به گزارش هنرآنلاین به نقل از ستاد خبری نوزدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی، صبح سه شنبه یکم مردادماه و در فاصله حدود ۲۰ روز مانده تا شروع جشنواره، جمعی از اعضای ستاد اجرایی این رویداد در دیدار با سید مجتبی حسینی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ارائه گزارش از آنچه تا کنون برای برپایی این جشنواره تئاتری انجام شده پرداختند.
ماهیت اصلی جشنواره توجه به فرهنگ عامه است
در ابتدای این جلسه شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی ضمن معرفی اعضای ستاد به مشارکتی برگزار شدن جشنواره امسال با شهر کاشان اشاره کرد و گفت: جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی اصلی ترین رویداد در حوزه نمایش و ماهیت آن هم توجه به فرهنگ عامه است. بخش هایی که در این رویداد تدارک دیده شده نیز در راستای همین ماهیت و رویکرد توجه به مخاطب عام و فرهنگی قرار دارد.
او با اشاره به دبیری داود فتحعلی بیگی در این دوره از جشنواره یادآور شد، این هنرمند طولانی‌ترین دوران دبیری را در جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی از دوره اول آن تاکنون داشته و برای برگزاری این دوره هم حدود هشت ماه است که ستاد جشنواره فعالیت خود را آغاز کرده است.
کرمی با اشاره به مدت زمان کمی که تا شروع جشنواره باقی مانده به مسائل مالی هم اشاره کرد و گفت: متاسفانه هنوز بودجه جشنواره جذب نشده و امیدوار هستیم این مسئله با همراهی معاونت محترم هنری برطرف شود.
از کودک سه ساله تا هنرمند ۸۰ ساله متقاضی شرکت در جشنواره هستند
در ادامه داود فتحعلی بیگی، دبیر جشنواره در سخنانی با ابراز امیدواری از اینکه سیاست‌های هنری به سمت اعتلای بیشتر نمایش‌های ایرانی برود، بیان کرد: سال ۶۸ که کار را در این جشنواره شروع کردیم تنها ۱۱ گروه در جشنواره حاضر بودند؛ گروه‌هایی که تعدادی از آنها از شهرستان‌ها و تعدادی هم از تهران بودند، اما الان پس از ۳۰ سال از یک کودک ۳ ساله تا هنرمند ۸۰ ساله در این جشنواره متقاضی شرکت شده اند و آن ۲۶-۲۷ متقاضی که در دوره اول داشتیم نیز اکنون به ۵۰۰ اثر متقاضی رسیده است.
این هنرمند ادامه داد: جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی از ابتدا یک رویکرد پژوهشی داشته و بر همین اساس هر دوره یک بخش به آن افزوده شده است. به این ترتیب جشنواره به محلی برای کسانی که این فرهنگ را دوست دارند تبدیل شد تا در آن فعالیت کنند، این در حالی است که یک زمانی عده‌ای می ترسیدند از اینکه بگویند در حوزه نمایش‌های ایرانی کار می کنند اما امروز اغلب مشارکت کنندگان به ویژه بزرگسالان، تحصیلکرده این حوزه هستند و اینکه این فرهنگ به قشر جوان منتقل شده از برکات جشنواره محسوب می شود.
فتحعلی بیگی با اشاره به تاثیرات مثبت سمینار جشنواره در آگاه سازی و مباحث نظری‌ای که در پایان نامه‌های دانشجویی نیز انعکاس یافته است خطاب به مجتبی حسینی اظهار کرد: تا الان به هر جایی که در این جشنواره رسیدیم بر اساس یک وظیفه ملی بوده و بهترین حمایت‌ها را هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت هنری و اداره کل هنرهای نمایشی داشته‌اند. اطمینان دارم این حمایت از طرف شما نیز ادامه خواهد داشت.
