سرویس تئاتر هنرآنلاین: (SHOWCASE) یا "نخستین پیشخوان ملی هنرهای اجرایی ایران" اتفاقی است که برای اولین بار در سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر رخ می‌دهد و امکانی است برای کارگردانان و گروه‌های تئاتری ایرانی که آن‌چه را انجام داده و می‌دهند در قالبی متمرکز و فشرده در معرض دید مهمانان خارجی بگذارند.
در بخش بین‌الملل سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر شاهد رخ دادن اتفاقی خواهیم بود که اگرچه در دوره‌های پیشین نمونه‌هایی کم‌و‌بیش مشابه با آن نیز به وقوع پیوسته است اما این بار با شیوه‌ای هدفمند و با تمرکز بر نشان دادن آثار ایرانی در قالبی نو به مهمانان خارجی و با نامی تازه تحت عنوان SHOWCASE ظاهر می‌شود.
معادل فارسی پیشنهادی سی و هفتمین دوره از جشنواره تئاتر فجر برای SHOWCASE، پیشخوان است و در عبارتی بست یافته‌تر "نخستین پیشخوان ملی هنرهای اجرایی ایران" که قرار است از 25 تا 29 بهمن 1397 به مدت پنج روز و همزمان با جشنواره برگزار شود. رویدادی که تا 15 دی می‌توان فرم درخواست حضور به زبان فارسی را برای برگزارکنندگانش ارسال کرد و تا 22 دی فرم اطلاعات اجرا به زبان‌های فارسی و انگلیسی به همراه دیگر اقلام اطلاع‌رسانی را ارائه کرد. همچنین ارائه مواد تصویری، صوتی، اطلاعات جامع گروه و اجراها و مشخصات وب سایت اختصاصی حداکثر باید تا اول بهمن برای ایمیل NSIP.FITF@GMAIL.COM ارسال شود تا فهرست آثار حاضر در آن حداکثر تا 10 بهمن به انتشار برسد.
مسابقه‌ای با حضور ایرانی‌ها و خارجی‌ها
سعید اسدی، مدیر بخش بین‌الملل سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر در ابتدا با برشمردن دو وجه‌ای که واژه بین‌الملل در عبارت "جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر" بر آن مشتمل است گفت: در واقع جشنواره تئاتر فجر در رابطه با گروه‌ها و متخصصان غیرایرانی حائز دو وجه است. یک وجه آن که سالیان سال است برگزار می‌شود بخش ملل و شامل دعوت از گروه‌های غیرایرانی برای حضور در این فستیوال است و وجه دیگر مسابقه بین‌الملل نام دارد که ترکیبی از اجراهای ایرانی و غیرایرانی است اما همه تعریف‌مان از واژه "بین‌المللی" را در خصوص جشنواره تئاتر فجر نمی‌توانیم در این دو وجه بگنجانیم و مسلما باید شامل رویدادهای دیگری هم باشد که این رویدادها در سالیان گذشته در قالب کارگاه‌ها، پنل‌های گفت‌وگو، رزیدنسی یا اقامت غیرایرانیان در ایران و تولید کار با هنرمندان ایرانی، سمینارها و نشست‌های پژوهشی برگزار شده و این‌ها کارهایی بوده است که در بخش بین‌الملل اتفاق افتاده است.
او ادامه داد: البته چیزی که در چشم‌انداز جشنواره باید وجود می‌داشت و از جشنواره سی و چهارم به این سو بسیار جدی گرفته شد، معرفی بیشتر آثار و نمایش‌های ایرانی به فضای بین‌المللی بوده است تا فرصت اجرا، حضور در فستیوال‌های خارجی و جلوه‌گری بین‌المللی بیایند و این بخشی از سیاست‌های کلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم هست و در نگاه وزیر محترم این وزارتخانه نیز وجود دارد و از ابتدای کارشان که در هنگام گرفتن رای اعتماد نیز مطرح شد نگاه‌شان به این صورت بود که توانایی‌های هنر ایران در همه زمینه‌ها و از جمله در زمینه هنرهای نمایشی به جهان معرفی شود.
