سرویس تئاتر هنرآنلاین، فعالیت‌های نمایشی خانه هنرمندان ایران با یک سالن نمایشی استاد انتظامی و مجموعه تماشاخانه ایرانشهر با دو سالن استاد ناظرزاده کرمانی و استاد سمندریان، همچون دیگر تماشاخانه‌ها، در پی شیوع ویروس کرونا متوقف شد و این سه سالن نمایشیِ فعال کشور نیز پس از همه‌گیری این بیماری جهانی تعطیل شدند. در تیر ماه امسال آغاز به کار فعالیت‌های فرهنگی هنری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد اما با این وجود تماشاخانه ایرانشهر، پس از دو ماه یعنی اواخر مردادماه با نمایش "اسموکینگ روم" به کارگردانی سعید زارعی در سالن استاد سمندریان کار خود را آغاز کرد و نمایش "مرثیه‌ای برای ژاله.م و قاتلش" به کارگردانی میلاد فرج‌زاده از 13 شهریور ماه در تماشاخانه استاد ناظرزاده کرمانی به صحنه آمد؛ اما با گذشت نزدیک به سه ماه از بازگشایی سالن‌های نمایش، تماشاخانه استاد انتظامی به عنوان فضایی به منظور فعالیت هنرمندان جوان همچنان تعطیل است.
طی چند روز گذشته مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران و رئیس تماشاخانه ایرانشهر در گفت‌وگوهایی با رسانه‌ها ضمن ابراز نگرانی جدی نسبت به تعطیلی خانه هنرمندان و تماشاخانه ایرانشهر به دلیل تنگناهای مالی هشدار داد و گفت اگر اقدام عاجلی صورت نگیرد، این اماکن هنری تعطیل خواهند شد.
خانه هنرمندان که سالهاست از سوی شهرداری تهران و شورای شهر تهران، بودجه حمایتی دریافت می‌کند و دارای چند کافه و رستوران در جهت درآمدزایی است، در پی شیوع کرونا عملاً درآمدهای خود را از دست داده است.
رجبی معمار در گفت‌وگو با هنرآنلاین درباره وضعیت سه تماشاخانه، سمندریان، ناظرزاده کرمانی و انتظامی گفت: هر دو سالن نمایشِ مجموعه ایرانشهر با توجه به حساسیت‌ها به دلیل فراگیری ویروس کرونا و فراز و نشیب‌هایی که طی چند ماه گذشته با آن روبرو بودیم عملاً تعطیل بود و در این راستا تلاش‌مان را کردیم و با گروه‌های مختلفی که در نوبت اجرا بودند تماس گرفتیم. ما همواره با انبوه درخواست‌های هنرمندان تئاتر به منظور اجرا در تماشاخانه ایرانشهر و سالن استاد انتظامی روبرو هستیم اما طی تماس‌ها تقریباً هیچ‌یک در وهله نخست به دلیل نگرانی از این ویروس و مخاطرات آن و در وهله بعدی به دلیل بحث اقتصادی و مالی که با آن مواجه بودند، به منظور اجرای نمایش خود در دو، سه ماهه اخیر ابراز تمایل نکردند و اجرای نمایش خود را به ماه‌های آینده ارجاع دادند تا ببینند شرایط این بیماری و پروتکل‌های مربوطه به چه صورت خواهد شد.
او در ادامه افزود: یکی از مسائل جدی که اکنون با آن درگیر هستیم، دستورالعمل‌های کلی اعلام شده است به منظور بازگشایی تماشاخانه‌ها است و مسئولان محترم دولتی تنها برای اینکه مسئولیت را از دوش خود بردارند، پروتکل‌هایی را به منظور بازگشایی سالن‌های سینما و تئاتر ابلاغ کردند. پیش از این شرایط نیز بسیاری از نمایش‌ها در صورتی‌که با استقبال مخاطبان هم مواجه بودند امکان آن را نداشتند، دخل و خرج خود را تامین کنند و باید به گونه‌های مختلف مورد حمایت قرار می‌گرفتند. به صورت معمول کمترین درآمد را فعالان هنرهای نمایشی به رغم کار بسیار پرزحمت‌شان شامل تمرینات نمایش از چندین ماه قبل و هزینه‌های دکور و ... داشته‌اند. بنابراین در این شرایط با رعایت پروتکل‌ها و هزینه‌های سنگین، گروه‌ها آمادگی لازم و تمایلی به منظور اجرای نمایش خود نداشتند چراکه برایشان به صرفه نبود.
