سرویس تئاتر هنرآنلاین: تاجبخش فنائیان مدرس و کارگردان تئاتر و تلویزیون در گفتوگو با هنرآنلاین درباره توجه صداوسیما به تولید تلهتئاترهای جدید گفت: به نظرم خواسته و رویکرد تلویزیون نسبت به مسائل هنری و نمایشی به گونهای است که ظاهراً با رویکرد جاری در صحنههای تئاتر همخوانی ندارد لذا با احتیاط وارد این مقوله میشود و یا اینکه کار به جایی رسیده که برای خود بهتر و راحتتر میداند تا به سمت مقوله تئاتر نرود. در حالیکه این امکان وجود دارد تا به جای پاک کردن صورت مسئله، آن را حل کند و این دوگانگی پدید آمده میان خواست تلویزیون و روشهای اجرایی تئاتر در صحنهها را مرتفع سازد.
او در ادامه افزود: حل این مسئله مستلزم تفکر، برنامهریزی، تلاش بسیار و مدیریت هوشمندانه، هنرمندانه و کارشناسانه نسبت به مقوله تلویزیون و تئاتر است که مجموع آن پدیدآورنده تلهتئاتر است. زمانیکه توانایی ایجاد هماهنگی نباشد آن زمان مسئول مستقیمی که در ارتباط با تلهتئاتر کار کند، خودش را کنار میکشد و ترجیح میدهد آن را تعطیل کند تا قرار باشد به منظور هماهنگی دشوار و بسیار مهم و اساسی آن زحمت بکشد. اینگونه میشود که حدود یک دهه تئاتر در تلویزیون تعطیل میشود.
این کارگردان تئاتر درباره تاثیر تلهتئاتر در آحاد جامعه اظهار کرد: در مواجهه با تئاتر از طرفی و تلهتئاتر از سویی دیگر ممکن است دو نوع برخورد وجود داشته باشد؛ مخاطب نمایشی که در یک سالن کوچک یا بزرگ به مدت یک ماه اجرا میشود، قابل مقایسه با خیل عظیم بینندگانی که یک شب پای یک تلهتئاتر مینشینند، نیست لذا ما با یک طیف وسیعی تماشاگران تلویزیون با سلایق و اندیشههای گوناگون روبرو هستیم در صورتیکه صحنههای تئاتر پذیرای تعداد محدودی تماشاگر است.
او همچنین اضافه کرد: اقتضائات پخش آثار برای طیف وسیع ایجاب میکند، اقشار مختلف به لحاظ فکری و فرهنگی در نظر گرفته شوند و معدلی صحیح از سلیقههای مخاطبان تهیه و متناسب با آن برنامه تولید شود. اما در صحنه تئاتر با افرادی روبرو هستیم که خود اثر موردنظر را انتخاب میکنند و بابت آن بلیت تهیه کرده و به تماشای آن مینشینند. این تعداد فراوان و نامحدود نیستند که به محض فشار دادن دکمه ریموت تلویزیون وارد آن شده و به تماشای یک برنامه بنشینند. باید این هماهنگی میان اقشار مختلف دیده شود و این موضوع ناممکن نیست.
فنائیان در بخشی از صحبتهایش عنوان کرد: شکسپیر در تمام دنیا تائید شده است و برای همه مردم در سراسر جهان و اعصار مختلف، زیبایی و فرهنگسازی را به ارمغان آورده است و رشد زیباییشناسی و فرهنگ جامعه را باعث شده است. در صورتیکه در گوگل سرچ شود حتی رهبری نیز بسیار از مقام بالای شکسپیر صحبت کرده است. من تلهتئاترهای "تاجر ونیزی" و "جادهای به سوی کعبه" را تولید کردهام و نمایشهایی چون "ریچارد دوم"، "شاه لیر" را روی صحنه آوردهام. "ریچارد"، "شاه لیر"، "هملت" و "اتللو" نه تنها قابلیت اجرای صحنهای دارند بلکه ضرورت اجرا در تلویزیون را نیز دارا هستند. بسیاری از آثار ایبسن و چخوف نیز اینگونه هستند چراکه آنها شاهکارهایی هستند که طیف بسیاری از جامعه از آنها بیاطلاع هستند. نمایشنامههای بسیاری حتی نوشته، نویسندگان ایرانی وجود دارد که میتواند جنبه فکری و فرهنگی عامه مردم را ارتقا دهد.
