سرویس تجسمی هنرآنلاین: هشتمین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران روز دوشنبه 24 آذرماه با نمایش بیش از 90 اثر، در تالار وحدت و پهنه رودکی آغاز به کار کرد. در این افتتاحیه که به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی با حضور محدود تعدادی از هنرمندان همراه بود، سید مجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جمع خبرنگاران درباره برگزاری این دوسالانه گفت: یکی از سیاست‌های اصلی اداره کل هنرهای تجسمی این بوده است که فرصت را برای فعالیت انجمن‌های تخصصی هنری فراهم کند و یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که این انجمن‌ها برگزار می‌کردند دوسالانه‌های تخصصی بود. در این دوره رایزنی‌های زیادی توسط مدیرکل هنرهای تجسمی صورت گرفت و جلسات متعددی با انجمن‌ها برگزار شد و نهایتاً می‌بینید که دوسالانه‌ها یکی پس از دیگری در حال برگزاری است.
حسینی ادامه داد: هدف ما این بود که هرسال بین ۲ تا ۴ رویداد تخصصی انجام و یا برای برگزاری آنها برنامه‌ریزی شود، کما اینکه امسال بعضی از این رویدادها به دلیل شرایط ویژه‌ای که کرونا به وجود آورد نتوانستند برگزار شوند. با این‌حال دوسالانه سرامیک اخیراً برگزار شد و هم‌اکنون دوسالانه مجسمه‌سازی آغاز شده است و انشاءالله در آینده دوسالانه نقاشی را خواهیم داشت. بنابراین به دور از هر حاشیه‌ای، پرداختن به این رویدادها برای نشان دادن فعال بودن عرصه هنر و به خصوص هم‌نشینی جوانان و استادانی که در کنار هم فعالیت می‌کنند، اقدامی بوده که به نظر من شایسته تحسین است.
او درباره امکان منظم برگزار شدن دوسالانه‌ها در سال‌های آتی گفت: ما برگزارکننده دوسالانه‌ها نیستیم، اما تسهیل‌گر و همراه هنرمندان هستیم تا بتوانند رویدادهای تخصصی خود را برگزار کنند. این تمایل بیش از این که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دنبال شود، وابسته به اهتمام هنرمندان و انجمن‌های تخصصی هنرهای تجسمی است. فکر می‌کنم در تمام ادوار همکاران من در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بی‌میل به کمک و همیاری برای برگزاری این رویدادها نبوده‌اند. اما در این دوره ما اهتمام ویژه‌ای داشتیم که با گفتگو با هنرمندان امکانی فراهم کنیم که این دوسالانه‌ها برگزار شود.
حسینی درباره ویژگی‌های هشتمین دوسالانه مجسمه‌سازی گفت: به نظرم در این دوسالانه چند نکته قابل توجه است. نخست آنکه هم‌نشینی جوانان و بزرگ‌ترها نکته قابل ستایشی است. نکته دوم آنکه توجه به المان‌های هویتی و فرهنگی کشور عزیز ما در آثار دیده می‌شود و این مسئله هم در ایده‌پردازی، هم در استفاده از مواد و مصالح و هم در جمع‌بندی وجود دارد. این آثار روایت دارند و هرکدام بر اساس فرایندی در ذهن هنرمند شکل‌گرفته است، نه صرفاً برای اینکه کاری را به دوسالانه مجسمه‌سازی ارائه دهند. این موضوع یکی از ویژگی‌های قابل‌ستایش دوسالانه است.
برگزاری جشنواره تجسمی فجر و شیوه انتخاب دبیر
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز گفت: ما تکلیف خود می‌دانیم که رویدادهای درجه یک هنرهای مختلف را با دید برگزاری به آن نگاه کنیم. البته این ناشی از یک طرح پژوهشی است که در مدت دو سال انجام شده و نشان می‌دهد سالانه ۴۴۸ جشنواره فرهنگی و هنری برگزار می‌شد که بیش از ۲۶۰ رویداد مورد حمایت معاونت هنری بودند. درعین‌حالی که جشنواره‌ها می‌توانند فرصت باشند، در صورت ازدیاد ممکن است نتوانند اهداف خود را محقق کنند و آنها را می‌توان به عنوان یک تهدید بررسی کرد. به همین دلیل پالایش این رویدادهای هنری برای رسیدن به جشنواره‌های ارزشمند مهم است. بنابراین نظام ارزیابی جشنواره‌ها به عنوان یک پروژه انجام شد و جشنواره‌ها دسته‌بندی شدند. جشنواره‌های فجر بر اساس نتایجی که از عملکرد آنها استخراج می‌شود جزو جشنواره‌های تاثیرگذار هستند و بنای ما بر این است که این جشنواره‌ها برگزار شوند.
