سرویس تئاتر هنرآنلاین: نهمین روز از برگزاری جشنواره سی و پنجم با اجراهای متعدد به کار خود ادامه می‌دهد. امروز 9 بهمن‌ماه نمایش‌های "خوشبختی‌های کوچک سوسک شدن"، "افسانه ببر"، "گلدونه خانم" و "نگاه‌مان می‌کنند" به صحنه خواهند رفت و بر همین اساس گفت‌وگویی با کارگردانان این چهار نمایش داشته‌ایم که در اینجا می خوانید:
فانتزی شاعرانه از "مسخ" کافکا
آزاده انصاری با بیان توضیحاتی در مورد نمایش "خوشبختی‌های کوچک سوسک شدن" به خبرنگار هنرآنلاین گفت: همه ما نسبت به رمان یا داستان‌هایی تعلق خاطر داریم که برای‌مان ماندگاراند.
او ادامه داد: بسیار جذاب است که بخواهید با این رمان‌ها کلنجار بروید و داستان خودتان را بیرون بکشید. رمان "مسخ" کافکا برای من از جمله این آثار است. متنی که داستان دراماتیکی ندارد و ما توانستیم با تبدیل آن به یک اثر نمایشی آن را در مسیر دیگری قرار دهیم.
انصاری در رابطه با این اقتباس و تغییرات صورت گرفته عنوان کرد: این تغییرات با توجه به ظرفیت نمایش‌های عروسکی، نگاه، سلیقه من و جهان فانتزی نمایش، با وفاداری به روح کافکایی اثر اقتباس شده است، در واقع فانتزی شاعرانه‌تری از "مسخ" است.
کارگردان نمایش "ماکاندو" بیان کرد: در این اثر مانند نمایش‌های قبلی‌ام روایتی خواهم داشت به‌مانند همان اول شخصی که در متن کافکا وجود دارد. ما "گریگوری" شخصیت نمایش را از موقعیت سخت‌اش با نزدیک شدن به فضا و رویکرد عروسکی خارج کردیم. او وجه انسانی و سوسکی دارد که جدا می‌شود و اتفاق‌های دیگری رخ می‌دهد.
او در رابطه با نام نمایش و فاصله آن از فضای حاکم بر آثار کافکا اظهار کرد: همانطور که بیان کردم ضمن وفادار بودن به روح کافکایی ما آن را آدابته کردیم و به دوران معاصر آوردیم؛ حتی آن را شرقی‌تر کردیم. نام نمایش هم از این مسئله نشات می‌گیرد چراکه ما تلخی‌های کافکا را گرفتیم و جهان روشن‌تری را به تصویر کشیده‌ایم. در این مسیر با توجه به ظرفیت‌های موجود تغییراتی را ایجاد کردیم تا مخاطب‌مان نیز با فضای امروزی‌تری روبه‌رو شوند. ما روح تلخ و سیاه کافکا را لطیف کردیم و آن را روشن‌تر دیدیم.
انصاری بیان کرد: شخصیت "گریگوری" که ما تعریف کردیم مانند انسان‌های امروزی زندگی روزمره و تکراری دارد اما اتفاقی که رخ داده آن است که همه چیز برای او جذاب‌تر است و احساس خوشبختی دارد؛ با وجود اینکه در وضعیت گروتسک به سر می‌برد.
او در رابطه با طراحی عروسک‌های نمایش گفت: با ماسک کار کرده‌ایم، مانند انسان‌هایی که با ماسک دچار مسخ‌شدگی شده‌اند در واقع عروسک به معنای کارهای قبلی‌ام وجود ندارد. طراحی صحنه نمایش هم در خدمت روح کار است؛ ما تلاش کردیم سادگی خاصی را در طول کار داشته باشیم، شاید اگر حرف‌های بزرگ را ساده بیان کنید چالش برانگیزتر است.
