سرویس تئاتر هنرآنلاین، نمایش"تبرئه" به کارگردانی منیژه محامدی، نمایش "پرومته- طاعون" کار شهاب آگاهی و نمایش "مرد شده" به کارگردانی آسو بهاری امروز 22 بهمن‌ماه در نخستین روز از سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر روی صحنه خواهد رفت.
دشواری‌های زن بودن از زبان کارگردانِ مهمانِ جشنواره سی و هفتم
"تبرئه" نوشته جسیکا بلنک و اریک جنسون دو نویسنده معاصر آمریکایی است و با بازی مهوش افشارپناه، محمد اسکندری، مجید جعفری، فرناز رهنما، نوید جهانزاده، آیلار نوشهری، علی نجفی، حامد شفیع‌خواه، شهاب‌الدین علیشاهی، رضا دشتکی و پیام میرمصطفی در بخش میهمان این دوره از جشنواره ساعت 18 و 20:45 در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر اجرا خواهد شد.
نمایشنامه تک‌پرده‌ای "تبرئه" برگرفته از اتفاقاتی واقعی در آمریکاست و طی آن دو نویسنده در مورد محکومانی بی‌گناه تحقیق کرده‌اند. این متن شامل شش مصاحبه و درباره وضعیت افرادی است که در دستگاه قضایی ایالات متحده آمریکا به اشتباه مجرم شناخته شده و مدتی را در زندان به سر برده و پس از اثبات بی‌گناهی‌شان، تبرئه و آزاد شده‌اند.
محامدی که این نمایش را 11 سال قبل در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر روی صحنه برده بود معتقد است: "در زیرمتن نمایش "تبرئه" قضاوت‌های غلط به چالش کشیده می‌شوند. تبعیض نژادی یک بحث جهانی است و هر رنگ و نژادی از آدم‌ها با آن درگیر هستند. در این بحث، مهم این است که شان انسانی هم ارزشش را از دست داده است."
این کارگردان شناخته‌شده زن در مورد حضور در سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گفت: ما در حال اجرای عموم بودیم و طبق درخواستی که به دبیر سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ارائه دادیم موافقت شد که دو اجرای آخرمان در قالب بخش مهمان این رویداد روی صحنه برود.
این هنرمند پیشکسوت که دارای دکترای تئاتر درمانی از دانشگاه ایالتی کالیفرنیا سانفرانسیسکو است در واکنش به این که در بخش‌های مسابقه ایران یک، ایران دو، مهمان، چهل سالگی، رادیویی، خیابانی، بین‌الملل و دیگرگونه‌های اجرایی در مجموع 26 کارگردان زن حضور دارند، گفت: حضور 26 کارگردان زن بسیار جای خوشحالی است. البته که زن بودن در مملکت ما چیز چندان جالبی نیست ولی ما با هر دشواری که بوده است تا امروز تئاتر کار کرده‌ایم و همچنان ادامه می‌دهیم. هر چند که هر مرتبه باید خودمان را به همگان معرفی کنیم و بگوییم که انسانیم و می‌خواهیم کار کنیم. ما در این سال‌ها جنگیده‌ایم و به مسیرمان ادامه داده‌ایم.
او با اشاره به این که اجرای جشنواره‌ای "تبرئه" تفاوتی با اجرای عموم آن ندارد در مورد حضور در بخش مهمان نیز گفت: من هیچ وقت علاقه‌ای به حضور در بخش مسابقه نداشته‌ام و هیچ‌گاه در این بخش شرکت نکرده‌ام و همواره به عنوان مهمان در جشنواره حضور داشته‌ام.
تراژدی شدن موقعیت و پارامتر در وضعیت انسان معاصر
نمایش "پرومته- طاعون" اقتباسی از آشیل است که با دراماتورژی میثم خوئی و کارگردانی شهاب آگاهی 22 بهمن‌ماه ساعت 18:30 و 20:30 در تالار چهارسوی مجموعه تئاترشهر در بخش مسابقه تئاتر بین‌الملل و میهمان جشنواره روی صحنه خواهد آمد.
