به‌گزارش گروه ادبیات خبرگزاری هنر ایران، شامگاه جمعه ۹شهریورماه و در آستانه فرارسیدن رحلت حضرت محمد مصطفی(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع)، و شهادت امام رضا (ع)، نشست ادبی «سه اندوه بزرگ»، با حضور جمعی از اهالی ادب و اندیشه کشورهای حوزه ایران فرهنگی، با مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سید مسعود علوی تبار به میزبانی گروه بین المللی هندیران برگزار شد.
در ابتدای این سوگواره ادبی سید مسعود علوی تبار، شاعر و کارشناس تاریخ و تمدن ملل اسلامی بیان داشت: دهه سوم ماه صفر که با اربعین حسینی آغاز و با شهادت امام رضا (ع) به پایان می رسد، رحلت نبی مکرم اسلام (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) را دربیست و هشتمین روز ، در خود جای داده است.
ماه صفر مکمل ماه محرم است، در دهه اول ماه محرم و در دهه آخر ماه صفر شاهد بزرگترین مصائب تاریخ اسلام هستیم.
پیامبر رحمت (ص) آنگاه که از این جهان رخت بر بست به تعبیر شریف خطبه ۱۹۷ نهج البلاغه، سر بر دامان علی (ع) داشت. امیرالمؤمنین (ع) در داغ فقدان پیامبر اسلام (ص) در خطبه ۲۳۵ می فرمایند:«آنان که به مصیبت مرگ تو دچار شدند دیگر مصیبتها را از یاد بردند».
علوی تبار افزامام حسین (ع) پس از خاکسپاری امام حسن مجتبی (ع) در مصیبت فقدان ایشان می فرمایند:«غارت شده کسی نیست که مالش را به غارت برده اند، بلکه غارت زده کسی است که مصیبت مرگ برادر را دیده است». و طبق روایت شهر آشوب اشعاری را در سوگ امام حسن (ع) سرود. همچنین شهادت امام رضا و عزیمت امام جواد در سنین نوجوانی بر بالین پدر به امر الهی، شدت اندوه این ایام را نشان می دهد.
میزان اندوه حاصل از فقدان معصوم را فقط در صحبت های معصوم می توان به درستی مشاهده کرد
در این برنامه که با بداهه نویسی محسن شعبانی همراه بود شاعرانی چون علیرضا قروه، ایرج قنبری، محمد علی یوسفی، سید مسعود علوی تبار، محمد فاطمی منش، رسول شریفی، عفیف سراج، سید تصور مهدی، سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی، سید حکیم بینش، نغمه مستشار نظامی، میترا ملک محمدی،آسیه مراد پور، سارا عبدالهی فر، فرزانه قربانی، و صبا فیروزی حضور داشتند.
برخی از اشعار ارائه شده در این محفل
ایرج قنبری
قبله جان ای شرف کائنات
عطر حضور تو بهار حیات
ماه جمال تو بهشت همه
ای ز تو نور علی و فاطمه
جان امین ، چشمه انوار حق
چشم تو خورشید ،شفق در شفق
ای گل خورشیدی فردای ما
دیده تو باغ تماشای ما
ای به ملک عاشقی آموخته
چشم به سوی تو جهان دوخته
غرق در آیینه ایزد شدی
نزد خداوند محمد شدی
با تو دلارایی و دلبندی است
جلوی آیات خداوندی است
با تو جهان از نفس گل پر است
جان و دل از عطر تغزل پر است
ای تو عزیز دو جهان مصطفا
سینه تو معدن لطف و سخا
در طلب صورت ماه توایم
تشنه یک جرعه نگاه توایم
***
نجمه پورملکی
مانند آهوها که از صیاد حیرانند
دلهای ما در صحن گوهرشاد حیرانند
در حالتی بین زمین و آسمان هستند
انگار پرچم های تو در باد حیرانند
رو به افق های بلند و روشنی باز است
معمارها در پنجره فولاد حیرانند
فریاد حاجت دارها ...فریاد دلتنگی
نقاره ها از اینهمه فریاد حیرانند
در گنبد زردت که همچون چشم بابونه است
در زیر باران تک تک افراد حیرانند
از حس شیرین کبوترها چه می دانیم
مردم هنوز از قصه فرهاد حیرانند
یک لحظه از فکر خدا بیرون نمی آیند
آیینه های صحن مادرزاد حیرانند
***
میترا ملک‌محمدی
کار پیچیده و اوضاع که مشکل میشد