اجرای اثر "داریو" با استفاده از تکنیک نمایش‌های ایرانی
نمایش "افسانه ببر" به کارگردانی هادی عامل از دیگر نمایش‌هایی است که در این دوره از جشنواره تئاتر فجر به صحنه می‌رود. هادی عامل هاشمی با بیان مطالبی در رابطه با این اثر به هنرآنلاین گفت: "افسانه ببر" نوشته داریو فو نویسنده شناخته شده ایتالیایی است. او این اثر را دهه 80 و با بهره‌گیری از یک افسانه قدیمی چینی نوشته است.
او ادامه داد: پیش از این تحقیقاتی در رابطه با این نمایشنامه‌نویس و شیوه روایت‌گری در آثار تک نفره‌اش داشتم که در مجله هنرمند خانه هنرمندان به چاپ رسید.
عامل هاشمی بیان کرد: از نمایشنامه "افسانه ببر" سه ترجمه وجود داشت که به شکل کلی از همه آنها استفاده کردم، اما تاکید اصلی‌ام بر ترجمه صدرالدین زاهد بود. از سوی دیگر اتودهایی هدایت هاشمی در مسیر اجرا بسیار تاثیرگذار بود. او مباحثی را به اثر اضافه کرد.
کارگردان نمایش "اخککندو" عنوان کرد: به نظرم کسی به جز هدایت هاشمی نمی‌توانست این نقش را ایفا کند. در فیلمی که از این کار به کارگردانی خود داریو فو در یوتیوب دیدم، بازیگر با کت و شلوار داستان را روایت می‌کرد، تنها چند حرکت کوتاه مانند خم شدن روی پاها و مواردی این چنینی را نمی‌شد در بازی‌اش دید. این در حالیست که هدایت هاشمی اکت‌های بسیاری دارد، او در جاهایی که نقش ببر را بازی می‌کند چهاردست و پا روی صحنه راه می‌رود و نعره می‌زند.
او گفت: نمایشنامه "افسانه ببر" با استفاده از سنت‌های نمایشی ایران و از جمله نقالی اجرا می‌شود. بازیگر به تنهائی در نقش راوی و قصه‌گو بر صحنه حضور دارد و روایت خود را در حالی که تماشاگران او را احاطه کرده‌اند نقل می‌کند و تمامی این شخصیت‌ها را بازی می‌کند. او تفسیرها و تعبیرهای خویش را از زبان مردان و زنان شاهد بر این وقایع ارائه می‌کند، تا تماشاچی را در متن ماجرا نگاه دارد و او را به عکس‌العمل بخواند.
کارگردان نمایش "مضحکه دزدها" تاکید کرد: نمایش‌های ایرانی بسیار کامل‌اند. در نمایش‌های دیگر هم این تجربه را داشته‌ام، مانند بهره گرفتن از روش‌های تخته حوضی در نمایش "مضحکه دزدها"، اقتباسی از نمایشنامه "بالماسکه دزدها" ژآن آنوی. بنابر تجربه‌ای که داشته‌ام اگر به نمایش ایرانی درست بپردازیم می‌توان به عنوان تکنیکی برای اجرا به آن نگاه کرد. هر متنی در دنیا را می‌شود با این روش کار کرد مانند نمایش "شازده کوچولو" اصغر دشتی و... زیرا نمایش ایرانی بسیار غنی است و مهارت زیادی می‌خواهد. اگر خوب کار نمی‌شود، به دلیل آن است که ابزار آن را نداریم. هر قصه‌ای را می‌شود با این تکنیک‌ها و حتی به صورت تلفیقی کار کرد.
او در رابطه با دیگر ویژگی‌های این نمایش گفت: بخشی از جملات جویده جویده ادا می‌شود و چندان مفهوم نیست. اما معنا را منتقل می‌کند. بخش دیگر آناماتویا است و آن استفاده از اصوات صدای حیوانات و اشیا است. ما در اجرا از صدای چوب، حیوانات و... استفاده می‌کنیم که می‌تواند به بازیگر کمک کند. در واقع با بهره‌گیری از آنچه در ایتالیا و آنچه در فرهنگ شرق داشتیم و کامل کردن آنها، این نمایش اجرا می‌شود.