حسینی ادامه داد: بنای ما بر این است که این جشنواره هم به‌صورت حضوری و هم به صورت مجازی قابلیت اجرا داشته باشد. طبیعتاً اگر وضعیت کرونا بهبود پیدا کند جشنواره‌ها به صورت حضوری هستند، اما اگر شرایط دشوار بود ظرفیت برگزاری جشنواره مجازی هم وجود دارد. پیش از این چنین تجربه‌ای از بیماری و محدودیت‌ها نداشتیم که بتوانیم تجربه اجرایی در این زمینه کسب کنیم، اما در تمام رویدادهایی که در ۱۰ ماه گذشته برگزار شد توانستیم بعضی از خطاهای ناگزیر را بشناسیم و سعی کنیم آنها را ترمیم کنیم. به عنوان مثال در جشنواره موسیقی جوان و جشنواره موسیقی نواحی پاره‌ای از ایراداتی که متصور بودیم برطرف شد و در جشنواره موسیقی نواحی تعداد بازدیدکنندگان از طریق مجازی ۴ برابر زمانی بود که اجراها تنها در سالن برگزار می‌شد.
او درباره انتخاب دبیر جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: قطعاً درباره هر انتخابی ممکن است نقدهایی وجود داشته باشد که می‌توان آنها را بررسی کرد. خوشبختانه جشنواره‌های فجر دارای آیین‌نامه شده‌اند، یعنی از یک رفتار سلیقه‌ای دور شده و به یک نظامی متصل شده‌اند. در سال‌های قبل‌تر مدیرکل هنرهای تجسمی همراه با معاون هنری به توافق می‌رسیدند که دبیر را انتخاب کنند، اما این انتخاب فردی تبدیل به یک انتخاب فرآیندی شده و ابتدا شورای سیاست‌گذاری جشنواره تشکیل می‌شود و گزینه‌هایی را مطرح می‌کنند و نهایتاً برای انتخاب دبیر به جمع‌بندی می‌رسد.
حسینی ادامه داد: آیا می‌توانیم بگوییم خوشنویسی در ایران سابقه ندارد یا هنر خوشنویسی باید از مجموعه هنرها حذف شود؟ طبیعتاً عقل و درایت پاسخ منفی خواهد داد. انجمن خوشنویسان به عنوان یک انجمن تخصصی دارای ۳۳۰ شعبه در ایران و خارج از کشور است و گستردگی فعالیت و قدمت آن شاید از بقیه انجمن‌های ما بیشتر است. دوسالانه بین‌المللی خوشنویسی نیز ۸ دوره است که برگزار می‌شود و خوشنویسان مختلف از سراسر ایران در آن شرکت می‌کنند. آقای صندوق‌آبادی هم به عنوان عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران و یکی از افراد موثر در اداره این نهاد هنری بزرگ سال‌ها است که فعالیت دارد. بنابراین این سابقه و توفیق اداره انجمن خوشنویسان در کنار سایر دوستانی که گردانندگان و اعضای شورای عالی انجمن هستند، این امیدواری را می‌دهد که ایشان در تجربه دبیری جشنواره فجر نیز موفق باشد.
ترغیب و انگیزه دادن به جامعه هنری را جزو وظایف خود می‌دانیم
هادی مظفری مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی نیز درباره هشتمین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران گفت: تا امروز گفته می‌شد وزارت ارشاد مخالف برگزاری دوسالانه‌ها است، درحالی‌که برگزاری این دوسالانه و پیش از آن دوسالانه سرامیک نشان می‌دهد که نه تنها مخالفتی نیست، بلکه هر شرایطی هم که به وجود آمد تا این دوسالانه‌ها برگزار نشود، تلاش کردیم که آن موانع را برطرف کنیم. دوسالانه مجسمه‌سازی از سال گذشته با اتفاقات متعددی مواجه شد، از استعفای دبیر گرفت تا به تعویق افتادن دوسالانه، جابجایی مکان برگزاری از باغ کتاب به پهنه رودکی، شیوع کرونا و شرایط بد اقتصادی، هرکدام از اینها به تنهایی بهانه‌ای بود برای برگزار نشدن این دوسالانه. ولی ما سعی کردیم همه این بهانه‌ها را دور کنیم و از دوستان در انجمن مجسمه‌سازان خواستیم با توان بیشتر کار کنند تا این دوسالانه برگزار شود.