اسدی ادامه داد: اما این معرفی در کجا می‌تواند رخ دهد؟! در دو برنامه. بخشی در آن‌چه که در فرآیند برنامه‌ریزی سالانه برای فعالیت‌های بین‌المللی اداره کل هنرهای نمایشی لحاظ می‌شود و بخش دیگر در فستیوال‌هایی که عنوان بین‌المللی دارند از جمله فستیوال نمایش عروسکی، فستیوال تئاتر کودک و نوجوان و مهم‌تر از همه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر.
دبیر سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تصریح کرد: حضور متخصصان و مهمانانی که معمولا در جشنواره حضور داشته‌اند تا به حال این فرصت‌ها را، کم یا زیاد ایجاد کرده است و یکی از مهمترین نمودهایش اتفاقی بود که از سی و چهارمین و سی و پنجمین دوره جشنواره آغاز شد و تا امروز ادامه داشته است و طی آن شاهد حضور پنج کارگردان جوان ایرانی در شهر بروکسلِ بلژیک بودیم و جالب این جا بود که همگی این‌ها خروجی جشنواره بودند و حضورشان در جشنواره منجر به رخ دادن این اتفاق شد و امکان سفر در قالب توری بین‌المللی را هم برای‌شان فراهم کرد. مثال‌هایی این چنین کم نیستند و بخشی از حضور در فستیوال‌های دیگر، از درون فستیوال خودمان اتفاق افتاده است. ما تجربه‌ای هم در گذشته داشتیم که نامش بازار بین‌المللی تئاتر بود و می‌توانست نتایجی داشته باشد و در فرم برگزاری‌اش هم، توفیق‌هایی به دست آوردیم و هم عدم توفیق‌هایی.
SHOWCASE چیست و چه تفاوتی با آن‌چه پیشتر انجام می‌شد دارد
اسدی ادامه داد: اما الگویی که امروز در جهان وجود دارد و یکی از مهمترین امکانات معرفی آثار به فضای بین‌المللی را در اختیار برگزارکنندگان می‌گذارد SHOWCASE است که ما برای ترجمه‌اش به زبان فارسی با دشواری‌هایی مواجه‌ایم و عنوان "پیشخوان" را به عنوان معادل فارسی آن پیشنهاد داده‌ایم و در واقع جایی است که شما می‌توانید در آن به عرضه‌داشت (Presentation) بپردازید. پیشخوان‌ها معمولا جایی هستند که امکان عرضه‌داشت را برای شما فراهم می‌کنند و ویترین هم نامیده می‌شد و ما آن را به عنوان امکانی تلقی کرده‌ایم که می‌شود گزیده‌های مناسب را که قابلیت ارائه در مارکتینگ بین‌المللی دارند در آن نشان داد. این چیزی است که در بسیاری از نقاط جهان یا در دل جشنواره‌ها یا در کنار جشنواره‌ها یا به عنوان رویدادی مستقل رخ می‌دهد و در ایران هم پیشتر شکل‌های مشابه‌اش را به روش‌های مختلف تجربه کرده‌ایم و حال می‌خواهیم مجددا معرفی‌اش کنیم و یکی از کارهایی که در دوره سی و هفتم جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر انجام می‌دهیم این است که نگاهی منسجم به این مسئله داشته باشیم.
او افزود: عرض من این است که پیش از این وقتی مهمانانی را به جشنواره دعوت می‌کردیم در واقع عملا در حال انجام همین کار بودیم اما برنامه‌ای مدون برای آن نداشتیم و این‌جا شاهد برنامه‌ای مدون و عنوانی مشخص هستیم که هم مهمانانش با دقت برگزیده می‌شوند و از کسانی هستند که می‌توانند این فرصت را برای ما بسازند و هم هنرمندان و گروه‌های ایرانی براساس قاعده‌ای مشخص که در قالب پلتفرم پیشنهاد داده‌ایم در آن حاضر می‌شوند و این اتفاق را رخ می‌دهند.
