گروه ادبیات خبرگزاری هنرآنلاین – اینروزها که مردم غزه شرایط دشواری را تحمل میکنند و هر روز خبرهای ناگوار و وحشتناکی از آن سرزمین به گوش دنیا میرسد، شعرای دغدغهمند و دردشناس کشورمان با بسیج کردن کلمات به یاری مردم مظلوم فلسطین میروند. در همین رابطه گفتگوی کوتاهی با شاعر ارجمند جناب سیدحسین متولیان انجام دادهایم. مناسبت این گفتگو اقدام ادبی و حقوقی جالب ایشان برای تولید یک اثر شاعرانۀ خاص است.
پیش از ورود به اصل موضوع از سیدحسن متولیان پرسیدیم که اصولاً شعر و ادبیات چگونه میتواند در رویدادهای فرهنگی، اجتماعی و تاریخی نقشآفرینی کند. این هنرمند جوان امّا باتجربه صحبتهایش را اینگونه آغاز کرد:
شعر بزرگترین مولفۀ فرهنگی مردمان پارسی زبان است. ما در گفتگوهای روزمرهمان از ویژگیهای ادبی بهرهمند میشویم. مثلاً ما در محاورهها به همدیگر میگوییم: «تو چقدر گلی!». این تعبیر در هیچ زبانی قابل ترجمه نیست. بخاطر اینکه مردمان ما در شئون مختلف زندگی، شعر فکر میکنند، شعر زندگی میکنند و شاعرانه رفتار میکنند. پس وقتی با مردمی مواجه هستیم که مثل نفس کشیدن با کلمات عجین هستند، شعر کاربرد دارد. در چنین جامعهای شاعری که از قلبش سفارش میگیرد و قلبش برای انسانیت میتپد، نمیتواند نسبت به بحران و دغدغۀ بزرگی مثل «غزه» بیتفاوت بماند و دست به قلم نشود.
چنین ظرفیتی در پیشینۀ ادبی سرزمین ما هم بهچشم میخورد. حماسههای ما با شعر گره خوردهاند؛ مثل شاهنامه جناب فردوسی. و یا رجزخوانیهای ما که از جنس شعر هستند. اشعار همواره حرکتساز بودهاند و شاعرها جایگاه بالایی در حکومتها داشتهاند. در نبردها دو طرف درگیری، برای تشجیع نیروهای خودی و شماتت قوای مخالف از شاعر استفاده میکردند. پس شعر به فرمایش مقام معظم رهبری یک رسانه کارآمد محسوب میشود که در اختیار مردم پارسیزبان قرار دارد.
در ادامه از این شاعر، نویسنده و ترانهسرا پرسیدیم که چه تکلیف و رسالتی را در قبال مسئلۀ فلسطین برای خودش متصور است. متولیان در حالیکه حماسه و غرور در واژههایش روان بود، افزود:
من نه فقط بهعنوان شاعر بلکه بهعنوان یک انسان آزاده از پیشینۀ ادبی سرزمینم آموختهام که «بنی آدم اعضای یک پیکرند». پس اگر یک جایی از این پیکره انسانی گرفتار درد بشود، تمام اعضای آن بدن باید درد را حس کنند. در چنین شرایطی عکسالعمل داشتن علامت زنده بودن است و ساکتین، مردگان دوران هستند و درواقع ساکت واقعه بودن یعنی مردۀ واقعه بودن. کسی که در کنار حضرت سیدالشهداء علیهالسلام بود و ایشان را یاری نکرد، از جنس «بر او نمرده به فتوای من نماز کنید» جناب حافظ است؛ اینها مردگان تاریخ هستند. بدن زنده رفتار کنشی و واکنشی دارد. شاعر باید زبان جامعه باشد و درد مردم را به شعر تبدیل کند.
هفتاد سال است که درد مردم فلسطین مظلومیت است. یذبحون ابنائهم و یقتلون نسائهم؛ زنان و فرزندانشان کشته میشوند. وقتی چنین دردی بر جامعه واقع میگردد، شاعری که نبض و حیات دارد برای کمک به جبهۀ حق، ابزارش یعنی ذوق شاعرانهاش را بهکار میگیرد. جبهۀ حق جبههای است که اگر امروز حضرت رسول خدا صلاللهعلیهوآلهوسلم حضور داشتند دستور میدادند که مسلمانها به کمک آنها بروند. و اگر حضرت امیرالمومنین امام علی علیهالسلام بودند حتماً در آن جبهه حضور داشتند.
