سرویس تئاتر هنرآنلاین: تماشاخانه استاد جمشید مشایخی یک سالن نمایش خصوصی تئاتر است که در ضلع شمال غربی چهار راه ولیعصر قرار دارد. این سالن زیرمجموعه مرکز آفرینش‌های هنری تئاتر مان است که فعالیت خود را از ۱۹ دی ماه ۹۲ با میزبانی کارگاه آموزشی "رویای پروانه‌ای" به سرپرستی جونجو کیم از کره جنوبی و در قالب کارگاه‌های آموزشی سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر آغاز کرد و در سوم اسفند ماه همین سال با حضور هنرمندان برجسته تئاتر کشور به طور رسمی افتتاح شد. اگر چه زمان زیادی از شکل‌گیری این تماشاخانه نمی‌گذرد با این همه تاکنون چیزی حدود بیش از ۵۰ اثر نمایشی را میزبانی کرده است که طیف متنوعی از گروه‌های تئاتری از گروه‌های خردسال و نوجوان گرفته تا هنرمندان برجسته و شناخته شده‌ای همچون منیژه محامدی را شامل می‌شود. شاهین چگینی مدیر مجموعه تئاتر مان و فرزانه سهیلی که مدیریت داخلی این تماشاخانه را برعهده دارد، هدف ایده‌آل این تماشاخانه را با توجه به موقعیتی که در آن قرار گرفته است و نزدیکی آن به مراکز دانشگاهی و پتانسیل بالایی که برای معرفی گروه‌های جوان و مستعد دارد، توجه بیشتر به آثار برتر دانشجویی عنوان می‌کنند و می‌گویند سعی‌شان بر این است که در آینده بهای بیشتری از سوی این تماشاخانه به این گروه‌های تئاتری داده شود.
با شاهین چگینی و فرزانه سهیلی مدیران تماشاخانه جمشید مشایخی (مان) به گفت‌وگو نشستیم تا درباره این تماشاخانه، ویژگی‌ها، نیازها و اهداف آن بیشتر بدانیم.
شاهین چگینی در خصوص روند شکل‌گیری این تماشاخانه به خبرنگار تئاتر هنرآنلاین گفت: تماشاخانه استاد جمشید مشایخی در اصل زیر مجموعه مرکز آفرینش های هنری تئاتر مان است و به همین دلیل بخش‌بندی‌ها و مدیریت‌های مختلفی اعم از مدیریت آموزش و مدیریت تماشاخانه را شامل می‌شود. در نتیجه مدیریت تماشاخانه صرفا بر عهده من نیست و فرزانه سهیلی در حال حاضر مدیریت تماشاخانه و من مدیریت مرکز آفرینش‌های هنری تئاتر مان را به عهده دارم. ما از مرداد ماه سال ۹۲ شروع به آماده‌سازی این تماشاخانه کردیم و از شهریورماه سال ۹۲ به بهره‌برداری از آن مشغول شدیم. در ابتدا تنها پلاتوهای این تماشاخانه برای کار کردن آماده بودند و تماشاخانه از اسفندماه سال ۹۲ احداث شد و تا به امروز بیشتر از دو سال از عمر این مجموعه می‌گذرد.
تماشاخانه مان , و میزبانی ۵۰ اثر نمایشی
او در خصوص فعالیت‌های این تماشاخانه از آغاز شکل‌گیری تاکنون، ادامه داد: در کنار اجرای نمایش و اجاره پلاتوها دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های مختلفی از جمله ورکشاپ‌های بین‌المللی را در این مجموعه برگزار کردیم و تقریبا چیزی حدود بیش از ۵۰ نمایش از زمان تاسیس این تماشاخانه تاکنون در این تماشاخانه به اجرا درآمده است.
چگینی با ارائه آماری از تعداد تماشاگران این تماشاخانه از سال۹۲ تا ۹۳ تعداد تماشاگران را چیزی در حدود ۱۵ هزار و چهارصد نفر عنوان کرد و افزود: البته آمار ۶ ماه نخست سال ۹۴ فعلا آماده نیست اما به نظر می‌رسد که آمار تماشاگردان در شش ماهه نخست سال جاری تقریبا مشابه این آمار باشد، چون با تغییر آنچنانی از لحاظ تعداد تماشاگران مواجه نبوده‌ایم.
