سرویس تئاتر هنرآنلاین: بخش "به علاوه فجر" برای دومین سال متوالی در برنامه‌های جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گنجانده شده تا این تجربه رفته رفته شکلی درست به خود بگیرد. طبق فراخوان سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر این بخش با برنامه‌ریزی و شرایطی مطلوب‌تر نسبت به سال پیش برگزار شده و تلاش می‌شود با بهره‌گیری از حضور و مشارکت تماشاخانه‌های دولتی و نیمه دولتی، علاوه بر تماشاخانه‌های خصوصی، سیر تکاملی خود را ادامه دهد. از این‌رو با نزدیک شدن به روزهای پایانی جشنواره بر آن شدیم تا گفت‌وگوهایی با مدیران تماشاخانه‌های خصوصی حاضر در این دوره داشته باشیم و دیدگاه آنها را نسبت به دومین دوره حضورشان جویا شویم.
تماشاخانه‌های خصوصی باید جشنواره خودشان را داشته باشند
تئاتر باران نخستین تماشاخانه خصوصی است که فعالیت خود را همزمان با جشنواره تئاتر فجر سی و دوم آغاز کرد. این تماشاخانه به مدیریت فهیمه امن‌زاده و خیام وقار کاشانی دومین حضور خود را در جشنواره تئاتر فجر پشت سر می‌گذارند. خیام وقار کاشانی در ارزیابی خود نسبت به این بخش به خبرنگار هنرآنلاین گفت: به نظر من این بخش هنوز برای برگزارکنندگان جشنواره هویت مشخصی پیدا نکرده است؛ با وجود اینکه بار عمده این بخش از جشنواره بر عهده "به علاوه تئاتر فجر" است. در این دوره اسامی کارگردانانی را در این بخش می‌بینید که سال‌هاست تمایلی به حضور در جشنواره را ندارند.
او ادامه داد: "به علاوه فجر" هنوز جدی نیست در حالی که مهدی شفیعی مدیر کل هنرهای نمایشی تاکید بسیاری بر اجرا، بهتر برگزار شدن و مستقل بودن آن دارند مساله‌ای که از سوی دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر چندان جدی گرفته نشده است.
وقار کاشانی خاطرنشان کرد: قرار بود این بخش پوستر مجزا داشته و رونمایی شود اتفاقی که روز سوم شکل گرفت؛ قرار بود اطلاع‌رسانی آن هم پای بخش اصلی باشد که میسر نشد؛ قرار بود شکل حمایت آن تغییر کند که آن هم شکل نگرفت و حتی نسبت به سال گذشته قرارداد بسیار کمتر بود. قرار بود در سایت بلیت فروشی جانمایی خوبی برای این بخش صورت بگیرد که روز سوم برگزاری اتفاق افتاد.
مدیر تماشاخانه باران اظهار کرد: با وجود، پررنگ و تاثیرگذار بودن "به علاوه فجر"، این بخش برای برگزارکنندگان آن چندان اهمیت نداشت و به نظر من به عنوان یکی از اعضا هیات مدیره صنف تماشاخانه‌های خصوصی، سال آینده تماشاخانه‌ها باید به دنبال جشنواره حرفه‌ای و مستقلی برای خودمان باشیم.
او تاکید کرد: بخش "به علاوه فجر" می‌تواند تاثیرگذار باشد به شرط آنکه به آن رسیدگی شود مثلا این همه پوستر از جشنواره تئاتر فجر در سطح شهر هست اما اسم یک تماشاخانه خصوصی را در آن نمی‌بینید!
ارتباط دو جانبه تماشاخانه‌های خصوصی و دبیرخانه جشنواره تئاتر فجر
مرتضی یونس‌زاده مدیر تماشاخانه خصوصی "فانوس" است. او با اشاره به نخستین حضورش در این بخش عنوان کرد: تماشاخانه "فانوس" اولین حضور خود را در بخش "به علاوه فجر" پشت سر می‌گذارد، اگر بخواهم آن را نسبت به سال گذشته مقایسه کنم باید بگویم شکل سازمان یافته‌تری پیدا کرده است.
او بیان کرد: این بخش سال گذشته برای خود جشنواره نیز شکل آزمون و خطا داشت و تعدادی از تماشاخانه توسط دبیرخانه انتخاب شده بودند. در این دوره جلسات منظمی با دبیرخانه داشتیم و بر اساس توضیحاتی که ارائه شد، نگاه و ساختار این بخش تعریف شد.