باید مکانی مشخص برای نمایش های سنتی در تهران تعریف شود
در بخش دیگری از این جلسه پیمان شریعتی، دبیر اجرایی جشنواره با بیان اینکه "جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی مهم‌ترین ماموریتی است که همه ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داریم و نمونه دیگر آن در حوزه موسیقی نواحی است" گفت: این جشنواره هر سال با اضافه شدن بخش های مختلف، براساس خلأهایی که شناسایی می شدند مواجه بوده است، از جمله بخش جوانه‌ها چرا که یک زمانی متوجه شدیم بزرگان حوزه نمایش‌های آیینی و سنتی از میان ما می‌روند در حالی که مستنداتی از کارهای آنها نیست و همه چیز به صورت شفاهی و سینه به سینه منتقل شده است. پس باید چاره‌ای اندیشیده می‌شد و این بخش کمک بسیار زیادی در این راستا انجام داده و نیروهای جوانی آموزش دیده و معرفی شده‌اند.
به گفته وی جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی تنها جشنواره‌ای می‌تواند باشد که یک ستاد ثابت نانوشته دارد و کانون نمایش‌های آیینی و سنتی تنها کانونی است که بدون معرفی ماموریت از طرف اداره کل هنرهای نمایشی خودجوش فعالیت می کند و براساس همین فعالیت‌هاست که وقتی امروز برای بخش جوانه‌ها فراخوان داده می شود از سراسر ایران متقاضی شرکت در جشنواره دیده می‌شود.
شریعتی در بخشی دیگر بیان کرد: علاوه بر پیگیری‌هایی که در حوزه هنرهای نمایشی صورت می‌گیرد، تلنگرهایی نیز باید به حوزه میراث فرهنگی، آموزش و پرورش و آموزش عالی زده شود تا ببینیم چه تلاش‌های انجام شده که نتیجه آن به اینجا رسیده که وقتی مثلا صحبت از چاپ نمایشنامه می‌شود می‌شنویم که نمایشنامه ایرانی خیلی کم داریم و بیشتر آنها خارجی هستند.
او با اشاره به اقداماتی که از سوی فعالان قدیمی هنرهای نمایشی آیینی و سنتی برای اضافه شدن تعداد واحدهای درسی در این حوزه انجام شده گفت: حالا با توجه به آنچه در جشنواره انجام گرفته، قدم بعدی‌ای که باید برداشته شود ایجاد یک مدرسه ویژه نمایش‌های آیینی و سنتی است همانند آنچه تئاتر کابوکی ژاپن در اختیار دارد.
دبیر اجرایی جشنواره ضمن اشاره به مسائل مالی و کمتر شدن بودجه هر ساله جشنواره با وجود گسترده شدن فراخوان و افزایش متقاصیان یادآور شد: جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی هر سال بین‌المللی بود و آثار مختلفی از کشورهای خارجی در آن شرکت می کردند اما چند دوره‌ای است که بخاطر مباحث مالی این کار سخت شده و جشنواره دیگر به جز بخش سمینار به آن شکل برگزار نمی‌شود در حالی که ما قدم‌های لازم را در حوزه آسیا، چین، هند و ژاپن برداشته‌ایم و باید کم‌کم دامنه این حضور و فعالیت‌ها گسترده تر و در برنامه‌ریزی‌های آینده این حلقه مفقوده گنجانده شود.
او همچنین ضمن اشاره به اینکه برای برخی هنرمندان پیشکسوت این حوزه تصاویر مستند کمتر وجود دارد و کمبود منابع مالی مانعی برای اقدام هستند و نیز اینکه در این میان جای شبکه مستند سیما خالی است، گفت: باعث خوشحالی فعالان و هنرمندان حوزه هنرهای نمایشی آیینی و سنتی خواهد بود که با حمایت معاونت هنری و دوستان دیگر این حوزه صاحب یک مکان شود چون ما در تعریف شهری تهران هیچ مکان مشخصی برای نمایش های آیینی و سنتی نداریم در حالی که پیش از این اقداماتی برای ایجاد تکیه دولت صورت گرفته بود و امروز جا دارد این موضوع باز هم پیگیری شود. ما حتما باید مکانی را برای این گونه نمایش ها داشته باشیم چرا که می‌تواند در توسعه حوزه گردشگری شهری تهران هم تاثیر بسزایی داشته باشد تا علاوه بر شهروندان و مسافران داخلی، وقتی مهمانان خارجی هم به تهران سفر می‌کنند فضایی باشد تا در طول سال پرده خوانی، نقالی و این نوع نمایش ها در آن اجرا شود.
دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی سنتی تاسیس شود
در ادامه این جلسه محمدحسین ناصربخت، مشاور دبیر جشنواره هماظهار کرد: شاید یک اقدام اصلی و ویژه‌ای که باید انجام شود ایجاد یک بنیاد یا پژوهشگاه یا دانشکده مربوط به نمایش‌های آیینی و سنتی باشد و البته این مسئله می تواند گسترده تر شود و در حوزه موسیقی سنتی هم تعمیم یابد.
او با اشاره به وظیفه سازمان میراث فرهنگی در پرداختن به این نوع از میراث کشور و تلاش‌هایی که از دهه ۶۰ در کانون نمایش‌های آیینی و سنتی صورت گرفته گفت: اگر جشنواره نمایش های آیینی و سنتی نبود خیلی از تجارب و اتفاقاتی که در گذشته وجود داشت از بین می رفت و این رویداد می تواند یکی از افتخارات وزارت فرهنگ باشد چرا که پس از مشروطه عملاً به سنت‌هایمان بی‌توجهی داشتیم و به جز اقداماتی که توسط آقایان بیضایی و نصیریان صورت گرفته بیشترین حجم حمایت‌ها در این حوزه پس از انقلاب و توسط وزارت فرهنگ بوده است.
او همچنین به شعار امسال جشنواره به‌عنوان «نمایش‌های ایرانی فرصتی برای تئاتر معاصر ایران» اشاره کرد و افزود: این رویکرد در کشورهای دیگر نیز هست با این مبنا که به سنت و فرهنگ خودمان برگردیم. ما نیز تلاش کرده‌ایم تا نوآوری را در این نوع نمایش ها ایجاد کنیم.
۵۲۴ اثر متقاضی شرکت در جشنواره بودند
سپس در بخشی دیگر مهدی حاجیان، مدیر دبیرخانه این جشنواره با اشاره به انتشار فراخوان در آذرماه سال گذشته و تدوین ۷ بخش اجرایی و یک بخش تحقیقی در آن گفت: در تمام بخش‌ها ۵۲۴ اثر متقاضی شرکت در جشنواره بودند که پس از مراحل ارزیابی ۱۴۱ اثر در بخش نمایشی و پژوهشی پذیرفته شدند.
او به بستری بودن مرشد سعیدی به عنوان یکی از بزرگان حوزه نقالی در بیمارستان اشاره کرد و ادامه داد: این اتفاق برای ما جای نگرانی دارد و امیدوارم بستر لازم برای ضبط و ثبت مجالس نقالی این هنرمند و دیگر پیشکسوتان در حوزه‌های مختلف هنرهای نمایشی آیینی و سنتی فراهم شود تا منابع شنیداری و تصویری خوبی از هنرمندان با سابقه داشته باشیم.
محدودیت‌های مالی فرصتی برای سرند جشنواره‌های هنری است
در بخش پایانی این جلسه سید مجتبی حسینی با تاکید بر اینکه "دیروز را باید چراغ راه فردا کرد" گفت: هنر ایران به دلیل اینکه در صحنه جهان شناخته و اجرا نشده می تواند در صورت معرفی به عنوان یک منبع الهام بخش مورد توجه قرار گیرد و حتی برای دیگر گونه های نمایشی غیر ایرانی منبع تجربه قرار گیرد.