رجبی معمار همچنین اضافه کرد: شرایط موجود برای مجموعه ایرانشهر و خانه هنرمندان هم مقرون به صرفه نیست، چراکه مجموع هزینه‌های جاری نیز این روزها به شدت افزایش یافته است. مسئولان محترم در جریان نیستند که در چند ماه گذشته تعرفه‌های قبوض مصرفی، مالیات، دستمزد کارکنان و بیمه آن‌ها و بقیه خدمات تا چه میزان دچار افزایش شده؟ آیا از قیمت مجموع لوازم مصرفی به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی اطلاع ندارند؟ تنها برای اینکه بار مسئولیتی را از دوش خود بردارند دستور به بازگشایی سالن‌های نمایش داده‌اند. اکنون این مسئله مطرح است که با کدام سرمایه؟
این مدیر هنری با بیان اینکه تماشاخانه ایرانشهر و خانه هنرمندان ایران دارای ردیف بودجه دولتی نیستند و حتی حقوق پرسنل هم از سوی دولت تامین نمی‌شود، عنوان کرد: خانه هنرمندان جزو فعال‌ترین مجموعه‌های فرهنگی و هنری در کشور است اما متاسفانه هیچ ردیف بودجه‌ای در قانون بودجه کشور ندارد، ما در این سال‌ها هم هر چقدر تلاش کردیم از طریق سازمان برنامه و بودجه و مراجعات متعدد به کمیسیون فرهنگی مجلس که ردیف بودجه‌ای را به این خانه اختصاص بدهند اما موفق نشدیم. براین اساس این مجموعه جز سالن‌های دولتی محسوب نمی‌شود چراکه باید تمامی هزینه‌ها را خودمان تامین و پرداخت کنیم. حتی امکان محاسبه سر به سر هم برای‌مان وجود ندارد و فکر می‌کنم در هیچ سالن هنری بخش خصوصی به خصوص هنر تئاتر چنین امکانی وجود نداشته باشد. براین اساس هم تعدادی سالن محدود، دست به آزمون خطا زدند اما همین تعداد با مشکلات بسیار جدی روبرو شدند.
او در ادامه گفت: با این حال از آنجا که به نظرم می‌رسد تا مدت‌ها کرونا ادامه خواهد داشت بر آن شدیم تا با برخی از گروه‌های متقاضی اجرا تماس برقرار کنیم و اجازه دادیم تا از اواخر مردادماه نمایشی در سالن استاد سمندریان به صحنه آید که با استقبال متوسطی روبرو بود چراکه ما هم به دلیل رعایت پروتکل‌ها این امکان را نداریم تا اجازه دهیم جمعیت بیشتری در سالن حضور یابد. اما به هیچ وجه درآمد حاصل شده به منظور تامین بخشی از هزینه‌های گروه هم کافی نیست چه رسد به آنکه تماشاخانه بخواهد درآمدی داشته باشد.
مدیرعامل خانه هنرمندان همچنین اضافه کرد: به صورت معمول بیست درصد از فروش گیشه را به منظور تامین هزینه‌های تماشاخانه از گروه‌های اجرایی دریافت می‌کردیم که به جرات اعلام می‌کنم این رقم به هیچ عنوان به منظور تامین هزینه‌های جاری چون قبوض مصرفی و حقوق پرسنل تماشاخانه کافی نیست و ضرر و زیان کامل است؛ در حالی‌که که ما هیچ پشتیبانی از سوی دولت و سازمان برنامه و بودجه نداریم و آن‌ها هم خود را مسئول نمی‌دادند که در این شرایط به فریاد مراکز فرهنگی و هنری برسند.