تئاتر ایرانی کار کردن به معنای قبول نداشتن تئاتر غرب نیست
النا آهی کارگردان جوانی است که نمایش "گلدونه خانم" را در نهمین روز جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر به صحنه خواهد برد. او با ارائه توضیحاتی درباره این نمایش به خبرنگار هنرآنلاین گفت: به تئاتر ایرانی علاقمندم و این مسئله باعث شد تا به دنبال نمایشنامه ایرانی بروم. استاد خلج چند نمایشنامه بسیار خوب دارند که من به سمت آنها رفتم و از میان آنها "گلدونه خانم" را انتخاب کردم.
او ادامه داد: زنان و مسائل آنها موضوع محوری این نمایشنامه است که برای من از جذابیت بسیاری برخوردار بود. معتقدم، با توجه به اینکه متن 50 سال پیش نوشته شده است، اما بیانگر مسائل روز ماست.
آهی یادآور شد: تئاتر ایرانی کار کردن به معنای قبول نداشتن تئاتر غرب و کارهای مدرن نیست. من در کارنامه کاری‌ام پرداختن به چنین آثاری را داشتم. فکر می‌کنم، حرف مردم زمان ما در تئاتر ایرانی بهتر می‌تواند بیان شود. تنها نباید مخاطب خاص را در تئاتر مدنظر داشت.
این کارگردان تئاتر گفت: در این نمایش چهار نقش را ایفا می‌کنم. "گلدونه" نماینده تمام زنان رهاشده و زجرکشیده ایرانی است و هر کدام از این شخصیت‌ها بیانگر داستان زنانی است که توسط همسران‌شان رها شده‌اند. تمام این نقش‌ها باید توسط یک نفر ایفا شود.
او در رابطه با اینکه بازیگری و کارگردانی کار به شکل همزمان برای او سخت نیست عنوان کرد: چون به شکل گروهی کار می‌کنیم سخت نیست. نقش من شکل کلاژگونه دارد و خیلی با بازیگران دیگر میزانسن ندارد، در نتیجه شرایط را پیچیده نمی‌کرد.
استراق سمع، در جشنواره سی و پنجم
نمایش "نگاه‌مان می‌کنند" به کارگردانی محمدرضا اصلی نیز دیگر اثر حاضر در این دوره از جشنواره تئاتر فجر است. اصلی با ارائه توضیحاتی در مورد این اثر به هنرآنلاین گفت: نمایشنامه نمایانگر نگاه ویژه و خاص خانم ثمینی به موضوع استراق سمع، وارد شدن به فضای خصوصی دیگران و زیر نگاه بودن است. ایده‌ای که سال ۸۹ در مورد آن حرف زدیم و ماحصل آن این نمایشنامه شد.
او با اشاره به اجرای این اثر بیان کرد: اجرای ایده‌آل این نمایش بهره بردن از سالن بلک باکس بود. فرصت اجرا و سالنی که به ما دادند سبب شد تا آن را با میزانسن‌هایی ساده‌تر برگزار کنم تا مفهوم نمایش به درستی ادا شود. منظورم از سادگی جنس رئالیستی کار است. ما سه اپیزود داریم و در هر کدام آنها سه بازیگر نقش‌آفرینی می‌کنند، داستان‌هایی که به یکدیگر ارتباط دارند. طبیعی است تماشاگر در بلک باکس راحت‌تر بود و اجرا در سالن بزرگ و قاب عکسی کار را بسیار سخت کرد. برای همین تلاش کردم تا در خدمت نمایشنامه باشم. متن دیالوگ محور است و شاید می‌بایست آن را به شکل دیگری اجرا می‌کردیم، اما در حال حاضر ارتباط با تماشاگر و بیان درست مفاهیم برایم اهمیت بسیار دارد.
اصلی در رابطه با انتخاب بازیگران و حضور سام قریبیان در این کار عنوان کرد: تمام کاراکتر‌ها با توجه به شخصیت‌های نمایش انتخاب شده‌اند، بازیگران به لحاظ ظاهر و تیپ بسیار به شخصیت‌های نمایشنامه نزدیک‌اند. بازیگران همگی تجربه تئاتر دارند. سام قریبیان نیز این فضا را تجربه کرده است و با صحنه آشناست.
سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تا 12 بهمن ماه به دبیری سعید اسدی برگزار می‌شود.