یونس‌زاده اظهار کرد: نکته‌ای که در این میان باید به آن توجه داشت آنست که باید در طول سال برنامه‌ریزی دقیقی برای این بخش از جشنواره داشت. تماشاخانه "فانوس" در بخش آموزش بسیار فعال است و اگر زمان کافی در اختیار داشتیم می‌توانستیم برنامه‌های پربارتری داشته باشیم اما امسال تنها در بخش صحنه‌ای حاضر بودیم.
مدیر تماشاخانه "فانوس" عنوان کرد: همکاری ما و دبیرخانه جشنواره ارتباطی دو جانبه بود؛ با وجود دبیر مشخص برای این بخش همه اتفاقات شکل مشخص‌تر و ارتباط مستمر و منظمی میان‌مان وجود داشت.
تغییری را در بخش "به علاوه فجر" شاهد نیستیم
شاهین چگینی یکی از اعضا هیئت مدیره صنف تماشاخانه‌های خصوصی و مدیر تماشاخانه مشایخی است. او در ارزیابی بخش "به علاوه فجر" جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر گفت: از سوی انجمن صنفی تماشاخانه‌های خصوصی مشغول تهیه گزارش مبسوطی هستیم که آسیب‌شناسی این دو دوره را در آن داشته باشیم تا اگر سال آینده هم این بخش را داشتیم، عملکرد بهتری بتوانیم ارائه دهیم.
چگینی توضیح داد: امسال بخش "به علاوه فجر" دومین دوره برگزاری خود را پشت سر می‌گذارد؛ ایجاد این بخش، سال گذشته کار جدیدی به شمار می‌رفت و ذهنیتی نسبت به بخش مدیریتی و اجرایی آن نداشتیم، در واقع هر دو طرف آزمون و خطا می‌کردند. بر این اساس گفت‌وگوهایی داشتیم که در این دوره هم بخشی از آن محقق نشد. توافق کرده بودیم نسبت به تجربه‌ای که در گذشته داشتیم به نتایج بهتری دست یابیم یا حداقل تجربه تازه‌تری به دست آوریم اما متاسفانه این اتفاق رخ نداد و امسال هم مانند سال قبلا اجرا شد.
مدیر تماشاخانه مشایخی عنوان کرد: 50 روز قبل از برگزاری جشنواره سی و پنجم از ما دعوت به عمل آمد تا در این بخش حضور داشته باشیم و ما باز مجبور شدیم از میان آثاری که در تماشاخانه داشتیم تعدادی را گلچین کنیم. پارسال هم اینگونه بود و ما فرصت اینکه بخواهیم تولید جدیدی برای جشنواره داشته باشیم را به دست نیاوردیم.
او در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: بخش خصوصی متکی به تمام اتفاقات و رویدادهایی است که در آن می‌افتد و زمانی که کمک هزینه‌ها محدود می‌شوند گروه‌های حرفه‌ای‌تر و پرهزینه‌تر نمی‌توانند همراه شوند، زیرا بازتولیدشان مستلزم هزینه مضاعفی است. بدون شک اگر بخواهیم اتفاقی برای‌مان رخ دهد و کیفیت حفظ شود باید برای آن بودجه درنظر بگیریم؛ ابتدا به ما گفتند که ردیف بودجه‌ای برای اجراها اختصاص داده شده است اما در عمل تفاوتی نکرد. سئوال من از دکتر سعید اسدی که دبیری دو دوره جشنواره را بر عهده داشتند آن است که با توجه به زمانی که در اختیار داشتند چرا از نظر مالی و برنامه هیچ تغییری را در بخش "به علاوه فجر" شاهد نیستیم؟
او همچنین عنوان کرد: اگر بخواهیم با این روند پیش برویم، سال آینده هم به همین شکل خواهد بود. این بخش قصد دارد به موازات بخش اصلی حرکت و حتی با آن رقابت کند؛ اما بدون هزینه این امکان وجود ندارد.
چگینی همچنین با طرح سئوال دیگری از دبیر جشنواره اظهار کرد: آیا تماشاخانه‌های خصوصی در بخش "به علاوه فجر" مدعو محسوب می‌شوند؟ اگر مهمان هستند باید مانند گروه‌های بین‌الملل با آنها رفتار شود و تمام فعالیت‌ها و هزینه‌های‌شان مشخص باشد. اگر مجری هستند و مسئولیت کیفی و ممیزی را بر عهده دارند بحث مالی برای‌شان پیش می‌آید.