مدیر فعلی مجموعه تئاتر شهر در ادامه توضیح داد: این ماجرا برای ما حائز چندین وجه است و نخست وجه آموزشی آن برای درگیر کردن تئاتر ایران با این موضوع مطرح است. این رویداد تمرینی برای گروه‌ها است تا بیش از پیش با نحوه استفاده از فرصت‌های بین‌المللی آشنا شوند. جشنواره فجر به دلیل قدمت و سابقه‌اش و شناخته شده بودنش در بسیاری از نقاط جهان به گونه‌ای که طی سفرهای‌مان لزومی به معرفی خود نداریم چون آن‌ها نام ما را شنیده‌اند و بعضا علاقه‌مندی‌هایی هم برای حضور دارند، بخشی از رویکرد بین‌المللی خود را به برگزاری این رویداد معطوف کرده است و همان‌طور که اشاره کردم نامش را "پیشخوان ملی هنرهای اجرایی ایران" گذاشته‌ایم و در واقع می‌تواند پرفورمینگ‌آرت یا عمده هنرهای اجرایی را در بربگیرد؛ از اینستالیشن که صورتی از پرفورمنس جدید است تا نگره‌های کلاسیکی که در تئاتر وجود دارد و این امکان را به هنرمندان می‌دهد که بتوانند خود را در قالب شکل‌های مختلف در این برنامه معرفی کنند.
SHOWCASE شامل چه بخش‌هایی است
اسدی با اشاره به بخش‌های گوناگون SHOWCASE توضیح داد: قضیه این گونه است که مهمانان ما در جشنواره در طول پنج روز از 25 تا 29 بهمن به شکلی متمرکز به برنامه‌هایی خواهند پیوست که در آن‌ها امکان آشنایی با هنرهای اجرایی‌مان فراهم می‌شود و زمینه‌ای به وجود می‌آید که به واسطه این آشنایی امکان حضور در فضایی بین‌المللی برای تئاتر ایران هم ایجاد شود. در فراخوان توضیح داده شده است که بخش‌های مختلف این پیشخوان به چه صورت برگزار خواهد شد. در واقع ما برخی از کارهایی را که روی صحنه خواهیم داشت برحسب کیفیت‌سنجی است که توسط جشنواره انجام می‌شود و البته براساس ابراز تمایل گروه‌های حاضر در جشنواره که در قالب ثبت‌نام در این رویداد بروز پیدا می‌کند، در طول آن پنج روز در معرض دید مهمانان خارجی قرار می‌دهیم و این بخش تقریبا شبیه به آن چیزی است که پیشتر هم اتفاق می‌افتاد و در قالب آن مهمانان برخی از اجراها را می‌دیدند منتها در این جا کسانی که طبق فراخوان برای سهیم شدن در این رخداد ابراز تمایل کنند برحسب انتخاب جشنواره در معرض دید قرار می‌گیرند و این بخش را اجراهای اصلی یا Main Performances نامیده‌ایم.
دبیر دوره سی و چهارم جشنواره تئاتر فجر ادامه داد: بخش دیگری که با عنوان اجراهای پیوست یا Linked Performances مشخص شده است شامل کارهایی است که می‌تواند روی صحنه دیده شود اما مربوط به بخش "به علاوه فجر" است و حتی آثاری هم که در جشنواره نیستند می‌توانند در این بخش ثبت‌نام کنند و از لینک‌های ما با مهمانان بهره ببرند و آن‌ها را به تماشاخانه‌های خود دعوت کنند و کارشان را در معرض دید آن‌ها بگذارند. این بخش می‌تواند حوزه‌های مختلف تئاتر را دربربگیرد؛ از آثاری که روی صحنه هستند تا آثار خیابانی و محیطی و انواع و اقسام اجراهای دیگرگونه و این فرصت‌سازی‌ای است که ما در قالب دیده شدن اجرا روی صحنه توسط این مهمانان فراهم کرده‌ایم.