معاون هنری با بیان اینکه شعار امسال جشنواره دقیق است، افزود: سرمایه‌های ارزشمندی که در این حوزه داریم باید بیشتر مورد توجه اجزای کشوری قرار گیرند یعنی هم دانشگاه‌ها که تعدادشان در حوزه نمایشی هنرهای نمایشی زیاد شده در کنار صدها موسسه آموزشی باید به آشناسازی این نمایش‌های ایرانی و آیینی و سنتی بپردازند و در نظام تحصیلی هم با دقت بیشتری باید گنجانده شوند. پیشرفت علوم تربیتی نشان می دهد این سنت‌ها و نمایش‌های آن مثل آنچه درباره بخش جوانه‌ها گفته شد، در مدارس هم می‌تواند گنجانده شود.
او با تأکید براینکه "ملتی که با فرهنگ خودش آشناتر باشد مقاوم‌تر خواهد بود" به اعداد و ارقام آماری جشنواره اشاره و از آن ابراز خشنودی کرد و گفت: تاثیرگذاری جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی باید برانگیخته‌تر کردن کسانی باشد که می توانند به ما کمک کنند تا چنین رویدادی به یک امر روزانه تبدیل شود.
حسینی با اشاره به آنچه درباره مسائل مالی گفته شد، توضیح داد : بخشی از این ماجرا به خود ما بر می‌گردد که آن هم به دلیل تعداد زیاد جشنواره‌هاست، درحالی که خیلی از آنها که جای خود را می‌توانند به جشنواره‌هایی که گسترده تر هستند و فرصت درخشیدن بیشتری دارند و نتیجه مراحلی دارند بدهند. در این راستا باید منابع مالی خود را با توجه به محدودیت هایی که وجود دارد و با برنامه ریزی درست صرف کنیم. البته با توجه به تنگناهای مالی که در سال گذشته پیش آمد و انشاالله به سمت صلاح و خیر می‌رود، این فرصت وجود دارد تا به سرند رویدادها و جشنواره‌های خود بپردازیم و از محل صرفه‌جویی ها بتوانیم رویدادهای درخشان تر را توسعه دهیم. بنابراین بررسی کارشناسی تخصصی جشنواره ها و رویدادها و مطالعه دوباره ضرورت دارد تا بتوان به نتیجه رسید که چه رویدادهایی ضرورت و برای هنر نتیجه دارند.
او ادامه داد: علاوه بر صرفه‌جویی و اینکه در اعتبارات ملی باید اعتبارات فرهنگ و هنر بیشتر دیده شود، باید تلاش کنیم رسالت نهادهای مختلف اجتماعی را نیز برانگیزانیم چرا که بسیاری از صاحبان ثروت علاقه‌مند هستند در این حوزه‌ها فعالیت کنند اما نمی دانند از چه مسیری می توانند کمک کنند.
معاون هنری در بخشی دیگر از صحبت‌های خود درباره بخش بین الملل اظهار کرد: گاهی با دعوت از یک گروه خارجی جشنواره و رویداد مان را بین المللی تلقی می‌کنیم، اما اگر افزون بر دعوت، به سمت معرفی رویداد خود با قواعد بین المللی برویم شاید سرمایه گذاری سنجیده ای باشد و برکات بیشتری در آینده به دست آید.
سید مجتبی حسینی ادامه داد: برخی از جشنواره‌های معاونت هنری مثل جشنواره تئاتر عروسکی، جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی، جشنواره موسیقی نواحی و جشنواره تجسمی جوانان بیش از آنکه نمونه ای از هنر امروز باشند سرمایه‌گذاری برای فردا هستند.
او همچنین اظهار کرد : یکی از فرصت هایی که این جشنواره می تواند فراهم کند استفاده از ظرفیت‌های شهرداری‌ها و نیز شهرهای دیگر کشور است. این رویداد را صرفاً نباید در تهران نگه داشت و شاید گردشی شدن آن در ایران فرصت اجرای سالانه مجدد آن را فراهم کند.
در این دیدار مهدی صفاری (مدیر بخش پاتوق نمایش‌های سنتی کودک و نوجوان)، حمید نیلی (مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی)، رقیه وکیلی آذر (مدیر بخش بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی)، جواد مستخدمی (مدیر کمیته پشتیبانی و مالی جشنواره) و مجید فروغی (مدیر روابط عمومی معاونت هنری) نیز حضور داشتند.