مدیر مرکز آفرینش‌های هنری مان با بیان اینکه به طور کلی سه نمایش در روز در این تماشاخانه اجرا می‌شود، یادآور شد: اگرچه ما در ابتدا سعی کردیم تعداد نمایش‌ها را تنها به دو سانس در روز برسانیم اما متاسفانه شرایط اقتصادی چنین اجازه‌ای را به ما نداد؛ چون به هر حال سه اجرا در روز فشار زیادی را هم به مجموعه این تماشاخانه و هم به گروه‌هایی که در این تماشاخانه نمایش اجرا می‌کنند وارد می‌آورد اما با این وجود به دنبال راهکارهایی هستیم تا شرایط را طوری فراهم کنیم که سه اجرا تبدیل به دو اجرا در روز شود.
او همچنین درمعرفی این تماشاخانه به لحاظ تجهیزات و امکانات ادامه داد: این تماشاخانه یک سالن بلک باکس ۱۰۰ متری است که در یک ضلع آن ۵۱ صندلی برای تماشاگران تعبیه شده است و چنانچه این ضلع را از سالن کم کنیم فضای اجرایی صحنه هفت ونیم در ۱۰ است یعنی ۷۵ مترفضای صحنه است. این سالن دارای دو اتاق پشت صحنه است که مخصوص گریم و استفاده گروه‌ها تعبیه شده است به اضافه اتاق فرمان که در فضایی مجزا و در طبقه بالای سالن قرار دارد.
چگینی در رابطه با ظرفیت تماشاگران این سالن خاطرنشان کرد: ۵۱ صندلی در این سالن تعبیه شده است که البته در اجراهایی که با تماشاگران بیشتری مواجه هستند تماشاگران در دو ردیف روی زمین می‌نشینند و نمایش را تماشا می‌کنند بنابراین به طور کلی می‌توان گفت؛ تقریبا چیزی حدود ۷۰ تا ۷۵ نفر تماشاگر در این سالن جای می‌گیرند.
مدیر مجموعه تئاتر مان در رابطه با تجهیزات اتاق فرمان نیز افزود: تجهزات اولیه برای اجرای نمایش کاملا فراهم است اما این تجهیزات قابلیت ارتقاء دارد که این هم در برنامه‌های ما گنجانده شده که در آینده بتوانیم آنها را ارتقاء دهیم اما در حقیقت گروه‌های نمایشی که در این تماشاخانه نمایشی روی صحنه می‌برند از کمبود امکانات رنج نمی‌برند بلکه این فشار کاری و اجراهای پی درپی و پشت سرهم است که هم بر پرسنل تماشاخانه و هم بر گروه‌های نمایشی تاثیر می‌گذارد.
جبران هزینه‌ها با اجاره پلاتو ها
چگینی در رابطه با چگونگی تامین هزینه‌های این تماشاخانه نیز توضیح داد: واقعیت قضیه این است که بخش خصوصی تئاتر اگر بخواهد ۱۰۰ درصد مستقل باشد آسیب خواهد دید. البته ممکن است که بتواند در نهایت هزینه‌های خود را تامین کند اما ناگزیر خواهد بود که بسیاری چیزها را از دست بدهد. ما یک سری ایده‌آل برای خود تعریف می‌کنیم از جمله اینکه مثلا برای این تماشاخانه هویتی ایجاد کنیم که تکلیف مخاطب هم با آن مشخص باشد به این معنی که مخاطب بداند که قرار است در این تماشاخانه چه جنس کاری را ببیند و یا قرار است وارد چه فضایی شود. اینها ایده‌آل‌هایی هستند که هر تماشاخانه‌ای علاقمند به رسیدن به آن است. اگر بخواهیم واقعا آنچه که مدنظر داریم اتفاق بیافتد مجبور هستیم قسمت‌های دیگر کار را فعال کنیم مثلا یک کافی‌شاپ داشته باشیم و یا کلاس‌های آموزشی برگزار کنیم، حتی فضای موجود را به گروه‌های نمایشی اجاره بدهیم کما اینکه ما در این مجموعه شش پلاتو داریم و بخش عمده‌ای از بار مالی این مجموعه را اجاره ساعتی پلاتوها تامین می‌کند و اینها مجموعا با هم کمک می‌کند که ما بتوانیم این تماشاخانه را حفظ کنیم. اگر تماشاخانه‌ای بخواهد صرفا با یکی دو اجرا در روز هزینه‌های خود را تامین کند یا احتیاج به تعداد صندلی‌های خیلی بیشتر و سالن بزرگ‌تری دارد و یا باید مورد حمایت قرار گیرد.