او گفت: علاوه بر این چند برنامه دیگر هم خواهیم داشت که در طول روز رخ می‌دهند و یکی از آن‌ها امکان Presentation یا عرضه‌داشت یا ارائه است و در قالب سه بخش صورت می‌گیرد؛ در عرضه‌داشت جامع یا Total Presentation این زمان را به یک گروه می‌دهیم تا با توجه به فرمتی که معرفی کرده‌ایم کارش را در محدوده زمانی 12 دقیقه برای متخصصینی که مهمان ما هستند ارائه دهد. جزئیات این ارائه نیز در فراخوان ما مشخص است و دوستان می‌توانند آن را مطالعه کنند. شکل دوم، ایده‌پردازی مختصر و مفید یا Pitching است و برخلاف عرضه‌داشت جامع که طی آن زمان بیشتری در اختیار ارائه‌کننده قرار می‌گیرد در این بخش زمان بسیار کوتاه است و تعداد بیشتری کار در زمان کوتاه‌تری ارائه می‌شوند که فرمت آن در فراخوان معرفی شده است و در نهایت گونه‌ای ملاقات چهره به چهره یا Fast Dating را شاهد خواهیم بود که ملاقاتی با زمان‌بندی محدود است و ارائه‌دهندگان می‌توانند با هر کدام از مهمانان که علاقه‌مند باشند دیدار کنند و طی آن دیدار به ارائه مواد و مصالحی بپردازند که می‌تواند شامل خلاصه کار، فیلم اثر، پرونده اجرایی و چیزهای دیگر باشد که کار را معرفی کند. این سه شکل عرضه‌داشت است که ما در این برنامه در نظر گرفته‌ایم.
زبان بدانید
اسدی با اشاره به لزوم آشنایی با زبان انگلیسی برای حضور در بخش عرضه‌داشتِ SHOWCASE گفت: یکی از شرایط ما این است که خود کارگردان یا یکی از اعضای گروه که به زبان انگلیسی مسلط است این کار را انجام دهد. ما در بخش عرضه‌داشت فرصتی برای ترجمه و استفاده از حضور مترجم در اختیار نداریم و برای این که بتوان از کمترین زمان بیشترین استفاده را برد یا باید خود کارگردان یا یکی از اعضای گروه این کار را به زبان انگلیسی انجام دهد یا کسی را به خدمت بگیرد که ضمن برخورداری از قدرت ارائه، به زبان انگلیسی هم آشنا و پیشتر به تمرین این کار پرداخته باشد. تمرین کردن به این معناست که عرضه‌داشت نمی‌تواند به صورت بداهه انجام گیرد چون در این جلسات رعایت زمان‌بندی بسیار مهم است و این زمان‌بندی به گونه‌ای خواهد بود که فرصتی بیش از آن‌چه در نظر گرفته شده است در اختیار افراد قرار نخواهد گرفت. در این پلتفرم همه چیز به سرعت اتفاق می‌افتد و باید بیشترین بهره را از زمان برد.
