آرامگاه و بنای یادبود دولت محمد آزادی و فرزند شاعر و عارف شهیرش مختومقلی فراغی در منطقه‌ای بنام آق توقای در شهرستان مراوه‌تپه استان گلستان قرار دارد که به‌عنوان پاتوقی فرهنگی همواره موردتوجه گردشگران خصوصاً دوست داران گردشگری فرهنگی و ادبی است.
گروه ادبیات خبرگزاری هنرآنلاین - زیبایی طبیعت بکر و منحصربه‌فرد شهرستان مرزی مراوه‌تپه در استان گلستان که حدود سه هزار و ۶۰ کیلومترمربع وسعت و نزدیک به ۷۰ هزار نفر جمعیت دارد، در فصل بهار دوچندان می‌شود.
عرصه‌های خدادادی و تماشای فرش سبز زیبای طبیعت، آب جاری در نهرها، جویبارها و رودخانه‌ها و جوشش چشمه‌های زلال و شُرشُر آب آبشارها، سیاه‌چادرهای عشایر کوچنده و آلاچیق‌های ترکمن و گله‌های در حال چرای بهاری و بسیاری از مناظر خاص این دیار، تأثیری شگرف بر آرامش و آسایش جسم و روان آدمی دارد.
در کنار این جاذبه‌های طبیعی و آداب و سنن و پوشش و جوشش‌های فرهنگی زیبای مردم بومی منطقه، وجود آرامگاه مختومقلی فراغی شاعر و عارف شهیر ترکمن و پدرش دولت محمد آزادی در ۳۰ کیلومتری غرب شهرستان مراوه‌تپه و در مسیر جاده این شهر به داشلی برون شهرستان گنبد و در روستای آق توقای (آق تقه) ازجمله جاذبه‌های فرهنگی این منطقه به شمار می‌رود.
از حاجی قوشان تا چشمه عباساری
دو چهره نام‌آشنای فرهنگ و ادب ترکمن که در کنار یکدیگر آرمیده‌اند و هرساله در اردیبهشت‌ماه که مراسم سالروز ولادت مختوقلی فراغی است، مراسم بزرگداشت این شاعر و عارف ایرانی با حضور هزاران نفر از مهمانان داخلی و خارجی برگزار می‌شود.
مختومقلی فراغی شاعر و عارف ترکمن ایرانی نامی است که در سال ۱۷۳۳ میلادی برابر با سال ۱۱۱۲ شمسی در روستای حاجی قوشان از توابع بخش مرکزی گنبدکاووس متولد شد و پس از ۵۷ سال زندگی در کنار چشمه عباساری در دامنه رشته‌کوه سونگی داغی بین ایران و ترکمنستان درگذشت.
همچنین دولت محمد آزادی، شاعر اندیشمند ترکمن و پدر و اولین استاد مختومقلی فراغی متولد ۱۱۱۲ هجری و درگذشته به سال ۱۱۷۴ هجری قمری است و از آثار مکتوب دولت محمد آزادی می‌توان از کتاب وعظ آزادی (حکایت جابر انصاری)، قصاید رباعی نام برد و ادعیه و مناجات‌نامه‌هایی را به میراث گذاشته که ازجمله آن‌ها «بهشت نامه» است.
ترجمه فارسی دیوان مختومقلی فراغی
در فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ و به همت پنج نفر از فعالان ادبی، نویسندگان، پژوهشگران و مترجمان زبان ترکمنی استان گلستان و پس از هشت سال تلاش، دیوان اشعار مختومقلی فراغی شاعر مشهور ترکمن به زبان فارسی ترجمه شد.
یکی از این افراد موسی جرجانی، نویسنده و پژوهشگر ترکمن بود که ضمن تبریک بهار قرآن و بهار طبیعت درباره مختومقلی فراغی و دولت محمد آزادی و آرامگاهشان به خبرنگار ایبنا گفت: مختومقلی یکی از شاعران و عارفان بزرگ ترکمن است و به تمام بشریت تعلق دارد. او نه‌تنها شاعر که عارف بزرگی بود و جایگاه بسیار ویژه‌ای نزد ترکمن‌های ایران و تمامی ترکمن‌های آسیای مرکزی دارد.