مدیر مجموعه تئاتر مان در توضیح معیار و ملاک انتخاب کارها نیز توضیح داد: برای انتخاب آثار یک هیئت بازبین داریم که این هیئت بازبین بعد از بازخوانی متون دعوت به بازبینی صحنه می‌کند و بعد از آن از بین تعداد کارهای متقاضی، تعدادی کار را برای اجرای عموم انتخاب می‌کنند ولی اینکه ما بخواهیم صرفا اعلام کنیم که تنها یک سری از آثار خاص را می‌پذیریم باید بگویم که هنوز به آن استاندارد نرسیده‌ایم اگرچه علاقمند هستیم که این اتفاق بیافتد تا مخاطب ما بداند که وقتی برای دیدن نمایشی به این تماشاخانه می‌آید قرار است وارد چه فضایی شود و رسیدن به این مرحله ایده‌آل هر تماشاخانه‌ای است اما هنوز نه آنقدر تماَشاگرهای حرفه ای داریم و نه آنقدر خود از نظر بضاعت مالی به مرحله‌ای رسیدیم که بتوانیم این تفکیک را قائل شویم به این معنی که هیئت بازبین با علم سیاست‌های تماشاخانه به انتخاب آثار دست بزنند. در حال حاضر بهترین کار از میان آثار متقاضی موجود انتخاب می‌شود یعنی اگر ما بخواهیم ده تا کار را بازبینی کنیم از بین آنها بهترین را انتخاب می‌کنیم؛ حال این بهترین ممکن است یک ژانر کمدی باشد و یا یک کار تراژیک، یک درام ایرانی و یا یک درام خارجی.
تغییر شورای ارزیابی آثار به خاطر شرایط اقتصادی
چگینی با بیان اینکه از آغاز کار این تماشاخانه تاکنون ارزیابی آثار به صورت متفاوت صورت گرفته است، ادامه داد: در ابتدا حدود یکی دو ماه از کارهای ارزیابی ما توسط استادان حرفه‌ای هچون حمیدرضا نعیمی، محمود رضا رحیمی، آرشام مودبیان و حسین میربابا صورت می‌گرفت و در یک ماه اخیر که خانم سلگی به مجموعه ما اضافه شده است همراه با تیم خود که در حقیقت اعضای گروه تئاتر مدرسه هستند کارهای جدید را اریابی می‌کنند. این تغییر شورای ارزیابی هم به هرحال به نوعی به شرایط اقتصادی برمی‌گردد. ما نمی‌توانیم همیشه بازبین ثابت با کیفیتی که مدنظر ما باشد داشته باشیم و این اندکی متغییر است. به عنوان مثال در ابتدا زمانی که آقای نعیمی در اینجا بازبینی می‌کردند برای ما خیلی ایده‌آل بود که ایشان در این مجموعه کار خود را ادامه دهند اما به هرحال ما باید از عهده یک سری از هزینه‌ها هم برمی‌آمدیم. البته آقای نعیمی یا آقای رحیمی و دیگران شاید مستقیم از ما توقع مالی نداشتند اما به هر حال این هم درست نیست که ما به صورت دائمی تیمی را داشته باشیم و نتوانیم به لحاظ مالی از آنها حمایت کنیم به همین دلیل شورای ارزیابی ما جسته و گریخته تغییر می‌کنند.