این نمایش آخرین اثر گروه تئاتر بِین است که در جریان پرداختن به پروژه تراژدی انسان معاصر تولید شده و اقتباسی آزاد از نمایش "پرومته در زنجیر" اثر آیسخولوس است. در تولید متن این اثر نمایشی از نمایشنامه "حکومت نظامی" اثر آلبر کامو، اشعاری از سیدعلی صالحی و همچنین کتب تاریخی- مذهبی بهره گرفته شده است.
شهاب آگاهی در توضیح اجرای این اثر نمایشی گفت: "پرومته/ طاعون" اقتباسی از "پرومته" آشیل و "حکومت نظامی" آلبر کامو است و داستان کلی آن درباره جنگ و نزاع پرومته و زئوس بر سر قدرت است که در این راستا طاعون و طبیعت ورود کرده و همه چیز را نابود می‌کنند.
او در ادامه افزود: این نمایش در ادامه روند تمرکز و هدف 7- 8 ساله گروه تئاتر "بین" به شیوه اجرایی خاص تولید شده است و مسئله اصلی آن وجه تئاتر موزیکال است.
این کارگردان در توضیح شیوه اجرایی خاص گروه تئاتر "بین" عنوان کرد: گروه تئاتر "بین" در راستای موقعیت و هیجان‌انگیزی که دارای نمایه غریزه و شهود باشد با اتکا به نظریات نیچه، تئاتر ورزی می‌کند. در این میان وجه موسیقیایی برای‌مان بسیار پررنگ است و ما در روند این پروسه وجوه مختلف و وجه موسیقیایی را از دل موقعیت که غریزه و شهود است، استخراج می‌کنیم.
او با بیان اینکه اینکه نمایش "پرومته/ طاعون" محصول پروژه‌ای به نام تراژدی انسان معاصر است، خاطرنشان کرد: دو سال است که در این زمینه کار و فعالیت می‌کنیم و سوال اصلی این پروژه تراژدی شدن موقعیت و پارامتر در وضعیت انسان معاصر است.
آگاهی ضمن اشاره به اینکه این نمایش بر تم خشونت تمرکز دارد، یادآور شد: این نمایش در ادامه نمایش "و/یا/پرو/مته" که در جشنواره تئاتر فجر سال گذشته اجرا شد، روی صحنه آمده است. "و/یا/پرو/مته" علاوه بر دریافت جوایزی از دوره گذشته جشنواره تئاتر فجر موفق به دریافت جایزه‌ای بین‌المللی نیز شده است.
کارگردان نمایش "مده‌آ" مدت زمان تمرینات گروه تئاتر بین به منظور اجرای نمایش "پرومته/ طاعون" را یک‌سال عنوان کرد و درباره طراحی صحنه این نمایش گفت: از آنجا که این نمایش در فضا و کانسپت خشک و فرسوده اتفاق می‌افتد، صحنه نمایش مملو از برگ خشک است. مفهوم احاطه انسان توسط طبیعت در این نمایش بسیار اهمیت دارد و بنابراین در طراحی صحنه از المان‌های طبیعی استفاده شده است. همچنین پیرو این کانسپت و فضا در طراحی لباس نیز شاهد چاپ گل طبیعی بر روی لباس بازیگران هستیم.
او درباره موسیقی این نمایش اظهار کرد: موسیقی‌های این نمایش تولید گروه است و از موسیقی‌های دیگر استفاده نشده است. براساس موقعیت اجرا از سازهای فلوت ریکوردر، هامونیوم و دمام استفاده شده است.
شهاب آگاهی در پایان صحبت‌هایش گفت: اجرای نمایش "پرومته/ طاعون" از دسته اجراهای آلترناتیو محسوب می‌شود و از این جهت این ادعا را دارم که ساختار و کانسپت اجرا پیشنهاد جدیدی را با خود همراه دارد.
پیوند تئاتر و سینما
نمایش "مرد شده" به نویسندگی، طراحی و کارگردانی آسو بهاری در نخستین روز از سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاترفجر ساعت 17 و 19 در تئاتر مولوی در بخش مسابقه تئاتر ایران یک اجرا خواهد شد.
