سرویس تئاتر هنرآنلاین: سمینار بین‌المللی "تئاتر و ظرفیت‌های بخش غیر دولتی" عصر امروز 15 اسفندماه با حضور علی مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی، مهرداد رایانی مخصوص دبیر سمینار و تمامی پژوهشگران، اساتید و کارشناسان تئاتر، موسسات فرهنگی و هنری و تولیدکنندگان تئاتر فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
برای اعتلای فضای تئاتر کشور نیازمند گفت‌وگو هستیم
در ابتدای این مراسم مهرداد رایانی مخصوص دبیر این سمینار گفت: سمینار بین‌المللی "تئاتر و ظرفیت‌های بخش غیر دولتی" در حقیقت به واسطه حرکتی که در حدود ده سال اخیر در تئاتر ایران به وجود آمده، شکل گرفته است و واژه‌هایی همچون تئاتر مستقل، تئاتر خصوصی و ... واژگانی هستند که امروزه در فرهنگ لغت تئاتری ما به وجود آمده است. به تبع به وجود آمدن این واژگان، بی‌تردید نیازمند هستیم درباره نقاط پنهان و مجموعه قوانینی که در تئاتر وجود دارد، صحبت کنیم.
او خاطرنشان کرد: امروز بیش از هر چیز نیازمند صحبت برای اعتلای فضای تئاتر کشورمان هستیم و از این حیث نیازمند نمونه‌ها و تنوعی هستیم که در سایر کشورها وجود دارد.
رایانی مخصوص تصریح کرد: یک جریان بسیار گسترده و وسیع در حوزه تئاتر غیر دولتی امروز در کشور ما در جریان است و ما به عنوان کسانی که در بدنه دولت فعالیت می‌کنیم خود را موظف می‌دانیم تا زیرساخت‌های این حیات و حرکت را شکل دهیم.
این هنرمند ادامه داد: من اطمینان دارم که در سال‌های آتی این فرایند به شکل وسیع‌تر حتی در حوزه بین‌المللی نفوذ خود را خواهد داشت و صداهای تئاتر ایران را در اقصی نقاط دنیا خواهیم شنید و لازمه این اتفاق توجه به بخش غیردولتی تئاتر است.
رشد تولید آثار نمایشی ساختارهای نوین‌تری را می‌طلبد
مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی نیز در ادامه این مراسم با اشاره به فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در بخش غیر دولتی تئاتر، اظهار کرد: مروری کوتاه بر تجربه‌های انجام شده برای توسعه پایدار حداقل در 200 سال گذشته، ما را به این نتیجه می‌رساند که هر جا نهادهای حاکمیتی و مردمی به سوی نوعی تعامل و هم‌افزایی حرکت کرده اند، اقتصاد رونق گرفته، امنیت ارتقا یافته و زندگی برازنده‌تری برای مردم آن سرزمین رقم خورده است.
شفیعی ادامه داد: در این جایگاه خودم و مخاطبان محترم را دعوت می‌کنم به هم‌افزایی بیش از پیش برای گسترش تئاتر در کشور، برای بهره‌مندی از ظرفیت بی‌نظیر این هنر در کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش سرزندگی و نشاط در جامعه جوانی که امیدوارانه نگاه به افق‌های دورتر دارد.
او با تاکید بر اینکه سرمایه‌های انسانی اصلی‌ترین نیرو در توسعه پایدار است، گفت: گسترش فضاهای آموزشی و دانشگاهی رشته تئاتر هرچند به لحاظ گستره تنوع دانش‌های مرتبط با تئاتر ناکامل است و ضروری است دانشگاه‌ها با افق‌های پیش روی این هنر- حداقل به لحاظ آنچه به حوزه اجرا برمی‌گردد- همراه‌تر شوند، اما این جمعیت تئاترخوانده یک ظرفیت کم نظیر در جامعه ایرانی است. یک ظرفیت که هم دولت و هم این سرمایه‌ها باید امکان تعامل فی مابین را افزایش دهند.
مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی همچنین تاکید کرد: برای ارتقا جایگاه تئاتر به معنی برجسته‌سازی آن نزد افکار عمومی و نظام برنامه‌ریزی و اداری، ضروری است نیروهای موثر حوزه تئاتر بیش از پیش در جهت هم‌افزایی گام بردارند.