فاصله از آثار گیشه پسند
فرزانه سهیلی مدیر داخلی تماشاخانه مان نیز در ادامه در خصوص نوع کار با گروه‌های تئاتری و شرایط ویژه‌ای که به بخصوص برای گروه‌های دانشجویی مستعد در این تماشاخانه در نظر گرفته می‌شود، تاکید کرد: یکی از ایده‌هایی که قرار است در این سالن پیاده کنیم بر اساس کارهای گروه‌های جوان است. این تماشاخانه در موقعتی قرار گرفته است که به مراکز دانشگاهی نزدیک است و در نتیجه این پتانسیل را دارد که گروه‌های جوان را معرفی کند و بتواند با همه پارامترهایی که یک نمایش دارد کار جدی انجام دهد. تماشاخانه‌های خصوصی در حال حاضر با قیمت‌های نجومی به سمت کارهای گیشه‌پسند و استفاده از چهره‌های سینمایی و تلویزیونی می‌روند که این کار حداقل در سلیقه ما نیست، این موضوع در ایده اصلی آقای چگینی هم نبوده چون او هم اساسا به دلیل علاقه و تاثیرگذاری کار فرهنگی، این مجموعه را راه‌اندازی کرده و هیچ وقت به چنین جریاناتی که درحال حاضر در تماشاخانه‌های خصوصی به ناچار اتفاق می‌افتد تن نداده است. ایده اصلی ما این است که از این جریان فاصله بگیریم که بر این اساس صحبت‌هایی هم با وزارت علوم صورت گرفته است که در این امر حمایت کنند به این شکل که به عنوان مثال ما بتوانیم از پایان‌نامه‌های برتر دانشجویی بهره بگیریم. یعنی از کار دانشجویی به معنای یک اثر آکادمیک و نه کار آماتور استفاده کنیم.
سهیلی با بیان اینکه رفتن ناگزیر تماشاخانه‌های خصوصی به سمت کارهای ضعیف با کیفیت پایین برای تامین هزینه‌ها به مسئله‌ای بنیادی تبدیل شده است، متذکر شد: من فکر می‌کنم که تماشاخانه مشایخی (مان) یکی از معدود تماشاخانه‌های خصوصی است که کمتر به این سمت رفته است.
او بحث کیفیت آثار را مسئله‌ای بنیادی توصیف کرد که مسائلی نظیر اینکه چه کسانی در آموزشگاه‌ها آموزش داده‌اند، چه کسانی تربیت شده‌اند و چه کسانی با چه روش‌هایی تئاتر کار کرده‌اند را دربرمی‌گیرد و ادامه داد: ما سعی می‌کنیم با ارائه راهکار به گروه‌هایی که کمی به لحاظ کیفی در سطح پایین‌تری قرار دارند، آنها را در یک مسیر درست هدایت کنیم و آنها را رد نکنیم. بنابراین سعی می‌کنیم با حرکت‌های اینچنینی باعث ایجاد اتفاقات بهتر شویم اما واقعا هم نمی‌توان گفت که صد در صد کارها دارای کیفیت ایده‌آل هستند. حال اگر بحث سلیقه را به کلی کنار بگذاریم به عنوان کسی که کارها را از نظر کیفی می‌سنجد واقعا یکی از راهکارهای جلوگیری از انتخاب آثار بی‌کیفیت، کمی سختگیری است و اینکه اگر امکان آن وجود دارد باید به گروه‌ها راهکار بدهیم.
تئاتر صد در صد گیشه‌ای محکوم به شکست است
چگینی نیز در ادامه با تاکید بر ضرورت حمایت دولتی از تئاتر خصوصی برای جلوگیری از نابودی تئاتر در نتیجه روی آوردن ناگزیر به کارهای ضعیف و بی‌کیفیت برای تامین هزینه‌هایشان، تصریح کرد: من اساسا طی این یکی دو سالی که در بخش خصوص تئاتر کار می‌کنم به این نتیجه رسیدم که اگر کسی این ایده و شعار را مطرح کند که تئاتر را باید به سمتی برد که به صورت صد در صد خصوصی اداره شود مطمئنا قصد نابودی تئاتر را دارد، چرا که اگر قرار باشد تئاتر به صورت صد در صد خصوصی اداره شود هیچ‌گاه نمی‌تواند به آن وضعیت ایده‌آل خود نزدیک شود و اگر هم این اتفاق در حال حاضر در حال رخ دادن است فارغ از این بحث که این اتفاق تعمدی است یا خیر ما داریم نتیجه مخرب آن را می‌بینیم آنچنان که می‌بینیم حتی بزرگترین سالن‌های کشورمان نیز به صورت اجاره‌ای اداره می‌شود. تئاتری که قرار باشد صد در صد از گیشه تامین هزینه کند محکوم به شکست است چرا که