مزیت‌های عرضه‌داشت بر اجرا
اسدی با اشاره به مزیت‌های عرضه‌داشت، عنوان کرد: پس دوستان ما این گونه نیندیشند که امکان معرفی شدن به دیگران فقط زمانی فراهم می‌شود که دیگری به تماشای اثرمان بنشیند و بدانند که می‌توانند کارشان را، تاریخچه گروه‌شان را، توانایی و امکاناتی را که در اختیار دارند یا اساسا فلسفه کاری و نگاه زیبایی‌شناختی‌شان را در فشرده‌ترین قالب ارائه دهند. ویژگی عرضه‌داشت این است که شما چگونه در فرصتی کوتاه طرف مقابل را به معطوف شدن توجه‌اش به کارتان ترغیب کنید و بخش عمده، اطلاعاتی است که او باید ترغیب شود تا بعدا به آن‌ها مراجعه کند؛ از جمله وبلاگ یا وبسایت یا فضای اینترنتی که احیانا در اختیار دارید و در آن جا به معرفی پرونده کاری گروه‌تان پرداخته‌اید یا اگر فیلم‌های آپلود شده‌ای از گروه‌تان به عنوان نمونه کار چه به شکل فشرده و چه به صورت کامل در اینترنت وجود دارد به تماشای‌شان بنشیند و ما در فراخوان آورده‌ایم که یکی از شروط‌مان اشاره به لینک اینترنتی فیلم‌تان است چون در این ملاقات‌ها فرصتی برای تماشای کامل فیلم شما وجود ندارد و مهمان مورد نظر باید این امکان را داشته باشد که بتواند سر فرصت به تماشای آن بنشیند و اگر تشخیص داد که این کار به هر دلیلی اعم از موضوعی، زیبایی‌شناختی، بهره‌گیری از تکنیک‌های فنی و هنری و غیره مناسب است از آن برای حضور در فستیوالی بین‌المللی یا اجرای عمومی بین‌المللی یا تئوری تئاتری دعوت کند و در نهایت ممکن است فرصت همکاری مشترکی میان گروه‌ها فراهم شود و یکی از اهداف ما همین است که گروه‌های ایرانی بتوانند با گروه‌های غیرایرانی به تولید مشترک بین‌المللی برسند تا قابلیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی‌مان در معرض دید گذاشته شود و ما به این توانایی تئاتر ایران اعتقاد داریم.
او تصریح کرد: همه SHOWCASE ها این دو بخش عمده یعنی اجرا و عرضه‌داشت را دارند و بخشی که اتفاقا موثرتر از اجراست و فرصت بیشتری را در اختیار ارائه‌کننده قرار می‌دهد همین عرضه‌داشت است که ما سه فرمت آن را در این جا می‌بینیم و فرمت‌های متنوع‌تری هم دارد. یعنی بخشی از این اتفاق در حضور اجرا رخ می‌دهد و بخشی از آن در غیاب اجرا و غیاب اجرا به این معناست که اطلاعات یا تصاویر یا آن‌چه می‌تواند جنبه‌ای ترغیب‌کننده برای دیدن یک اجرا داشته باشد در عرضه‌داشت ارائه شود و مخاطب را ترغیب کند که یا آن اجرا را بعدا طی سفری که انجام می‌دهد به صورت زنده ببیند یا به تماشای نمونه‌های تصویری آن که در قالب عکس یا فیلم یا نسخه کامل در فضای وب وجود دارد بنشیند و همین منجر به دیده شدن کار و آشنا شدن با شکل آن و ویژگی‌هایش شود تا بعدا دعوت‌هایی صورت بگیرد.
اسدی ادامه داد: این مسئله نه برای گروه‌های تهرانی بلکه برای گروه‌هایی از سراسر ایران امکان‌پذیر است. چون در بخش عرضه‌داشت لزومی ندارد که کسی اجرایش را به تهران بیاورد و فقط کافی است که یک ارائه‌دهنده با متریال مورد نیاز به تهران بیاید. پس این امکانی بسیار وسیع و جذاب است که اگر ساکن دورترین نقطه ایران در قیاس با مرکز هم باشید بتوانید کارتان را معرفی کنید و لزومی ندارد که حتما در فستیوال باشید و حتما کارتان روی صحنه باشد. تاکید می‌کنم که گمان نکنید این برنامه تنها برای تهران برگزار می‌شود و گروهی باید حتما هزینه کند و به تهران بیاید بلکه فقط به یک نفر احتیاج دارد که بتواند این عرضه‌داشت را انجام دهد.