شفیعی خاطرنشان کرد: برجسته‌سازی نقاط ضعف، انتقادهایی که گاها منافع شخصی یا سازمانی را مورد توجه قرار می‌دهد، کم توجهی به نقاط مثبت و در یک کلام فقدان نگاه کلان به اثربخشی تئاتر به عنوان هنری زنده و تاثیرگذار در ارتقای فرهنگ عمومی و نهادسازی اجتماعی مقوله‌ای است که ضرورت دارد نیروهای موثر در این حوزه در مورد آن به گفت‌وگو بپردازند و البته نقش رسانه‌ها در این زمینه بی‌بدیل است.
او با یادآوری این نکته که احتمال درک مشترک از موضوع این سمینار چنانچه برگزاری آن به عنوان مثال در 5 سال پیش اتفاق می‌افتاد درصد بسیار پایین‌تری را شامل می‌شد، ادامه داد: رشد تولید آثار نمایشی در سالیان اخیر ساختارهای نوین‌تری را می‌طلبد و اگر با نگاهی آینده محور تحولات عرصه تئاتر را در نظر نگیریم بی‌شک سرمایه‌سوزی در ابعاد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری محتوم خواهد بود.
مدیرکل هنرهای نمایشی با بیان اینکه، دولت خود را حامی تئاتر می‌داند، بیان کرد: آمار نشانگر رشد این حمایت در سال‌های اخیر است اما اگر رشد تولید آثار نمایشی را مدنظر قرار دهیم، حمایت دولت متناسب با رشد تولیدات نیست. اما آیا در شرایط اقتصادی فعلی کشور و میزان اعتبارات دولتی به ویژه در حوزه فرهنگ، حمایت حداکثری از تولیدات امکان‌پذیر است؟ و آیا حتی اگر فرض بگیریم که این مکان وجود داشته باشد این حمایت حداکثری امری لاجرم مفید است؟
شفیعی گفت: استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی صرفا مقوله‌ای اقتصادی نیست، بیش از آن مقوله‌ای اجتماعی است و تجربه زیسته بشری به ما نشان می‌دهد که دخالت حداکثری دولت‌ها در تمام شئون و وجوه تئاتر راه‌گشا نبوده و نیست. کارایی بیشتر در گرو ایجاد فضایی است که بخش‌های غیردولتی از ظرفیت خود بهره‌مند شوند.
او یادآور شد: در تاریخ معاصر کشور روند دوگانه‌ای در حوزه تئاتر شکل گرفته بود که در شرایط فعلی به نظر می‌رسد کارایی خود را از دست داده است؛ دوگانه‌ای بر مبنای تعلق داشتن تئاتر به یک گروه خاص و بیرون ماندن بخش زیادی از مردم از این دایره خاص. عام کردن تئاتر شاید در زمانی که گسترش آموزش‌های عمومی و آکادمیک به اندازه فعلی نبود توجیه داشت اما در شرایطی که در هر شهر این کشور مراکز آموزش عالی وجود دارد و رسانه‌ها بیش از پیش در زندگی مردم اثرگذارند برجسته‌سازی این دوگانه اگر نگوییم توهین، حداقل ندیدن اتفاقات عظیمی است که در حوزه ارتقای فرهنگ عمومی در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است.
شفیعی با اشاره به گسترش دایره مخاطبان تئاتر که امری سهل الوصول‌تر از گذشته است، گفت: به شرطی که از ظرفیت‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای این گسترش به صورت بهینه استفاده شود؛ هم‌افزایی نهادهای صاحب امکانات و بهره‌مندی فعالان از شیوه‌های نوین رسانه‌ای در این امر ضروری است.
مدیرکل هنرهای نمایشی با انتقاد از این که چرا یک اثر نمایشی با 30 اجرا باید به کار خود پایان دهد، بیان کرد: وجود شبکه‌ای برای عرضه آثار در سایر تالارهای کلان شهرها و برگزاری تور آثار نمایشی در شهرستان‌ها فقط و فقط یک مقوله اقتصادی نیست. این امر سطح دسترسی مخاطبان به آثار نمایشی را در کشور افزایش داده و جایگاه تئاتر را برجسته کرده و به ارتقای فرهنگ عمومی منجر می‌شود.
دولت به عنوان حمایت‌گر از فعالیت‌های هنری باقی خواهد ماند
علی مرادخانی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم طی سخنانی اظهار کرد: 37 سال از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد و تا به حال چنین نشستی در این حوزه برگزار نشده است.
او با بیان اینکه بخش خصوصی در همه عرصه‌های تئاتر، تجسمی و موسیقی و سینما از اهمیت بسیاری برخوردار است، گفت: دولت در این حوزه‌ها هرچه قدر بخواهد کار کند به دلیل فربه بودن با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود، بنابراین حضور بخش خصوصی می‌تواند اتفاق خوبی باشد.