او در خصوص ادامه فعالیت تماشاخانه استاد انتظامی تصریح کرد: شرایط بسیار خطیری برای خانه هنرمندان وجود دارد و خدا نکند ما با ادامه این شرایط مجبور به تعطیلی فعالیت‌های این مجموعه شویم و به اجبار این مجموعه را برای نخستین بار پس از 21 سال تلاش و فعالیت چشمگیر تعطیل کنیم. در ارتباط با سالن استاد انتظامی با همه سختی‌هایی که با آن مواجه هستیم به همکارانی که امور بخش تئاتر سالن انتظامی را پیگیری می‌کنند اعلام کردیم از گروه‌هایی که آمادگی دارند و تعداد عوامل کمتری دارند و هزینه‌های به نسبت کمتری برای گروه و سالن دارند دعوت شود تا نمایش خود را به صحنه آورند. در صورتی‌که کلیت خانه هنرمندان با توجه به شرایطی که با آن مواجه است رو به تعطیلی نرود. در تلاش هستیم از مهرماه نمایش‌هایی را در این مجموعه به صحنه آوریم.
مجید رجبی معمار ضمن اشاره به اینکه شرایط موجود بسیار پارادوکسیکال است چراکه با شیوع ویروس کرونا در تضاد است، اظهار کرد: در پی این ویروس از یک سو اعلام شده مردم به جز در موارد ضروری از خانه خارج نشوند و در صورتی‌که مجبور به خروج از خانه شدند سریع به منزل بازگردند و موارد بهداشتی به صورت کامل و جامع رعایت شود و از سویی سالن‌های نمایش که نیازمند حضور گرم و پرشور مخاطب است بازگشایی می‌شود و این دو مسئله با هم در تضاد است.
او در ادامه عنوان کرد: نکته دیگر این است که ما بودجه و منابع مالی به منظور تامین امور جاری نداریم و در این شرایط باید به منظور راه‌اندازی مجدد سالن‌ها پس از چند ماه آن‌ها را تجهیز کنیم و نواقص را برطرف کنیم و از عوامل فنی دعوت کنیم و لوازم و تجهیزات در اختیار گروه‌ها قرار دهیم تا نمایش خود را به صحنه آورند. در صورتی‌که گروه‌های نمایشی درآمدی داشته باشند نه تنها مشکل مالی گروه‌ها حل نمی‌شود بلکه کفاف هزینه‌های جاری تماشاخانه به منظور بازگشایی را نمی‌دهد.
رجبی معمار افزود: در حالی‌که با این شرایط عجیب و غریب روبرو هستیم مجبور به آن شدیم تا درخواست‌های‌مان را با صدای بلندتر اعلام کنیم چراکه هر چه به صورت خصوصی با مسئولان مختلف مذاکره و مکاتبه کردیم و جلساتی هم برگزار کردیم احساس کردیم که دیگر فریادرسی نیست و مجبور به آن شدیم تا در قالب مصاحبه و اطلاع‌رسانی در فضای مجازی مسائل را به اطلاع عموم هنرمندان و هنردوستان برسانیم تا به گوش مسئولان برسد. ای که دستت می‌رسد کاری بکن پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار.
او ضمن اشاره به اینکه در این ایام چند سالن خصوصی به صورت آزمون و خطا فعالیت خود را آغاز کردند و متاسفانه نتوانستند از پس هزینه‌ها برآیند، یادآور شد: سالن‌های خصوصی که در این مدت بازگشایی شدند امکان ادامه فعالیت نداشتند مگر اینکه سرمایه انباشت شده‌ای از جای دیگر و یا اسپانسری داشته باشند که در انتظار بازگشت سرمایه خود نباشد. ما چنین حمایتی در این شرایط سراغ نداریم و در صورتی‌که دوستان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین حامیانی سراغ دارند به ما نیز معرفی کنند.
این مدیر هنری اضافه کرد: من تاکید می‌کنم که ما کمابیش نسبت به مشکلات دولت آگاهی داریم اما در تخصیص بودجه‌ها، سهم فرهنگ و هنر کجاست؟ در همین اندک بودجه تخصیص یافته هنری، سهم خانه هنرمندان کجاست؟ سالهاست دولت داعیه آن را دارد که توسط مجلس و قانون موظف شده تا عمده فعالیت‌های اجرایی و اقدامات عملیاتی را به بخش خصوصی بسپارد. خانه هنرمندان ایران به نوعی به عنوان خانه انجمن‌های هنری اعم از تجسمی، خانه سینما، خانه موسیقی، خانه تئاتر و ... که هیچکدام دولتی نیستند و بدون ریالی هزینه برای دولت تمام امور صنفی و تخصصی ده‌ها هزار هنرمند کشور را به دوش می‌کشند، محسوب می‌شود.
