گروه کتاب و ادبیات - احمد محمدتبریزی: نمایشگاه بین‌المللی کتاب در مصلای تهران برگزار خواهد شد؛ این خبری است که هر سال، چند ماه مانده به برگزاری نمایشگاه کتاب رسانه‌ای می‌شود و مشخص نیست چه زمانی نمایشگاه کتاب تهران که عنوان بین‌المللی را هم یدک می‌کشد، صاحب جای ثابتی جهت برگزاری می‌شود.
صحبت درباره محل برگزاری نمایشگاه کتاب به موضوعی تکراری و چالش‌برانگیز تبدیل شده و انگار هیچ دولتی توان برطرف کردن این مشکل را ندارد. با وجود تلاش‌هایی که در بعضی دولت‌ها جهت رفع مشکل محل برگزاری نمایشگاه کتاب انجام شده، اما پس از چند سال دوباره نقطه به سرخط آمده و چیزی حل نشده است.
قطعاً برای همه روشن شده که مصلای تهران جای خوبی برای برگزار کردن نمایشگاه کتاب نیست. مصلای تهران برای هدف دیگری ساخته شده و اصلاً بنا بر این نبوده که در این محل نمایشگاه کتاب برپا شود. برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلی مشکلات و آسیب‌های زیادی را به همراه دارد و مدیران فرهنگی دولت جدید، خیلی زود باید فکری برای این موضوع بکنند.
مصلی فاقد زیرساخت‌های اساسی
مصلی در یکی از مرکزی‌ترین و شلوغ‌ترین خیابان‌های تهران واقع شده که در زمان برگزاری نمایشگاه کتاب با ترافیک سنگینی روبه‌رو می‌شود. خیابان بهشتی و محدوده اطراف به خاطر موقعیت اداری و تجاری‌اش در حالت عادی بار ترافیکی سنگینی را در تمام روز سال متحمل می‌شود و توان تحمل جمعیت بیشتر را ندارد. ضمن اینکه مصلی از پارکینگ کافی برخوردار نیست و بازدیدکنندگان باید زمان زیادی را به دنبال جای پارک در خیابان‌های نزدیک به مصلی بگردند.
نمایشگاه بین‌المللی تهران هم به لحاظ زیرساختی از مصلی ضعیف‌تر است و به‌خاطر موقعیت مکانی‌اش در طول سال با ترافیک سنگینی روبه‌روست. برگزاری نمایشگاه‌های کوچک در این مکان، نارضایتی زیادی را بابت ایجاد ترافیک به وجود می‌آورد و محدوده نمایشگاه بین‌المللی تهران توان و ظرفیت لازم برای برگزاری نمایشگاه کتاب را ندارد.
تنها گزینه بدون ترافیک و خارج از بافت اصلی تهران، شهر آفتاب است که به خاطر فاصله زیاد و دسترسی سختش منتقدان خودش را دارد. این بلاتکلیفی جهت مکان ثابت نمایشگاه کتاب، در چند سال اخیر حالتی سرگیجه‌آور به خود گرفته و نمایشگاه کتاب در طول بیش از سه دهه برگزاری‌اش، بین این سه مکان در حال چرخ خوردن بوده است.
ابهامات شهر آفتاب
وقتی سال سال ۱۳۹۴ با نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب تهران برگزار شد خیلی‌ها امیدوار شدند که نمایشگاه کتاب بالاخره صاحب خانه شد. همان زمان امیرمسعود شهرام‌نیا، قائم‌مقام بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره این جابه‌جایی چنین گفت: شهر آفتاب در درازمدت، مکان خوبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران خواهد بود و اگر ما اقتضائات شهر تهران را در نظر بگیریم، با توجه به محدودیت‌های فراوانی که وجود دارد، طبیعتاً باید نمایشگاه به جایی منتقل می‌شد که امکانات و تسهیلات بهتری دارد.
اما عمر این خوشحالی خیلی کوتاه بود. شهر آفتاب تنها دو سال میزبان علاقه‌مندان به کتاب بود و دوباره همه چیز به حالت اول برگشت تا پس از شیوع ویروس کرونا و به وجود آمدن وقفه‌ای در برگزاری نمایشگاه، دوباره زمزمه‌هایی جهت برگزار شدن نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب شنیده شود.