مرادخانی تاکید کرد: براساس سیاست‌های ما حدود سه سال پیش حضور بخش خصوصی و فعالیت‌هایش اهمیت زیاد و تعیین‌کننده یافت و دولت به عنوان حمایت‌گر از فعالیت‌ها باقی خواهد ماند.
معاون امور هنری وزارت ارشاد خاطرنشان کرد: هر شب بین 90 تا 110 نمایش در تهران اجرا می‌شود؛ تئاتر به دلیل منتقد بودن و ویژگی‌ها و مسائلی که دارد معمولا در جوامعی شکل می‌گیرد که از یک موارد اجتماعی خود عبور کرده و من خوشحالم که توانسته‌ایم در کشور تئاتر خصوصی را راه بیاندازیم. انتظارمان این است که در آینده بتوانیم منافع اقشار مختلف را تأمین کنیم و خانه تئاتر و صنوف را به گونه‌ای کنار هم شکل بدهیم که حمایت دولت و انتقال این تعامل صورت بگیرد.
مرادخانی با بیان اینکه هر چه بخش خصوصی فعال‌تر شود نگاه حمایتی دولت بیشتر می‌شود، تاکید کرد: این امر پویایی و انگیزه تئاتر را بیشتر می‌کند.
او خاطرنشان کرد: من اعتقاد ندارم دولت فقط به یارانه و کمک‌های مالی باید بپردازد ما هر زمان به نقطه صفر در حوزه اتصال با تئاتر برسیم اتفاق مبارکی رخ داده است.
گفتنی است؛ مطابق جدول برنامه این سمینار هشت عنوان میزگرد به شرح زیر معرفی شده‌اند:
1- میزگرد "نمونه‌ها و الگوهای موفق در بخش غیردولتی تئاتر" با حضور علی منتظری، محمدرضا خاکی و مصطفی کوشکی
2- میزگرد "ضرورت‌ها، قوانین، فرصت‌ها و موانع در بخش غیردولتی تئاتر (1)" با حضور مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی، جلیل صادقی‌زاده دبیر هیئت رسیدگی به موسسات هنری تک‌منظوره، قاسم خسروی مدیرکل مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرتضی شیرازی معاون اداره کل دفتر تعاونی های خدماتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
3- میزگرد "ضرورت‌ها، قوانین، فرصت‌ها و موانع در بخش غیر دولتی تئاتر(2)" با حضور حسین پارسایی، قطب الدین صادقی و مجید جعفری
4- میزگرد "نقش دانشگاه در تقویت فعالیت‌های بخش غیردولتی تئاتر" با حضور محمدحسین ایمانی خوشخو، مسعود دلخواه و رضا کیانیان
5- میزگرد "ضرورت و نقش صنوف در حمایت و ارتقای غیردولتی تئاتر(موسسات تخصصی تئاتر)" با حضور نصرالله قادری، حمید ششجوانی و ایرج راد
6- میزگرد "رابطه تئاتر خصوصی و بخش دولتی (اقتصاد، قوانین و مقررات، نظارت، هدایت و...)" با حضور سعید اسدی ، آروند دشت‌آرا و اصغر همت
7- میزگرد "شناخت ظرفیت‌های بخش غیردولتی تئاتر (بازاریابی، توسعه مکان‌های اجرا، تبلیغات، اطلاع‌رسانی و...)" با حضور رضا حداد، آتیلا پسیانی و حسین پاکدل
8- میزگرد "نقش مخاطب در تئاتر خصوصی" با حضور حسین مسافرآستانه، فرهاد مهندس‌پور و شاهین چگینی
ریاست هر میزگرد بر عهده یکی از اساتید صاحب‌نظر تئاتر برگزار می‌شود. مهرداد رایانی مخصوص، علی منتظری، محمدباقر قهرمانی، فرهاد مهندس‌پور و حمیدرضا ششجوانی به ترتیب ریاست هر میزگرد در سمینار بین‌المللی تئاتر و ظرفیت‌های بخش غیردولتی را برعهده دارند.
سمینار بین‌المللی "تئاتر و ظرفیت‌های بخش غیر دولتی" علاوه بر امروز طی روزهای 16 و 17 اسفند ماه جاری در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار می‌شود و حضور عموم هنرمندان، دانشجویان و دست‌اندرکاران تئاتر در این سمینار بین‌المللی آزاد است.