دل من سمت حرم، سمت تو مایل میشد
راهی کوی تو میشد دل نا آرامم
لطف تو معجزه‌ای بود که شامل میشد
نه که من بنده‌ی ناشکر تو باشم اما،
کمتر این خسته به دیدار تو نائل میشد
دلخوش لطف تو بودم که تو می‌بخشیدی
گاه‌گاهی که دل از یاد تو غافل میشد
مهربان بودی و عشقتت سبب دلخوشی‌ام
یک نگاهت سبب حل مسائل میشد
مثل یک کفتر کوچک دل من پر میزد
گرد بام و حرمت،... کاش که قابل میشد
ای دوای همه فاصله‌ها لبخندت
دل دیوانه به دیدار تو عاقل میشد
***
عفیف سراج (هندوستان)
محمد (ص) صاحبِ روح معلی
محمد (ص) بر سریر عرش اعلا
محمد (ص) حامد و محمود احمد
محمد (ص) محو حمد حق تعالی
***
رسول شریفی
من آن کبوتر جَلدم به آب و دانه ی تو
مخواه آن که شوم دور، از آستانه ی تو
گرفته بال و پرم بوی این حرم؛ باشد
همیشه بر سر من، لطف بی کرانه ی تو
پناهگاه همه دل شکستگان هستی
دوای درد همه هست در خزانه ی تو
عجیب نیست اگر حال و روز من خوش نیست
دلم گرفته در این روزها، بهانه ی تو
تو آن امام رئوفی که چشم ما به تو است
نهاده ایم همه سر به روی شانه ی تو
به پای بوسی تو، زائرت بهشتی شد
بهشت می رود آری! به پشتوانه ی تو
تو آفتاب درخشان هشتمی ما را
که آسمان زده بر سینه، این نشانه ی تو
تو آشنای غریبی، تو را نفهمیدیم
جهان فدای دو چشمان نرگسانه ی تو
بهشت و هر چه در آن است بی تو زیبا نیست
بهار گوشه ی لبخند عاشقانه ی تو
هزار حادثه هر روز در کمین من است
مخواه آن که شوم دور، از آستانه ی تو
***
سید تصور مهدی (هندوستان)
صداقت مصطفی را می شناسند
کرامت مجتبی را می شناسند
از القاب رضا تا مرتضی هست
ضمانت مرتضی را می شناسند
***
سیدحکیم بینش (افغانستان)
شبیه بچه‌آهوها دل من ناز می‌خواهد
درِ لطف تو را مثل همیشه باز می‌خواهد
مسافت هر قدر باشد دلم را تا تو راهی نیست
فقط این مرغ عاشق یک پر پرواز می‌خواهد
چه عشقی در نوای «آمدم ای شاه...» پنهان است
بخوان خالُف؛ بخوان امشب دلم آواز می‌خواهد
به خود گفتم نگاهم الکن است آنجا؛ در آن دربار
سخن گفتن زبان سعدی شیراز می‌خواهد
ولی طوری فصاحت در زبان لال‌ها دیدم
که فهمیدم سخن گفتن فقط اعجاز می‌خواهد
اگر سَیلم کنی کوتاه چون ایجاز در یک شعر
تمام عمر من را شرح آن ایجاز می‌خواهد
تو می‌دانی تمام آنچه را در سینه‌ام مخفی است
نگو حاجت گرفتن از جواد ابراز می‌خواهد
***
محمدعلی یوسفی
آدمی را چو در این معرکه میدان دادند
به دلش روشنی حکمت و عرفان دادند
ابتدا ساکن گل زار بهشتش کردند
و سپس وسوسه از جانب شیطان دادند
تا نجاتش بدهند از خطر گمراهی
کشتی اش در وسط دشت و بیابان دادند
سرد کردند بر او آتش نمرودی را
و به او منزلی از باغ و گلستان دادند
تا تفاوت بکند با همه زیبا رویان
صورتی مثل رخ یوسف کنعان دادند
گر چه از چاه حسادت به درش آوردند
از سر مهر به او وعده زندان دادند
چون که آزاد شد از رنج اسارت، او را
سلطنت از کرم حضرت سلطان دادند
به رخ اهل جهان تا بکشد ملکش را
مرحمت کرده به او ملک سلیمان دادند
تا ولیعهدی یک مصر بلندش کردند
و سپس هدیه به او جامه چوپان دادند
«فیض روح القدسش چون که مدد می فرمود»
با دمش جان به تن مرده انسان دادند
ناگهان از طرف دوست صدایش کردند
و به دستش قلم و دفتر و قرآن دادند
تا که مجذوب کند هر که سراغش برود
لطف کردند و به او چهره خندان دادند
بارش از ابر هدایت چو به او کامل شد
از سر لطف به این سلسله پایان دادند
***
فاطمه نانی‌زاد
مدینه، مملو از غم ها، حسادت های دیرین است
مدینه، این مدینه بر کدامین کیش و آیین است!؟!