او تاکید کرد: باید تمام این تناقض‌ها از بین بروند یا ما تمام اختیارات را بر عهده داشته باشیم یا مهمان باشیم و کلیه هزینه‌های‌مان تامین شود.
چگینی در بخش پایانی سخنان خود بیان کرد: در این دوره کیفیت آثار بخش "به علاوه فجر" بهتر شده است و کارگردان‌هایی چون محمد رحمانیان، محمد یعقوبی، حسن معجونی و... به صحنه رفته‌اند. این اتفاق مثبتی است و باید آن را حفظ کرد. ما در این دوره رویکرد متفاوتی داشتیم و هنرمندانی با شرایط خاص به صحنه رفتند، گروه‌هایی که همگی در مراسم اختتامیه پوستر، عکس و هویت بصری تئاتر فجر مورد تقدیر قرار گرفتند.
حرکت هدف‌مند تماشاخانه‌های خصوصی
کسری شاهینی مدیر جوان خانه نمایش "دا" نیز در این رابطه گفت: این بخش اتفاق خوبی است اما تنها باید به این نکته توجه داشت که اطلاع‌رسانی بخش اصلی جشنواره از سوی دبیرخانه بسیار بیشتر از "به علاوه فجر" بود و به آن اندازه‌ای که ما درنظر داشتیم نبود. اگر ما در این رابطه اطلاع داشتیم برنامه‌های بهتری برای آن شکل می‌دادیم.
شاهینی در رابطه با بازخورد مخاطبان عنوان کرد: استقبال خوبی از سوی تماشاگران صورت گرفت و بیشتر اجراهای‌مان در خانه نمایش "دا" پر بود. هر سال تلاش می‌کنیم بر اساس یک هدف مشخص جلو برویم سال گذشته آثار فضامحور و تکنولوژی را مد نظر داشتیم و امسال فضا محور بودن و حرکت و بدن را مد نظر قرار دادیم.
"به علاوه فجر" بهتر از سال گذشته بود
محمد حسن نجفی مدیر تماشاخانه سه نقطه نیز در آغاز سخنان خود با اشاره به اینکه بخش "به علاوه فجر" اتفاق خوبی است و این مجموعه هم آن را به فال نیک گرفته گفت: در رابطه با اینکه این بخش تا چه اندازه می‌تواند سمت و سوی درستی داشته باشد؟ باید گفت، همان‌قدر که آینده تئاتر خصوصی مبهم است، همان‌قدر که آینده تئاتر مبهم است و ریشه‌های تئاتر میان هنرمندان و صاحبان هنر ضعیف شده است؛ بخش "به علاوه فجر" هم اتفاقی جدا از این روند نیست. زیرا خود این مساله که تئاتر داریم یا نه، مساله‌ای است. اگر همه این موضوعات را نادیده گرفته و نقد و گله‌گذاری‌ها را کنار بگذاریم باید گفت جشنواره تئاتر فجر بسیار عالی است؛ بخش "به علاوه فجر" نیز بسیار خوب است و امسال بهتر از پارسال بوده است و امیدوارم با همین روند از سال‌های قبل بهتر شویم.
نجفی تاکید کرد: تماشاخانه سه نقطه را ابتدا با هدف آموزش و پژوهش و بعد با هدف اجراهای خصوصی برپا کردم، کاری ندارم جشنواره به نحو احسن برگزار می‌شود یا نه؛ من کارم را به بهترین نحو انجام می‌دهم و تمام تلاشم را به کار می‌برم تا بد نباشم و بتوانم در این کار درست پیش بروم. ارزیابی تماشاخانه سه نقطه را نیز به مردم می‌سپارم. اگر همه ما نظرمان را در مورد خودمان بگویم و روی مجموعه کارهای‌مان متمرکز شویم، همه چیز در جامعه درست می‌شود. با وجود تمام سعی ما بر آن بوده تا مجموعه‌ای داشته باشیم که غافل از پژوهش نباشد و بر این اساس دو پنل تخصصی را برگزار کردیم که با استقبال بسیار خوبی از سوی اهالی تئاتر و دانشجویان روبه‌رو شد و این اتفاق مهر تائیدی بر این ادعا است.