سرویس تئاتر هنرآنلاین: نمایش "امشب اینجا" به نویسندگی و کارگردانی مژگان خالقی و دراماتورژی محمد چرمشیر از فردا یکشنبه 24 شهریورماه ساعت 19:30 در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر با بازی میترا حجار، هانا کامکار، ترلان پروانه و جواد مولانیا روی صحنه میرود.
مژگان خالقی در گفتوگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره روند شکلگیری نمایش "امشب اینجا" گفت: من در تدارک و پیش تولید نمایشی با عنوان "سگها و استخوانهای مادرم" بودم که نمایشنامه آن را پارسال نوشتم و چون آن اثر درباره جنگ بالکان است، پژوهش آن زمانی طولانی را از من گرفت اما اتفاقی پیش آمد که مرا تحت تاثیر قرار داد و تصمیم گرفتم در زمان دیگری آن را اجرا کنم و نمایشنامه "امشب اینجا" را نوشته و جایگزین آن کنم.
او در ادامه اضافه کرد: یکی از دوستان نزدیک و معلم قدیمی من، عزادار یکی از بستگان خود بود و برای من تعریف کرد که او را به دلیل خودکشی از دست داده است و من در این باره پرسوجوهایی داشتم و آن اتفاق چنان بر من تاثیر عمیقی گذاشت که از ایشان اجازه خواستم تا تنها خط قصه این نمایش را از آن ماجرا بگیرم و قصه فرجام زندگی زن جوانی را که داستان زندگی خود را با دستان خود رقم میزند، بنویسم. سپس شروع به کار برروی ساختار اثر کردم و قصهها و شخصیتهای فرعی را به کار اضافه کردم و به نمایشنامهای رسیدم که تصمیم به اجرای آن گرفتم.
این کارگردان و بازیگر تئاتر ضمن بیان اینکه موضوع این نمایش یکی از موضوعات جدی یک نسل پیش از من و یک نسل پس از من است، عنوان کرد: نسلهای پیش و پس از دهه شصت همواره به خودکشی فکر میکنند و شاید در جامعهای چون ما که ساختار نظام اجتماعی و سیاسی کمی معکوس نسبت به جوامع پیشرفته است، انسانها هم واکنشهای عجیب و غریب و معکوسی نسبت به زندگی خودشان داشته باشند و از کودکی هم به ما یاد داده نشده که راه حلی برای مشکلاتمان بیابیم در نتیجه خیلی سریع به خودکشی فکر میکنیم. این موضوع چنان در زندگی من تاثیر گذاشت و از آنجا که همواره هویت، تنهایی و فرجام آدمها مسئله و دغدغهام بوده بر آن شدم تا این نمایش را کار کنم.
او همچنین با اشاره به اینکه موضوع این نمایش اجتماعی است، یادآور شد: اصولا چندان به کارهایی که پیوندی با جامعه خود ندارند، نمیتوانم ارتباط برقرار کنم اما گروه ما همیشه با یک نگاه تازه و یک روایت تازه، متفاوت و مرسوم پیش میرود و همواره رویکردمان یک نگاه نو و آشناییزدایی از وقایع و حوادث روزمره است. موضوع این نمایش درباره خودکشی و هویت آدمهاییست که دچار سرگشتگی شدهاند. توضیح برخی از واژهها بسیار دشوار است چراکه بعضی واژهها به شدت معنی مشخصی دارند؛ "هویت" معنی کلیشهای را در ذهن آدمها شکل میدهد که لزوماً میتواند منفی هم نباشد و یک ویژگی باشد اما تئاتر فقط یک کلمه نیست و اصولاً در خلا اخلاق شکل نمیگیرد و یک جهان شناور است. فکر میکنم که هر موضوعی که در تئاتر به آن پرداخته میشود اگر تئاتر موزهای با موضوع رسمی و قدیمی نباشد، در نتیجه هیچ مرزی برای انتخاب موضوع آن وجود ندارد چراکه جهانها با یکدیگر در حال رفت و آمد هستند و زمانیکه از سیاست حرف زده میشود از جامعه گفته میشود و وقتی از جامعه گفته میشود از فرهنگ هم حرف زده میشود. در نتیجه به لحاظ موضوع محور بودن نمیشود نمایشها را از هم متمایز کرد.