وی که در کنار آثار پرشمارش، کتاب یادنامه مختومقلی فراغی و دولت محمد آزادی: عالم مشرق زمین را سال‌ها پیش روانه بازار نشر کرده است افزود: همچنین مختومقلی فراغی شاعر و عارف ترکمن، شاعر تقریب مذاهب است و در سلوک مذهبی خود با هوشمندی و استفاده از فصول مشترک مسلمانان، همگان را به‌تقریب دعوت می‌کند که این امر نشان از بانی بودنش در زمینه وحدت به شمار می‌رود.
آق توقای، تجلی‌گاه وحدت است
جرجانی ضمن دعوت از عموم مردم ایران اسلامی به حضور در آق توقای و آرامگاه مختومقلی فراغی و پدرش دولت محمد آزادی، گفت: آق توقای آرامگاه پدر و پسری است که فخر فرهنگ و ادب ترکمن‌صحرا هستند.
وی ادامه داد: آق توقای، تجلی‌گاه وحدت در نقطه‌ای دورافتاده در استان گلستان است اما آرامگاه شاعری از جنس وحدت است که دغدغه‌مند و منتقد زمان خود بود و در آثارش بی‌عدالتی شاهان و خان‌ها و حاکمان مستبد وقت را به چالش کشید.
موسی جرجانی با اشاره به اینکه آق توقای قلب ترکمن‌صحرا آرامگاه مختومقلی و پدر بزرگوارش دولت محمد آزادی مکانی ارزشمند است که همه‌ساله انسان‌های بسیار و فرهیخته را به خود فرامی‌خواند، گفت: مختومقلی فراغی شاعر و عارف نامدار ترکمن ایرانی بیان‌کننده زیباترین و ناب‌ترین احساسات بشر و اوج معنویت بوده و امروزه اشعار این شاعر بلندآوازه همانند اشعار دیگر شاعران این مرزوبوم به گنجینه طلایی ادبیات جهان تبدیل‌شده است.
معرفی بزرگان خود کار بزرگ فرهنگی است
وی ادامه داد: اندیشه او برای همۀ عصرها و نسل‌ها جاودانه و ماندگار بوده، زیرا مختومقلی فراغی با تمسک به قرآن و ارادت به پیامبر اکرم (ص) همواره از وحدت و همدلی سخن به میان می‌آورد و با آگاهی، هوشمندی و دانایی خود، در اشعارش همگان را به وحدت با محوریت قرآن کریم دعوت می‌کند.
پژوهشگر و نویسنده افزود: استان گلستان از دیرباز مهد اقوام و فرهنگ‌ها و مهد پرورش مشاهیر، بزرگان و نام داران فراوانی همچون مختومقلی بوده که در تاریخ و جهان پرآوازه هستند و اگر ما بتوانیم بزرگان و الگوهایی مثل مختومقلی را از دل تاریخ و فرهنگ ایران به نسل حاضر و نسل جوان معرفی کنیم، کار بزرگ فرهنگی انجام داده‌ایم.
مختومقلی فراغی و ماه مبارک رمضان
وی سپس با اشاره به تقارن ماه مبارک رمضان با عید نوروز، گفت: ماه رمضان در بین قوم ترکمن به «اراز آی» مشهور است و از جایگاه والایی برخوردار است. در این ماه ترکمن‌ها غیر از برجای آوردن فرایض، در تمامی مراسمی که ویژه این ماه برگزار می‌شود همچون آیین یا رمضان، شرکت می‌کنند.
جرجانی در پایان گفت: برای پی بردن به جایگاه والای این ماه در بین ترکمن‌ها، به بیتی از شاعر بزرگ مختومقلی فراغی اشاره می‌کنم که نشان از جایگاه والای این ماه مبارک است.
از بین چهارفصل سال و دوازده ماه
رمضان می‌آید و آن بهترین ماه است
*ایبنا