اما این حرف‌ها همه در حد گمانه‌زنی بود و نمایشگاه کتاب تهران دوباره به مصلی رسید. در سال ۱۴۰۱ و پس از بازگشایی مجدد نمایشگاه کتاب، مسئولان فرهنگی دولت قبل، مصلای تهران را به عنوان محل برگزاری نمایشگاه کتاب انتخاب کردند. البته آن زمان، یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر ارشاد در دولت سیزدهم، دلیل انتخاب مصلی را برگزاری نمایشگاه صنعت نفت در شهر آفتاب عنوان کرد، یعنی مدیران فرهنگی دولت سیزدهم گوشه چشمی به شهر آفتاب داشتند و اگر شرایط یاری می‌کرد شاید نمایشگاه را در این مکان برگزار می‌کردند. هرچند در سال‌های بعدی باز هم خبری از شهر آفتاب نشد و نمایشگاه در همان مصلی برگزار شد.
هویت‌بخشی به نمایشگاه کتاب
وضعیت تعیین مکان ثابتی برای برگزاری نمایشگاه کتاب در دولت گذشته به جایی نرسید و هر سال، اظهار امیدواری‌هایی جهت پیدا شدن محلی ثابت برای نمایشگاه می‌شد، ولی در عمل اتفاق خاصی نمی‌افتاد تا سرگشتگی و بلاتکلیفی حالتی ادامه‌دار پیدا کند.
این وضعیت مبهم و نامشخص برای نمایشگاه کتاب حالت خوبی ندارد. در تمام دنیا نمایشگاه‌های معتبر جایی ثابت برای برگزاری دارند که پس از چند سال به هویت آن رویداد تبدیل می‌شود. نمایشگاه کتاب فرانکفورت به عنوان بزرگ‌ترین و معتبرترین نمایشگاه کتاب در دنیا، در محوطه عظیم نمایشگاه تجاری فرانکفورت برپا می‌شود. این نمایشگاه از نخستین دوره برگزاری‌اش در سال ۱۹۴۹ (۷۶ سال پیش) در محلی که برای اجرای امور نمایشگاهی فرانکفورت ساخته شده، برگزار می‌شود و به نظم و ثباتی خاص در این زمینه رسیده است. نمایشگاه کتاب لندن و دیگر نمایشگاه‌های کتاب معتبر در دنیا نیز این ثبات را در جغرافیا و محل برگزاری دارند.
نمایشگاه کتاب در عمر ۳۷ ساله‌اش تاکنون سه بار محل برگزاری‌اش تغییر کرده است. این بی‌ثباتی همچنان ادامه دارد و مشخص نیست در کدام دولت این معضل حل خواهد شد. دولت چهاردهم که تازه اول کارش است و زمان کافی برای طرح و بررسی موضوع را دارد باید از همین امروز به فکر محلی ثابت برای نمایشگاه کتاب باشد.
البته معاونت فرهنگی وزارت ارشاد هنوز با سرپرست اداره می‌شود و سیدعباس صالحی باید سرعت بیشتری به کار‌ها بدهد و پست‌هایی را که با سرپرست اداره می‌شوند، تعیین تکلیف کند. امیدواریم پس از مشخص شدن معاون فرهنگی، آنها بیش از این وقت را نکشند و خیلی زود فکری برای نمایشگاه کتاب بکنند.
البته قبل از هر چیزی مدیران فرهنگی دولت نظرشان را صریح درباره شهر آفتاب اعلام کنند که آیا نظر مثبتی نسبت به برگزاری نمایشگاه کتاب در این مکان دارند یا نه و در صورت منتفی بودن، گزینه‌های مدنظرشان را رسانه‌ای کنند. پیدا کردن محلی ثابت برای نمایشگاه کتاب تهران باید به یکی از اولویت‌های اصلی مدیران فرهنگی دولت چهاردهم تبدیل شود تا نمایشگاه کتاب پس از گذشت بیش از سه دهه صاحب محلی ثابت و دائمی شود.
انتهای پیام