آسو بهاری درباره ایده نگارش نمایشنامه "مرد شده" گفت: از آنجا که نمایشنامه‌نویس هستم سعی کردم به زندگی و اتفاقات اطرافم دقت کنم تا موضوعی دراماتیکی برای نگارش در آ‌ن‌ها پیدا کنم. همچنین به دلیل اینکه کرد زبان هستم اتفاقاتی که برای کردها در 4 کشوری که ساکن هستند، رخ می‌دهد همواره برای من جذاب بوده و آن را از لحاظ تاریخی و مستند دنبال می‌کنم.
او در ادامه افزود: در جریان جنگ‌‌های خاورمیانه کردها بسیار درگیر ماجراهایی که در شهر شنگال یا کوبانی اتفاق افتاده، بوده‌اند اما در ماجرای جنگ کوبانی با داعش موضوعی که برای نخستین بار به شکل فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفت، مبارزه زنان کوبانی بود. این اتفاق پیش از آنکه جنبه تبلیغاتی داشته باشد یک تاکتیک نظامی بود. در پی این جریان خبری درج شد که داعش اعتقاد دارد اگر یک سربازش به دست و گلوله یک زن کشته شود مستقیم وارد جهنم خواهد شد.
این نویسنده و کارگردان تئاتر همچنین اضافه کرد: مردم شهر کوبانی از این اعتقاد به عنوان یک تاکتیک نظامی استفاده کردند و کار به جایی کشید که زنانی که پیش از این به شکل پشتیبانی در تهیه غذا، پانسمان و کارهای پزشکی در جبهه کمک می‌کردند، تبدیل به انسان‌هایی شدند که فراتر از جنسیت‌شان در صف اول دفاع شهر قرار گرفتند و در خط مقدم و سنگرهای اول ورودی شهر جمع می‌شدند، آواز می‌خواندند و سر و صدا می‌کردند تا صدای‌شان در آن محل طنین افکن شود و باعث آن شود که داعش از ترس اینکه توسط یک زن کشته نشوند در مبارزه سست شود و یا عقب‌نشینی کند.
بهاری در ادامه توضیحاتش افزود: این اتفاق توجه رسانه‌های خارجی را به این موضوع که با تعاریف امروزی چطور یک زن زندگی خود را فدا می‌کند، با تمام وجود بچه خود را در بغل می‌گیرد، اسلحه در دست گرفته و در صف اول مبارزان و مدافعان می‌جنگد، جلب کرد. در پی این مسئله کمپین‌هایی تشکیل شد تا جامعه جهانی به جای حمایت‌های صرفا تبلیغاتی به حمایت‌های نظامی به مردم کوبانی روی آورند. با شروع حمایت‌ها، ادامه مبارزه زنان و مردان کوبانی آزاد شد و همچنان نیز آزاد است.
او با بیان اینکه از دل این اتفاقات جذاب شخصیتی به نام ریحانه پیدا شد، خاطرنشان کرد: روایت است ریحانه دانشجوی حقوق بشر بوده و به دلیل جنگ به زادگاه خود برگشته و از آنجا که پدرش شکارچی بوده با تفنگ دورزن آشنایی داشته و تبدیل به تک تیرانداز مطرحی می‌شود که همگان او را دوست داشتند و از او به عنوان یک اسطوره و قهرمان نام می‌برند. اما تفاوت ریحانه با اسطوره و اساطیر این است که او از جنس مردم است و از دل همان فرهنگ و اقلیم صمیمی به وجود آمده بود.