نتیجه آن این خواهد بود که آن جنس تئاتر اصیل و انتقادی حذف می‌شود و این اتفاقی است که خود به خود در حال رخ دادن است و این آسیب اساسی است که تئاتر خصوصی به تئاتر وارد می‌کند. برای من به شخصه یک سوال بزرگ به وجود آمده است که آیا من با ایجاد یک تماشاخانه خصوصی به تئاتر کمک می‌کنم و یا اینکه در مسیر غلطی حرکت می‌کنم و اینکه شاید تمام تماشاخانه‌های خصوصی در حال وارد کردن ضربه بزرگ‌تری به تئاتر باشند. چرا گروه‌های نمایشی برای تامین هزینه‌های خود باید ناگزیر باشند که دست به هر اتفاق غیر تئاتری بزنند؟ اینجا است که پای حمایت دولت به میان می‌آید و دولت‌ها در همه کشورهایی که صاحب تئاتر هستند برای حفظ ذات تئاتر ورود می‌کنند و آن را مورد حمایت قرار می‌دهند. به همین دلیل است که من معتقد هستم هرجا اگر کسی شعاری داد مبنی بر اینکه که تئاتر باید مستقل از حمایت دولت باشد معنی آن این است که تئاتر باید نابود شود. ما به عنوان تماشاخانه‌های خصوصی اگر بخواهیم به این وضعیت ادامه دهیم نهال کجی خواهیم بود که نه تنها به نفع تئاتر کار نمی‌کنیم بلکه به ضرر آن نیز حرکت می‌کنیم.
حمایت از نمایش‌های کودک و نوجوان
چگینی همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو در رابطه با نحوه استقبال از کارهای عروسکی و کودک نیز خاطرنشان کرد: ما در ابتدا به این سمت رفتیم که به طور کلی این تماشاخانه صبح‌ها در اختیار تئاتر کودک و برای مدارس باشد اما متاسفانه با ما همکاری در این خصوص صورت نگرفت. این درحالی است که من از آقای علی مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دستور مستقیم گرفته بودم که در این زمینه با ما همکاری شود اما متاسفانه مرکز هنرهای نمایشی به ما گفتند که این تماشاخانه باید توسط وزارت آموزش و پرورش تایید شود و دلیل آن را هم این موضوع عنوان کردند که باید بررسی شود که زمانی که اتوبوس در گوشه خیابان پارک می‌کند زمانی که بچه‌ها وارد تماشاخانه می‌شوند با سانحه‌ای مواجه نشوند در نتیجه این ایده اساسا وارد این بازی شد که آیا ملک این استاندارد را دارد یا خیر و بعد هم پیگیری این موضوع به تایید آموزش و پروش موکول شد که آنها هم پیگیری نکردند و این موضوع متاسفانه اجرایی و عملی نشد. اما برای اجرای بعداظهر ما جشنواره دانشجویی عروسکی را برگزار کردیم و حتی کارهای معتبری از کشور چک و ایتالیا در این تماشاخانه اجرا شد و حدود ده کار جشنواره کودک در این تماشاخانه به صحنه رفت و ما هم دو اجرا به نام‌های "دو نوجوان درانتظار گودو" و "سرود دوباره کلات" را داشتیم که کودکان بازیگران اصلی آنها بودند. بنابراین ما به شدت علاقمند هستیم که کارهای کودک ونوجوان هم در این تماشاخانه اجرا شوند اما این امر واقعا مستلزم فراهم شدن یک سری از زیرساخت‌ها است که باید یک نگاه ویژه بالاتری وجود داشته باشد که اساسا تئاتر کودک و نوجوان شکل و شمایل دیگری پیدا کند.
او در پایان نیز در پاسخ به سوالی مبنی براینکه بیشتر چه گروه‌هایی متقاضی اجرا در این تماشاخانه هستند، خاطرنشان کرد: ایده‌آل ما این است که صرفا به کارهای برتر دانشجویی بها بدهیم اما ما طیف گسترده‌ای از گروه‌های تئاتری را در این تماشاخانه پوشش داده‌ایم از خردسال و نوجوان در این تماشاخانه اجرا داشته‌اند تا هنرمندان برجسته و شناخته شده‌ای همچون منیژه محامدی. ما امروز تفکیکی برای اجرا نداریم و همه نوع سلیقه‌ای بسته به فیزیک کارشان در این تماشاخانه اجرا داشته‌اند. اما در آینده قرار است که به کارهای برتر دانشجویی بیشتر بها بدهیم.
انتهای پیام/