مظفری ادامه داد: ما تسهیل‌کننده برگزاری دوسالانه‌ها هستیم، اما بعضی وقت‌ها حتی این ترغیب و انگیزه بیشتر دادن به جامعه هنری را نیز جزو وظایف خود می‌دانیم، زیرا دوسالانه‌ها مهم‌ترین رویداد تخصصی هر حوزه است. بعضی از دوسالانه‌ها ۱۰ سال برگزار نشده بودند و یک علت آن است که هیئت‌مدیره انجمن‌ها دو سال یک‌بار عوض می‌شود و تا گروهی بخواهند تصمیم بگیرند و برای برگزاری دوسالانه آماده شوند فرصت آنها به پایان می‌رسد و باید کار را به گروه دیگری بسپارند. این مسئله برای برگزاری دوسالانه‌ها باعث ایجاد چالش‌هایی می‌شود.
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی افزود: واقعا خوشحال هستم که دوسالانه مجسمه‌سازی امروز افتتاح شده است چون بارها تا پای عدم برگزاری پیش رفت. تغییراتی در این دوره دوسالانه وجود دارد و همه پیشنهادها درباره مسائل شکلی و محتوایی توسط انجمن مجسمه‌سازان ایران ارائه شد. یعنی ما یک ساختار داریم که آن را در اختیار انجمن‌های تخصصی قرار می‌دهیم و به لحاظ مالی حمایت می‌کنیم تا دوسالانه برگزار شود. اما نوع برگزاری، شکل، محتوا، تعداد آثار، داوری‌ها و کارهایی که انتخاب می‌شود همگی در اختیار انجمن‌های تخصصی است و ما تلاش می‌کنیم که در آن دخالت نکنیم. در این دوسالانه نیز چنین اتفاقی افتاد و ما نظرات انجمن و دبیران محترم را صائب دانستیم و به آنها احترام گذاشتیم و اجازه دادیم کاری را که فکر می‌کنند درست است انجام دهند.
تغییرات هشتمین دوسالانه مجسمه‌سازی
مظفری ادامه داد: از همان ابتدا که انجمن پیشنهاد برگزاری این دوسالانه را داد، دو تغییر در فراخوان آن مشهود بود. یکی اینکه وجه رقابتی دوسالانه برداشته و تلاش شده بود به سمت نمایشگاه‌گردانی و کیوریتوری حرکت کنند تا فرایند تولید و خلق ایده تا اجرای اثر به نمایش گذاشته شود. باور آنها این بود که معمولاً افرادی که در دوسالانه شرکت می‌کنند، هم در میان جوانان و هم در میان اساتید، جزء بهترین‌ها هستند و بنابراین داوری و قضاوت را نباید گروه کوچکی در دوسالانه انجام دهد، بلکه باید اجازه دهند افکار عمومی و جامعه این قضاوت را انجام دهد. این پیشنهاد به‌خودی‌خود درست بود، کما اینکه در بی‌ینال‌ها و جایزه‌های بزرگ جهانی همین رویکرد را می‌بینید که افرادی دارای رزومه و سابقه کار اجازه ورود در آن فضا را دارند، اما نهایتاً کار آنها قضاوت نمی‌شود.
مظفری افزود: نکته دیگر رویکرد بینارشته‌ای دوسالانه است. البته در دوره هفتم دوسالانه نیز انجمن مجسمه‌سازان به فضای بینارشته‌ای نزدیک شده بود و بحث‌هایی در این زمینه انجام شد. در آن دوسالانه نیز صرفا با مجسمه‌هایی با نگاه کلاسیک مواجه نبودیم، زیرا امروزه مرزها برداشته شده و مدیوم‌ها دیگر قضاوت نمی‌شوند. من فکر می‌کنم در دوسالانه هشتم آن مسیر چند قدم جلوتر رفته و راهی که قبلاً انجمن مجسمه‌سازان شروع کرده بود و باور اینکه مجسمه معاصر چیزی فراتر از مجسمه‌های کلاسیک است را امروز در این دوسالانه می‌بینیم.
او در پایان گفت: واقعاً با شرایط سختی که امسال به لحاظ شرایط اجتماعی، شیوع کرونا و شرایط مالی پشت سر گذاشتیم، اینکه در حال حاضر در حوزه تجسمی هم‌زمان دو بی‌ینال سرامیک و مجسمه در کشور ما در حال برگزاری است جزء اتفاقات نادری بوده که در حوزه هنر افتاده است. دوسالانه صرفاً این آثاری که در این محل به نمایش درآمده است نیست، بلکه یک عقبه و آماده‌سازی هماهنگ و گسترده می‌خواهد و چند ماه کار شبانه‌روزی انجام شده است تا این دوسالانه برگزار شود. خوشحالم حرفی که در ابتدای سال در میان جامعه هنری زده و گفته بودم که امسال سال پر فعالیتی در حوزه تجسمی خواهد بود تا حدودی تحقق یافته و انشاالله تا پایان سال این فعالیت‌ها بیشتر و بیشتر شود.
گفتنی است، هشتمین دوسالانه مجسمه‌سازی تهران تا ۲۱ بهمن در تالار وحدت و پهنه رودکی برپاست.