او همچنین افزود: این آثار کنار گذاشته میشوند درحالیکه با یک انتخاب درست، تلاش و جستوجو این امکان وجود دارد تا نویسندگان و کارگردانهایی بتوانند متناسب با آثار کار کنند و این مسئله باعث میشود نه تنها خوراکی به منظور رشد سلیقه و ارتقای فرهنگ عمومی جامعه تهیه شود، بلکه فضای فعالیتی برای نویسندهها، کارگردانها و هنرمندانی را ایجاد کند. متاسفانه از همه اینها چشمپوشی شده و کفران نعمت میشود با این سوتفاهم که تئاتر مردمی نیست و برای قشر و سلایق خاص است. اینچنین نیست و تئاتر برای جمعیت کثیری از مردم لذتبخش و برای قشر خاصی پروراننده است.
این مدرس ضمن اشاره به اینکه باید آگاهی نسبت به تئاتر جهان به وجود آید، تصریح کرد: پیشنهاد من این است که مسئولان باید در مرحله نخست با تئاتر جهان آشنایی داشته باشند و بدانند امثال شکسپیر در دنیا بسیار هستند که آثار مفید، موثر، لذتبخش با جنبههای مثبت فرهنگی دارند. ضمن اینکه در ایران هم نویسندگانی همچون علیرضا نادری و دیگران هستند که آثار قابل تاملی دارند که کارگردانهایی میتوانند اقدام به تولید این آثار در قالب تلهتئاتر کنند و بازیگرانی نیز در آنها ایفای نقش کنند. همین موضوع سطح سریالها و فیلمهای سینمایی را نیز ارتقا خواهد داد.
او در ادامه گفت: امروزه هنرمندانی که مورد اقبال مردم هستند از تئاتر آمدهاند. معروفترین و جهانیترین هنرمندان از تئاتر وارد عرصه سینما و تلویزیون شدهاند و در اثر همین موضوع توانستند میان مردم محبوبیت کسب کنند به صرف آنکه از تئاتر آمدهاند. تئاتر چنین ظرفیتی دارد و هر خروجی از آن قدرتمند عمل میکند. باید به تئاتر با هوشیاری و هوشمندی و طراحی دقیق کارشناسانه پرداخت و کنار گذاشتن تئاتر ضدفرهنگ است و در سراسر دنیا به مقوله تئاتر پرداخته میشود.
فنائیان همچینین افزود: تعزیه نیز گونهای از نمایش است هرچند که به لحاظ سنتی دارای اشکالاتی در متن و ... است اما این ایرادات قابل اصلاح است و براساس تاریخ میتوان متون جدیدی از آن نوشته شود. من 3 داستان مربوط به تعزیه را تبدیل به متون و شعرهای جدید کردهام و عیبها و نقصهای سنتی، دیگر در آنها وجود ندارد. تعزیه بهترین نوع درام جهان است که هنرمندانی چون پیتر چکلوفسکی و پیتر بروک آن را تحسین کردهاند و اگر با این شکل نمایشی درست برخورد شود برای مردم و جامعه مفید واقع خواهد شد ضمن اینکه میتوانیم آن را به جهان معرفی کنیم. نمایش سیاهبازی هم اینگونه است چراکه روشنگر است و پراکنده کننده نور اما از این نوع نمایش نیز کاملاً چشمپوشی میشود در حالیکه این امکان وجود دارد تا با استفاده از انواع گونههای نمایشیمان هم تئاتر جهان را داشته باشیم هم تئاتر شرق و هم تئاتر ایرانی را.
او با بیان اینکه اتفاقاً فرد انقلابی کسی است که به امور دشوار زندگی سیلی میزند و مشکلات را حل میکند، تصریح کرد: به اعتقاد من اکنون که آقای شاهآبادی به عنوان معاونت سیما منصوب شده است و ایشان با تئاتر آشنایی لازم را از نزدیک دارد باید به موضوع تولید تئاترهای اشتیاق نشان دهد. از آقای شاهآبادی خواهشمندم با رویکردی هوشمندانه و جدیت به این موضوع بپردازد حتی دستور دهد تا تلهتئاترهای قدیمی نیز به لحاظ تصویربرداری احیا شوند.