کارگردان نمایش "تو مشغول مردنت بودی" خلاصه داستان نمایش "امشب اینجا" را اینگونه توضیح داد: زنی ۱۵ سال و ۳ ماه و ۲ روز پس از مرگ خودش، به خواب و ذهن خواهرش میآید و آن بخش نهان و روابط پنهانی زندگی خودش را روایت میکند و در عین حال به شکل موازی، دختر آن زن در جستوجوی آخرین نامهای است که از مادرش باقیمانده و قصه این نمایش حول محور این دو روایت و کاراکتر میگذرد.
مژگان خالقی با اشاره به اینکه تمرینات این نمایش به صورت منسجم حدود دو ماه به طول انجامید، عنوان کرد: نگارش این نمایشنامه حدود سه ماه طول کشید و پس از آن بازنویسی نمایشنامه انجام شد. از آنجا که نمایشنامه را به منظور کارگردانی خودم نوشتم، در نتیجه ایده اجرایی در متن آن وجود دارد و طراحی کارگردانی، در مرحله نگارش نیز انجام شده است. مدت زمان دو ماه تمرین چندان زیاد نیست اما در کشور ما شرایط به گونهای است که نمیتوان برای شش ماه بعد برنامهریزی صورت گیرد و این بینظمی باعث میشود که زمان کمتر و غیرقابل پیشبینی برای تمرین وجود داشته باشد.
او درباره سبک و فضای اجرایی این اثر نمایشی اظهار کرد: تمام تلاش ما بر این است که از بیان روایی مرسومِ کلیشهای و قابل پیشبینی، هم در ساختار روایی و هم در ساختار اجرا پرهیز کنیم. سعیمان بر این بوده تا هر لحظه تماشاگر با یک لحظه، رویکرد، نگاه و نظرگاه متفاوت نسبت به یک موقعیت ساده روبرو باشد. ما در این نمایش با انتخاب و طراحی شیوه اجرا، خودمان و تماشاگر را به چالش میکشیم. برای من چالش در این اجرا نسبت به نمایشهای پیشینم بسیار بیشتر است.
خالقی در ادامه افزود: واقعیت این است که در کارهایی که رویکرد معاصرتری برخلاف آثار کلاسیک دارند، متن یک نقطه شروع است و از آنجا که این شکل کار تا حد زیادی در دستهبندی کارهای اکسپریمنتال و اینترنیتیو محسوب میشود، تجربهآموزی به معنی کاملاً استاندارد حرفهای انجام میشود. در بافت فرهنگی کشورما زمانیکه کاری تجربی محسوب میشود سریع ذهنمان به سمت آثاری با فانتزی شخصی، غیر قابل درک و کارهایی که تماشاگر در گردش ندارد، میرود.
بازیگر نمایش "بیوه سیاه، بیوه سفید" با اشاره به اینکه برای او شیوه اجرایی نمایش "امشب اینجا" یک چالش بسیار جدی بوده، گفت: زمانیکه انتخاب کردم این نمایش را در تماشاخانه ایرانشهر اجرا کنم، بخش زیادی از حظ تجربهگرایی در سالنی غیرمرسوم را از خودم گرفتم. در نتیجه من پذیرفتم که با پارامترهایی کاملاً مشخص و از پیش تعیین شده، نمایش را اجرا خواهم کرد، پس باید آداب آن را به جا بیاورم. این هم بخشی از تئاتر است و تئاتر تنها آن لحظهای نیست که نور تماشاگر گرفته میشود و نور اجرا بر صحنه تابیده میشود. تمام این فرآیند بخشی از اجرای تئاتر و پیش فرضهای ما در تئاتر است و در نتیجه تصمیم گرفتیم که با بازیگرهایی که بسیار خوب هستند، اما در عین حال ما را در به سامان رساندن یک تئاتر در این تماشاخانه کمک میکنند، استفاده کنم.
او درباره انتخاب بازیگران این نمایش تصریح کرد: من چهار بازیگر با چهار طیف بازی متفاوت انتخاب کردم. در این مدت بارها به دلیل انتخاب بازیگران مطرح سینمای در این نمایش زیر فشار قرار گرفتهام و باید بگویم که این انتخاب بخشی از فرآیند اجرایی من است. من به ضرس قاطع از تمام انتخابهایی که در این اجرا داشتم راضی هستم، این نمایش یک چالش جدی برایم بوده و همچنان نیز ادامه دارد به این دلیل که در این شکل اجرا، مخاطب با تئاتر قصهگو مواجه نیست، پس باید پیش از آن بازیگر نیز چنین ریسکی را بپذیرد که در چنین کاری بازی کند. بازیگر در این نمایش با متنی مواجه است که ساختار روایی متقاطعی دارد و ساختار خطی ندارد و این موضوع برای بازیگر یک چالش جدی بود؛ اما هر چهار بازیگر با رضایت کامل این موضوع را پذیرفتند.