شاعر باید با کلماتش قوّت قلب به جبهۀ حق بدهد و جبهۀ باطل را تضعیف کند. کلمه اثر دارد؛ وقتی ما به کسی میگویم «دوستت دارم» حالش خوب میشود و اگر به او بگوییم که «از تو متنفرم» تا مدتها حالش بد است. بنابراین شاعر باید با هنرش دوستت دارم را به مردم فلسطین بگوید و نفرتش را به رژیم غاصب نشان بدهد.
در خاتمه از سیدحسین متولیّان خواستیم تا دربارۀ کتاب جدیدش که در دست تألیف است هم برایمان حرف بزند. او اینبار با لحنی آرامتر اقدامات انجام گرفته و اهداف پروژۀ ادبیاش را اینگونه برایمان شرح داد:
در دیدار نیمۀ ماه مبارک رمضان مقام معظم رهبری با شعرا ایشان روی نهضت ترجمه تأکید نمودند و یک شعر را هم از سرودههای خوانده شده در جلسه مثال زدند که اگر ترجمه بشود در غزه غوغا میکند. این یعنی حضرت آقا رسانۀ شعر را برای انگیزهدهی روحیهدهی به مردم مظلوم فلسطین به رسمیت شناختهاند. بیتردید جدیترین مسئلۀ امروز جهان اسلام مظلومیت مردم فلسطین است و إنشاءالله مسیر ظهور از همین آزادسازی سرزمین فلسطین میگذرد. با چنین نگاهی ما فراخوان زدیم به همۀ شاعران ایرانزمین تا اشعار خودشان دربارۀ فلسطین و درد مردم غزه را برایمان بفرستند. اشعار رسیده در یک کتاب چاپ خواهد شد و ما آن را به زبانهای عربی و انگلیسی هم ترجمه میکنیم تا دل مردم بیدار جهان اسلام شاد شود و حکام بیتفاوت برخی کشورهای اسلامی از خواب غفلت بیدار شوند. بنده پیشتر نطیر این اقدام را برای شهید حججی انجام دادهام که حاصلش شد کتابی بهاسم «جون خادم مهدی(عج)».
تاکنون که چند روز بیشتر از فراخوان ما نمیگذرد چیزی در حدود دویست شعر برای بنده فرستاده شده و ما آمادۀ دریافت اشعار شعرای جوان و باتجربۀ کشورمان هستیم.
بعد از این اقدام ما جناب آقای دکتر عبدلیانپور ریاست محترم مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه پای کار آمدند و هزینههای پروژه را تقبل کردند. خود این عزیزان پیگیر مسئلۀ فلسطین و طرح شکایت در دادگاههای بینالمللی هستند و شش میلیون امضاء برای پیگیری حق مردم مظلوم فلسطین جمعآوری کردهاند. ایشان معتقدند هیچ شعری محکمتر از گرفتن حق مظلوم نیست. به همین علّت ما لایحۀ دفاع از مردم فلسطین که توسط کارشناسان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه تنظیم شده است را در انتهای کتاب میآوریم.
این نکته را هم باید اضافه کنم که انتشارات علمی و فرهنگی که قدیمیترین نشر مدرن کشور با 70 سال سابقه بهشمار میرود، چاپ و انتشار داخلی و بینالمللی این کتاب را برعهده گرفته است. شرکت فرهنگ فیلم هم قرار است اشعار آن را بهصورت صوتی و پادکست به دست مردم ایران و جهان برساند.
امیدواریم این کتاب بهدست مردم دنیا برسد و مورد رضایت حضرت ولیعصر عجلاللهتعالیفرجهالشریف قرار بگیرد.
سیدحسین متولیان در پایان این گفتگوی کوتاه جدیدترین اثرش دربارۀ فلسطین را هم برایمان خواند تا برای نخستینبار منتشر شود:
تا چند دریا، دلش را ، خونین به ساحل بریزد؟
تا کی ز بیداد فرعون جان بشکند …دل بریزد؟
آنها که اهل سکوت اند! هم تار با عنکبوتند
در خانه ای بی ثبوتند تا این شمایل بریزد
در خونِ یاران خویش و در نان دشمن شریک است!
آنکس آب وضویش بر چرخ باطل بریزد!
جوهر مهیاست از خون…باید قلمها بچرخند
تا نقلی از منتقم در متنِ مقاتل بریزد
"صبرا"!دگر صبر کافی ست! "خان یونس" این خانِ خون است
حیف است تا دُرّ ِ حیفا پای ارازل بریزد
این سلسله رو به مرگ است!وقتی مسلسل بدستیم
از دستهای فلسطین باید سلاسل بریزد
بگذار تا عمرِ این شعر کوتاه باشد که فردا
مانند دیوار برلین دیوار حائل بریزد…