سرویس تئاتر هنرآنلاین: قطب‌الدین صادقی نویسنده، کارگردان، پژوهشگر و مدرس تئاتر در گفت‌وگو با هنرآنلاین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه بازپخش تلهتئاترها از شبکه چهار سیما را چگونه ارزیابی می‌کند و فکر می‌کند ساخت و پخش تلهتئاتر چقدر می‌تواند به کاهش بیکاری هنرمندان تئاتر کمک کند، بیان کرد: پیشنهاد میکنم صداوسیما قبل از اینکه به فکر بیکاری هنرمندان تئاتر باشد، به فکر بالا بردن سطح فرهنگی خودش باشد. تلویزیون تبدیل به یک دستگاه عوام‌پرور شده که مدام سریال‌های تهی از محتوا را پخش می‌کند.
وی اضافه کرد: تلویزیون سه عملکرد دارد که یکی از آن عملکردها، خلق و تولید فرهنگ است. اگر این کار را انجام ندهد نقض غرض است. این رسانه جمعی با این همه هزینه نمی‌تواند از اندیشه‌ورزی غافل بماند. در ضمن با پخش تلهتئاتر از تلویزیون، بچه‌های تئاتر هم می‌توانند یک انگیزه پیدا کرده تا سالم از این شرایط عبور کنند.
این کارگردان درباره پخش تله تئاتر "چرخ دنده" از شبکه چهار سیما عنوان کرد: این تله تئاتر در سال ۱۳۸۴ ضبط شد. علاوه‌بر این، من همان سال‌ها نمایش "کالیگولا" را هم ضبط کردم ولی چهار، پنج سال توقیف ماند. خودشان پیشنهاد دادند که ضبط کنم و متن را خودشان تصویب کردند ولی با این حال مدتی توقیف بود. بعد با همت رحمان سیفی‌آزاد که آن موقع مسئولیت گرفته بود این نمایش پخش شد. البته من زمانی که پخش شد در ایران نبودم و کار را ندیدم.
صادقی اذعان کرد: یک مدت مسئولان به فکر خلق و تولید آثار درخشان تئاتری افتادند و از برخی افراد هم دعوت کردند تا این کار را انجام دهند اما پس از مدتی این کار را رها کردند. دلیل آن را هم نمی‌دانم. یعنی یک برنامه فرهنگی ادامه‌دار در کار آنها نیست و این جای تأسف دارد.
قطب‌الدین صادقی تأکید کرد: تلویزیون به فکر جلب توجه توده مردم است و به همین خاطر ناچار هستند سطح خودش را پایین بیاورند. یعنی ریتم را کش بدهند و دیالوگ‌ها ساده شود و هیجانی نداشته باشند. من سال‌ها پیش در یک سخنرانی گفتم اگر فیلم‌های هالیوود مورد توجه قرار می‌گیرد به خاطر این است که یک گروه جامعه‌شناس تحقیق کرده‌اند و معدلی که برای جلب توجه در نظر گرفته‌اند برای یک بچه ۱۱ ساله است. یعنی فیلم‌ها به صورتی است که مخاطب برای درک و ارتباط با آنها هیچ زحمتی نمی‌کشد و نیاز به هیچ پشتوانه شخصی و فرهنگی ندارد. هالیوود با مختصات یک بچه ۱۱ ساله موفق است ولی اگر بخواهید اندیشه‌ورز باشید و از یک زیباشناسی برتر استفاده کنید، در هالیوود موفق نمی‌شوید چون آن بچه 11 ساله تمام ادراک را از دست می‌دهد. من نمی‌دانم معدل سریال‌های صداوسیما برای چه سن و سالی است.
این هنرمند افزود: به نظر من اگر بخواهید همه را راضی کنید حتما یک ایرادی در کارتان است. همه هنرها یک سری مخاطبان خاص با ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی خاص دارند. بخش بزرگی از جامعه ما، آدم‌هایی هستند که دغدغه‌شان فرهنگ نیست و برای آنها نیز باید خوراک تهیه کرد. تلویزیون یک دستگاه ملی است و به نظرم باید این کار را انجام بدهد.