مدینه شهر پیغمبر، همان پیغمبر اکرم
که پیوسته، ز داغ غربت زهراش غمگین است
همان شهری که از خاطر نبرده گریه هایش را
حسن هم وارث اندوه آن محبوبهء دین است
هم او که «هل اتی» در شان او یک روز نازل شد
هم او که در نگاهش شرحی از آیات «والتین» است
همان مردی که صلحش کربلای دیگری بوده
همان مردی که تدبیرش همیشه جای تحسین است
کنار سفره اش خورشید و ماه و مشتری بسیار
نشستم گوشه ای دیدم کرم هم از مساکین است
صبوری کن کمی ای آسمان! قدری تحمل کن
زمین از آنچه پیش آمد، سرش همواره پایین است
تمام ابرها باران شدند و روضه را خواندند:
اگر تیری به تابوتش نشسته از سر کین است
***
عمادالدین ربانی
ای آشنای من که نشانی غربتی
آیینه دار صبح، به‌هنگام صحبتی
هرحسن یوسف از نفست گشته، سینه‌چاک
بو برده شمّه‌ای که شمیم نجابتی
نزد کریم، سفره‌ی دل باز می‌شود
دل‌بسته‌ایم بر تو که عین عنایتی
شمشیر در نیام دلیل قیام شد
وقت عمل به ریشه‌ی هر فتنه، ضربتی
صلح حسن مسامحه با دشمنان نبود
مولای من مدرّس فن سیاستی
بخشیده‌اید، خشت به خشت بقیع را
اینک ضریح نه که تو دارای تربتی
امروز روشنای بقیع است، شمع تار
فردا چراغ شب‌زدگان قیامتی
***
فرزانه قربانی
غم اگرچه در دلم خروار پیدا می شود
دلخوشم که در حرم غمخوار پیدا می شود
اهل پروازم شنیدم از کبوتر های تو
آسمان در صحن تان بسیار پیدا می شود
سینه ی پر رمز و رازم را تورق کن ببین
غصه ها در مخزن الاسرار پیدا می شود
خوش به حال آدم گمگشته ای که عاقبت
در هیاهوی های این زوار پیدا می شود
عرش هشتم هستی و صدها فرشته بی قرار
در حرم با چادر گلدار پیدا می شود
خادمانت مردِ میدان اند و می دانم چقدر
بین این جاروکشان سردار پیدا می شود
شاعرت هر چند با دستان خالی آمده
توی جیبش کاغذ و خودکار پیدا می شود
***
آسیه مرادپور
این هفته تداعی گرِ اندوهِ من است
در سوگِ محمّد وَ رضا و حسن است
نحسی یِ صفر ، چه احتمالاً ، چه یقین
در رفتنِ گل های چنین از چمن است
***
سارا عبدالهی‌فر
مرغ دلم پر زده سویت رضا
آمده امروز به کویت رضا
شوق حرم بر سر من زد پگاه
کنج درت در زدم ، از تو نگاه
عشق تو را بر دل خود جا کنم
نام ترا عطر دعا ها کنم
کفتر ایوان ِ طلا یت شوم
دور حرم محو ولایت شوم
***
صبا فیروزی
مدینه باز محزون است یا رب
بقیع از عشق مجنون است یا رب
حسن(ع) تنهاترین سردار عالم!
دل ما شیعیان خون است یا رب
***