گروه موسیقی خبرگزاری هنر ایران: پس از آنکه روز 30 خرداد خبر اجرای کنسرت علیرضا قربانی خواننده موسیقی ایرانی در تخت جمشید منتشر شد، واکنش‌ها به برگزاری این کنسرت آغاز شد. هرچند در همان روز محسن خباز تهیه‌کننده این کنسرت اعلام کرد: «درخواست مجوز برای کنسرت علیرضا قربانی در تخت‌جمشید بیش از یک سال گذشته داده شده بود» و این یعنی همه جوانب برگزاری این کنسرت طی یکسال گذشته از سوی مسئولان میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است اما منتقدان معتقدند برگزاری این کنسرت ممکن است باعث آسیب به ابنیه تاریخی بیش از دو هزار ساله تخت جمشید شود.
دوری محل کنسرت از تختگاه تخت جمشید
از آن سوی مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معتقدند برگزاری هر نوع برنامه در تخت جمشید از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. علیرضا عسگری مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید در این خصوص گفته است: «در حال حاضر، مسئله تاثیر صوت بر بناهای تخت جمشید مطرح است و به همین دلیل مکان برگزاری کنسرت موسیقی بیرون از تختگاه تخت جمشید و در فاصله ۵۰ متری در زیر سطح ارتفاع ۱۷ متری تختگاه انجام می‌شود». مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید افزوده است: «تختگاه تخت جمشید از بلوک‌های سنگی بزرگ بنا شده است و ارتفاع آن از سطح زمین حداکثر ۲۰ متر بوده است و ارزیابی کیفی منظر صوتی در مجموعه میراث جهانی تخت جمشید برای تمام بناهای این مجموعه طی یک طرح پژوهشی با دانشگاه هنر تهران به صورت میدانی انجام شده است.»
احتمال آسیب اصوات بر بناهای تاریخی
با این وجود برخی منتقدان معتقدند این اتفاق ممکن است اثرات مضری بر این بنای تاریخی مهم کشورمان داشته باشد. تاکنون پژوهش‌های معدودی درباره میزان تخریب‌ها و آسیب‌های وارد شده به بناهای تاریخی که محل برپایی کنسرت و یا جشن‌های پرجمعیت هستند، منتشر شده است. روزنامه گاردین در سال ۲۰۰۸ گزارشی منتشر کرد که به بررسی آسیب کنسرت‌ها به ویژه کنسرت راک در بناها و محوطه‌های تاریخی بریتانیا پرداخته و در نتیجه اعلام کرده است که «کنسرت‌های راک در برخی از مهم‌ترین ساختمان‌های تاریخی بریتانیا، آن‌ها را در معرض خطر آسیب ناشی از ارتعاش‌های قدرتمند نت باس قرار داده است.»
یک طراح و مهندس صدا در کنسرت‌های پرجمعیتی که در داخل ایران برگزار شده است، به ایسنا گفته است: «مقدار دسی‌بل تولیدشده در کنسرت‌های پاپ که در ایران اجرا می‌شود (از نوع کنسرت علیرضا قربانی) بیش از ۸۰ دسی‌بل و معمولا در حدود ۱۱۰ دسی‌بل است، که با درنظر گرفتن نتیجه پژوهش بررسی اثرات نویز بر میراث طبیعی و مصالح ساختمان‌های تاریخی، این مقدار صدای خروجی آسیب را محتمل می‌کند.»
هدفون به جای اسپیکر برای نوازندگان
در کنار این گفته‌ها تیم برگزاری کنسرت علیرضا قربانی هم برای کاهش اعتراضات با ارائه توضیحات فنی درباره نحوه برگزاری این کنسرت اعلام کرد: «تلاش شده است که با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات لازم برای پیشگیری از هر گونه آسیب یا اثر منفی از هر نوع و به هر طریق به بناها و محوطه این آثار باستانی، محل اجرا به فضایی با فاصله مطلوب و اصولی از بناها و پشت به سازه‌ها برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و امواج صدا به واسطه انتقال از طریق جریان هوا و یا ارتعاش مستقیم به بنا و نیز تجمع مراجعان و ترددهای غیرضروری و غیراصولی در محدوده سایت طراحی شود، به گونه‌ای که هیچ گونه عملیات عمرانی یا تخریبی در محوطه سایت صورت نپذیرد و در واقع محل اجرا در فضایی کاملاً خارج از سایت اصلی و تنها با نما و دید کافی به بنا خواهد بود. این امر حتی در مورد اسپیکرهای صحنه نیز با جایگزینی هدفون به جای اسپیکر برای نوازندگان در نظر گرفته شده تا هیچ گونه انتقال ارتعاش به سازه‌ها صورت نپذیرد.»
سابقه جهانی برگزاری کنسرت در ابنیه تاریخی
یکی از نکات مهم در این میان سابقه برگزاری کنسرت‌های اینچنینی در بناهای تاریخی کشورهای مختلف است، امری که در صورت رعایت استاندارها و جلوگیری از آسیب به بنای تاریخی می‌تواند موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی و رونق گردشگری فرهنگی شود. بناهای تاریخی و مهمی همچون برج ایفل در پاریس، اودئون هرودس آتیکوس و آکروپلیس در آتن، میدان سرخ مسکو، چیچن ایتزا در شبه جزیره یوکاتان مکزیک، سیرکوس ماکسیموس و کولوسئوم در رم، میدان سن مارکو در ونیز و هرم جیزه در مجموعه اهرام باستانی در قاهره پیش از این شاهد برگزاری کنسرت موسیقی خوانندگان بوده‌اند.
با این وجود، نظر برخی کارشناسان میراث فرهنگی در حوزه مرمت بر این است که توضیحات ارائه شده، به ویژه از سوی تیم اجرایی کنسرت مطابق با ضوابط برگزاری کنسرت‌های بین‌المللی در مکان‌های تاریخی، بخشی از الزامات و ضروریات است و تعهداتی که برای اجرای کنسرت در مجموعه میراث جهانی یونسکو داده می‌شود، باید فراتر از این‌ها باشد.
نیاز است پیش از اجرای کنسرت و یا برگزاری هر نوع فعالیت پرصدا و پرجمعیت دیگری در بناهای تاریخی، کارشناسی دقیق‌تری روی این موضوع انجام شود تا مشخص شود تولید صدا و ارتعاش‌ها تا چه میزان در بناهای تاریخی ایران خسارت بار است و بنا پیش و پس از اجرای چنین برنامه‌هایی، در چه وضعیتی به سر می‌برد. باید به طور کامل مشخص شود برگزارکنندگان این کنسرت می‌توانند به تعهداتی که درخصوص آسیب ندیدن این بنای تاریخی داده‌اند، عمل کنند یا خیر.
خبرنگار: غزاله صوفیانی