خالقی درباره طراحی صحنه این نمایش گفت: طراحی صحنه و فضا یکی از جذابترین، هیجان انگیزترین و ناپیداترین بخشهای تمرین ما بود. زمانیکه نمایشنامه را نوشتم همه چیز به سمت یک مینیمالیسم حرکت میکرد اما دستور صحنههایی در نمایشنامه وجود داشت که اشیا را به عنوان صحنهافزارها در صحنه معرفی میکرد. وقتی متن را به منوچهر شجاع به عنوان طراح صحنه دادم هیچ پیش فرضی به او ندادم و او از آنجایی که بسیار طراح صحنه باهوشی است چیزی را در متن پیدا میکند که شاید حتی خود نویسنده و کارگردان آن را نبیند و به آن فکر نکرده باشد. در این متن نیز همینگونه بود و به سمت یک مینیمالیسم، ایجاز و استریلیزاسیون در صحنه رفتیم که در متن، در شکل دیالوگ و اختصاری که در توضیح کلمات در صحنهها است. هیچ چیز اضافه و آکسسواری در صحنه نیست و همه چیز بر دوش بازیگر و در فضایی که فقط دو سختافزار در صحنه وجود دارد، میچرخد. این طراحی کمی فرایند تمرین ما را پیچیدهتر کرد اما به شدت هیجانزده هستم که بدانم مخاطب با این شکل طراحی چگونه ارتباط برقرار خواهد کرد. پیشبینی ما این است که تماشاگر نیز از فضاهای اگزوتیک که هیچ ربطی به تئاتر ندارند، خسته شده است و آن طراحیها صرفاً جالب است اما به نظرم، ما به صرف اینکه چیزی صرفاً جالب است تئاتر کار نمیکنیم. طراحی صحنه به این معنی نیست که یک چیز تزیینی، جالب و متفاوت در صحنه دیده شود. طراحی صحنه این نمایش به شدت داینامیک و پویا است و عناصری هم که در صحنه وجود دارند، تماتیک با متن مرتبط هستند.
مژگان خالقی درباره موسیقی نمایش گفت: یکی از دغدغههای من موسیقی است به این دلیل که فکر میکنم هیچ چیز در جهان به اندازه موسیقی تاثیرگذار نیست. در این اجرا موسیقی دو ساحت دارد؛ یکی آن بخشی که مرتبط به خود شخصیتهاست یعنی موسیقی که شخصیتها گوش میکنند و بخش دیگر قسمت درونی شخصیتهاست که اتفاقاً با توجه به فضای سرد و مینیمالیستی این نمایش موسیقی چندان گرم و ملودیک نیست و به سمت موسیقی افکتیو و بیشتر از آن به سمت طراحی صدا رفته است.
او در پایان گفت: جامعه تئاتری ما به دلیل بافت فرهنگی عجیب و غریبی که دارد در یک دایره بسته و حقیر گیر افتاده و به شدت تجربهگریز است و کسانی را که در نظر دارند با هر شکل و اشلی تجربه کنند را داوری میکند و این داوری به شدت خطرناک است. به اعتقاد من جامعهای که از تجربه کردن فرار کند میتواند آفت باشد. در این جامعه گروههای جوانی که در نظر دارند راههای متفاوتی را برای رسیدن به یک بیان نمایشی انتخاب کنند به شدت دچار چالش میشوند.
دیگر عوامل این نمایش عبارتند از: طراح صحنه: منوچهر شجاع، طراح صدا و آهنگساز: فرشاد فزونی، طراح چهرهپردازی: ماریا حاجیها، طراح نور: علی کوزه گر، طراح لباس: سمانه داوودی پارسا، طراح گرافیک: سینا افشار، مجری طرح: محمد طباطبایی، مدیر تولید: خسرو خالقی، دستیار کارگردان و برنامه ریز: علی نصر، عکاس: میلاد بهشتی، مدیر روابط عمومی و مشاور رسانه: فریبرز دارایی، مدیر تبلیغات: امیر قالیچی، دستیار دوم کارگردان: فرشید شایسته، مدیر صحنه: مهزیار رضویان، منشی صحنه: ناعمه علمی نژاد و دستیار صحنه: نازگل مهرانی.
علاقمندان میتوانند به منظور تماشای این اثر نمایشی بلیت آن را از سایت تیوال تهیه کنند.