم که هم به حفظ و دیده شدن بیشتر آن کمک کند و هم مردم سیرجان احساس کند این اثر متعلق به خود آنها است، زیرا این مجسمه قرار است در این شهر نصب شود. بازدیدکنندگانی که به سمپوزیوم می‌آمدند وقتی متوجه می‌شدند این کار مرتبط با این بادگیر است بسیار علاقه‌مند می‌شدند.
اصغرزاده با اشاره به اینکه در خارج از تهران به‌ندرت چنین رویدادهایی دیده می‌شود گفت: واقعاً مهم است که رویدادهای هنری در شهرهای مختلف برگزار شود زیرا تمرکز هنر همیشه در مراکز و نقاط مشخصی است و شکسته شدن این تمرکز و رفتن آن به شهرهای کوچک‌تر بسیار مهم است. این مسئله روی فرهنگ مردم تاثیر گذار است و مسئولین هم متوجه می‌شوند که باید بیشتر روی این قضیه سرمایه‌گذاری کنند. بخش‌های صنعتی باید در این رویدادها مشارکت کنند و بودجه‌ای را برای هنر اختصاص دهند. خیلی خوب است که شرکت گل گهر این کار را آغاز کرده است و امیدوارم که ادامه داشته باشد.