او افزود: سال 1398 بسیار سال دشواری برای مردم خصوصا اهالی هنر بود و اکنون در پی شرایط ایجاد شده به دلیل ویروس کرونا، گل بود و به سبزه نیز آراسته شد. به نظرم آسیبی که مردم ایران به خصوص هنرمندان در پی این ویروس به آن دچار شده‌اند از غالب دیگر کشورها بیشتر است، چراکه مسئولان باید اولویت‌‌بندی‌ها را بررسی کنند و حتما در تخصیص بودجه و منابع در این شرایط خاص باید برای حوزه فرهنگ و هنر بودجه ویژه‌ای علاوه بر بودجه تخصیص داده شده در شرایط عادی در نظر بگیرند. بسیاری هنرمندان خصوصا قریب به اتفاق اهالی تئاتر در این شرایط بیکار هستند و مشکل بیمه دارند. چه کسی باید به فریاد فعالان تئاتر کشور برسد؟ در وهله نخست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش معاونت فرهنگی هنری سازمان برنامه و بودجه. در صورتی‌که اکنون به شکل ویژه کاری برای هنرمندان تئاتر انجام نشود پس چه زمانی باید اقدامی صورت گیرد؟
مجید رجبی معمار ضمن بیان اینکه در این شرایط راهکار، ابلاغ و اعلام دستورالعمل بازگشایی سالن‌های نمایش نیست، بیان کرد: به صورت مداوم از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا، صدا و سیما و از طریق بیلبوردهای شهری به مردم اعلام می‌شود در شرایط غیرضروری از منزل خارج نشوند. اکنون تماشای تئاتر و دیدن فیلم موضوعی ضروری است که مردم از منزل خارج شوند؟ در حالی‌که در شرایط عادی با مشکلاتی به منظور تبلیغ، اطلاع‌رسانی و جذب مخاطب به سالن‌های نمایشی مواجه بودیم چه رسد به این شرایط. اکنون زمانی است که باید بودجه‌های ویژه در نظر گرفته شود و اجازه دهند تا در سالن‌های نمایش تئاتر آنلاین راه‌اندازی شود. ما آمادگی آن را داریم سه سالن نمایش مجموعه را به صورت فعال در اختیار تئاتر آنلاین قرار دهیم و در این راستا صداوسیما، فضای مجازی و پلتفرم‌های تلویزیونی... کمک کنند اما این جریان نیازمند سرمایه‌گذاری است.
او همچنین اضافه کرد: در این شرایط با افزایش تورم و قیمت‌های سرسام‌آور، بخش خصوصی خود دچار مشکلات فراوانی است و امکان سرمایه‌گذاری در این گونه موارد را ندارد. طی دو، سه ساله گذشته هم گروه‌های نمایشی به منظور جذب اسپانسر و حامی مالی با مشکلات جدی مواجه بودند امسال که شرایط کاملاً وخیم‌تر و متفاوت‌تر است. اکنون باید واقعیت‌ها را کاملاً دید؛ سالن‌های مجموعه تئاترشهر در این مدت تا چه میزان در جذب مخاطب موفق بوده‌اند؟ به نظرم باید از سوی دولت جلسات اضطراری با مسئولان و مدیران انجمن‌ها و خانه‌های هنری برگزار می‌شد و طی آن با تعامل یکدیگر راهکارهایی به این منظور پیدا می‌کردند و به جمع‌بندی مناسبی در این شرایط می‌رسیدیم.
رجبی معمار در پایان صحبت‌هایش گفت: طبق اخبار جهانی ممکن است ویروس کرونا در فصل پاییز اوج گیرد و برپایه نظریات جهانی احتمال آن وجود دارد تا این بیماری تا دو سال آینده ادامه‌دار باشد. در این شرایط در صورتی‌که مدیران فرهنگ و هنر احساس مسئولیت کنند، نباید مسائل و مشکلات را به امان هنرمندان رها کنند تا خودشان چاره‌ای برای آن بیاندیشند. افرادی که حقوق بگیر دولت هستند سر هر ماه حقوق خود را با اندکی کم و زیاد دریافت می‌کنند اما در بخش غیر دولتی همچون خانه هنرمندان و انجمن‌های هنری بودجه دولتی وجود ندارد که حقوق و هزینه‌های جاری تامین شود.