صادقی درباره اثرگذاری تلهتئاترها بیان کرد: به نظر من بهترین تأثیری که تله‌تئاترهای خوب دارند این است لذت دیدن تئاتر را به تماشاگر منتقل می‌کنند. تماشاگر را مشتاق می‌کنند که بیشتر به سمت این هنر بروند. پخش تلهتئاترها، وجه تبلیغ فرهنگی هم دارند و تماشاگر پرورش می‌دهند. در حال حاضر وجه فرهنگی تلویزیون خیلی ضعیف است. چیزی که مطلقاً ضداندیشه است. سریال‌های تلویزیون همه‌اش حول مسئله ازدواج است. این یکی ازدواج کرده و آن یکی قهر یا آشتی کرده است. ذره‌ای اندیشه اجتماعی و اندیشه‌ای برتر از تجربیات معمول آدم‌ها به آنها نمی‌دهند و کمکی در ارتقاء تفکر و اندیشه آنها نمی‌کنند. این به نظر من ایراد است.
صادقی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه حمید شاه‌آبادی، معاون کنونی سیما، قبلاً معاون هنری بوده و با فضای تئاتر آشنایی کامل را دارد، پیشنهاد شما به ایشان چیست، بیان کرد: اولین پیشنهاد من این است که سطح فرهنگی تلویزیون را بالا ببرند. سطحش خیلی پایین است. من خودم 20 سال است تلویزیون نگاه نمی‌کنم چون احساس میکنم وقتم تلف می‌شود و هیچ چیزی به من نمی‌آموزد.
وی افزود: پیشنهاد دومم این است که واقعاً بیایند به فکر تولیداتی باشند که مثل همین تلهتئاترها برای هر دوره‌ای معتبر، ارزشمند و اسناد فرهنگی باشند. پیشنهادم این است که به کمک و یاری هنرهای دیگر بیایند. تلویزیون در سطح کتابخوانی هیچ کمکی نمی‌کند. در سطح نقاشی همین‌طور. حتی موسیقی هم همین‌طور است. فقط بخشی از موسیقی مورد علاقه خودشان را پخش می‌کنند و در سطح کتابخوانی که فاجعه است.
کارگردان و مدرس تئاتر بیان کرد: یک آمار بدهم که ممکن است برای آقای شاه‌آبادی جالب باشد. من با یکی از بزرگترین انتشارات تهران کار میکنم. افت فروش امسال نسبت به سال گذشته 40 درصد است. این یعنی فاجعه. کتاب‌هایی که من حدود 20 سال پیش درمی‌آوردم تیراژش 2800 نسخه بود و الان تیراژ کتاب‌ها 200 یا 300 نسخه شده است. می‌خواهم بگویم همه چیز افت کرده است و این افت فقط مربوط به تئاتر نیست.
این هنرمند بیان کرد: من یادم است سال 1376 می‌خواستم برای نمایشگاه یکی از دوستانم از یک گالری وقت بگیرم که به من گفتند وقت گالری تا یک سال پر است. آنقدر کارها زیاد بود و نمایشگاه‌ها رونق داشت و مردم می‌آمدند و کار می‌خریدند که تا یک سال نمی‌توانست به من یک هفته فرصت بدهد. الان دیگر همه چیز متوقف شده است.
قطب‌الدین صادقی در پایان بیان کرد: آن‌چه که یک جامعه را از حالت غریزی در می‌آورد فرهنگ است. حالت غریزی، خوردن، خوابیدن و تولید مثل است. معذرت می‌خواهم اما حیوانات هم همین کار را می‌کنند و این عادت‌ها را دارند. آن‌چه که مکمل این زندگی غریزی است فرهنگ است. هنر، فرهنگ، معماری، نقاشی، تئاتر، آداب، رسوم و امثال این‌هاست که انسان را به مدنیت می‌رساند. اگر فرهنگ متوقف شود ما برمی‌گردیم به زندگی غریزی. فرهنگ تحت هیچ شرایطی نباید متوقف شود به خصوص در این شرایط بحرانی. در این شرایط هر کاری در زمینه فرهنگ انجام بدهند به جامعه و مردم خدمت کرده‌اند.