بهاری درخصوص چگونگی دسترسی به اطلاعات ریحانه عنوان کرد: در تحقیقاتی که داشتم با فردی که در آن زمان در کوبانی بود از طریق فیس بوک ارتباط برقرار کردم و پس مدت زمانی که اعتمادی بین‌مان ایجاد شد اطلاعاتی از ریحانه به دست آوردم هرچند با توجه به جایزه‌ای که برای سر این دختر در نظر گرفته شده بود به سختی اطلاعات از این شخص درز می‌کرد. دو عکس در اینترنت وجود دارد که مشکوک هستند به نزدیکترین عکس به چهره ریحانه. ریحانه حدود 8 ماه در کوبانی مبارزه کرد و به رزمنده و فرمانده تبدیل شده بود. تک تیرنداز در جنگ شهری عنصری تاثیرگذار و مهم است چرا که در عملیات موضع مورد حمله و دفاع را مورد تحقیق قرار می‌دهد و عملا لیدر عملیات دفاعی و هجومی است و اینکه این فرد یک زن باشد بسیار جذاب است و مرا بر آن داشت که به سراغ نوشتن نمایشنامه‌ای با این موضوع و مضمون بروم.
این هنرمند تئاتر درباره سبک و شیوه اجرایی نمایش "مرد شده" اظهار داشت: من همانقدر که به تئاتر علاقمندم، سینما را نیز دوست دارم. در سینما به دلیل وجود قاب‌های بسته و نزدیک شدن به چهره و فیزیک بازیگر امکان ایجاد ارتباط بهتری میان هنرمند و مخاطب وجود دارد و در تئاتر نیز به دلیل حضور صحنه‌ای و نفس دم به دم بازیگر و مخاطب ارتباط بسیار تنگاتنگ از گونه‌ای دیگر با تماشاگر برقرار می‌شود. سعی کردم در این کار از این دو هنر کنار هم استفاده کنم تا به ایده‌آلی در برقراری ارتباط با مخاطب برسم چرا که به نظر من در یک اثر نمایشی و مفهومی به نام هنر کلمه انتقال مهمترین کلمه است. هر چقدر باسواد و آگاه باشیم انتقال است که می‌تواند ذهنیت را به عینیت تبدیل کند و اگر ما در این انتقال دچار ضعف باشیم هنر و خلق ما در حد ذهنیت باقی می‌ماند بنابراین من از پیوند این دو هنر در اجرا استفاده کردم.
او ضمن اشاره به اینکه نمایش فضای مولتی مدیا دارد، تصریح کرد: در اجرای این اثر در کنار تئاتر نیز تصاویری وجود دارد. سعی کردم با اطلاعاتی که به دست آورده‌ا‌م خانه پدری ریحانه را در عین حالی که خبر از اوضاع خوب مالی دارد، بی نظم و با نشانه‌هایی از جنگ به تصویر بکشم. رنگ در صحنه نمایش بسیار دیده می‌شود به خاطر اینکه در اقلیم کردستان زیست آدم‌ها با طبیعت زیاد است. همچنین در دکور رنگ‌هایی از فضای جنگ نیز دیده می‌شود.
بهاری داستان نمایشنامه را اینگونه توضیح داد: قصه نمایش زندگی ریحانه است که از زاویه دید برادرش روایت می‌شود. او می‌خواهد ریحانه را قانع کند که با وجود اینکه اینجا وطن ماست اما شرایط مبارزه نیست و جبهه نابرابر است و باید به محل زندگی برادر در مونیخ بروند تا زندگی‌شان را نجات دهند و پس از آن برای باز پس گیری وطن فکری کنند و ...
این کارگردان تئاتر در پایان گفت: به شخصه سعی کرده‌ام در کارهایم اصالت‌مند عمل کنم و صرفا به جنبه سرگرمی تئاتر و اینکه گیشه تئاتر به چه شکل خواهد بود، نگاه نکنم و بیشتر از هر چیزی دردی که یک گوشه ذهنم درگیرش بوده‌م را به تصویر بکشم و خود را با آن تخلیه روحی و روانی کنم و اتفاقی را که در ذهنم شکل گرفته با مخاطب به اشتراک بگذارم. به جای اینکه به دنبال به وجود آوردن پدیده‌ای باشم که صرفا سرگرم‌کننده و شادی‌آور است.
سی و هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر از 22 بهمن تا چهارم اسفند به دبیری نادر برهانی‌مرند برگزار می‌شود.