او تصریح کرد: این توضیح را هم بدهم که ما نمی‌توانیم برای عرضه‌کننده یا ارائه دهنده تسهیلاتی مانند اقامت و سفر فراهم کنیم. SHOWCASE امکانی است که هزینه‌کردش بر عهده خود گروه ارائه‌دهنده است. این تاکید را می‌کنم که ما نمی‌توانیم برای سفر و برای اقامت جهت ارائه عرضه‌داشت امکاناتی مالی فراهم کنیم و اساسا در SHOWCASE ها این کار را نمی‌کنند. هزینه‌ای که ما می‌کنیم هزینه دعوت و اقامت مهمانان‌مان است و فراهم کردن سخت‌افزار و نرم‌افزاری که این جا برای ارائه وجود دارد.
تقسیم‌بندی مهمانان خارجی به سه دسته
اسدی در این مورد که مهمانان خارجی از چه کشورهایی خواهند بود، گفت: مهمانان خارجی ما به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. بخشی از آن‌ها مدیران بین‌المللی تئاتر هستند. یعنی مدیران نهادها، کمپانی‌ها و گروه‌ها. بخشی نیز مدیران فستیوال‌ها یا مرتبط با فستیوال‌ها هستند؛ شامل پروگرامرها، برنامه‌ریزها یا کیوریتورهایی که در واقع برنامه‌های فستیوال‌ها را شکل می‌دهند و دسته سوم ایجنت‌ها یا واسطه‌های بین‌المللی که می‌توانند دسته‌ای از کارها را دعوت و فرصت‌هایی بین‌المللی برای آن‌ها ایجاد کنند که امروزه کاری با وجاهت در دنیاست و کسانی هستند که حرفه‌شان این است که در فستیوال‌ها و SHOWCASE ها شرکت کنند و با برخی از گروه‌ها قرارداد ببندند. ما با توجه به وسع‌مان و امکانات‌مان مهمانانی از این سه دسته خواهیم داشت و بنابراین کشورهای‌شان هم می‌تواند متنوع باشد. در SHOWCASE ملیت چندان اهمیتی ندارد و ممکن است کسی ملیتش آلمانی باشد ولی برای چندین فستیوال در دنیا کار کند. این مهمانان می‌توانند از کشورهای همسایه خودمان شروع شوند و تا جاهای دیگر دنیا ادامه پیدا کنند. این توضیح را هم بدهم که مهمانان بین‌المللی جشنواره فقط مربوط به SHOWCASE نیستند و در خود جشنواره مهمانان انفرادی دیگری نیز خواهیم داشت.
چرا از عنوان نخستین استفاده شده است؟
این مدرس دانشگاه در خصوص این که چرا با وجود سابقه‌ای که ذکر شد در عبارت "نخستین پیشخوان ملی هنرهای اجرایی" از عنوان نخستین استفاده شده است، گفت: ما ادعا نمی‌کنیم که این کار تازه‌ای است و در واقع تازگی‌اش در تمرکز و سامان‌دهی‌اش است. وگرنه همان‌طور که اشاره کردم تجارب پیشینی در برگزاری بازارها، در دعوت از مهمانان و در برگزاری برنامه‌هایی که در ادوار مختلف جشنواره وجود داشته به نوعی در دوره‌های مختلف تکرار شده است ولی ما اکنون بر عنوانی مشخص تمرکز کرده‌ایم. اگر می‌بینید که در این جا عنوان "نخستین" آمده است به این دلیل نیست که ادعایی داریم که چیزی را ابداع یا اختراع کرده‌ایم و این در واقع نخستین پیشخوانی است که ما به عنوان یک مقدمه می‌بینیمش که هم گونه‌ای آموزش و تمرین، برای ما که برگزارکننده‌اش هستیم است و هم، برای هنرمندانی که به ما می‌پیوندند تا بتوانیم با این قالب بین‌المللی بیشتر آشنا شویم و هنرمندان‌مان بتوانند در آینده در SHOWCASE های بین‌المللی که در خارج از ایران برگزار می‌شود شرکت کنند.
وعده‌ای که دفتر بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی می‌دهد
او در پایان گفت: این وعده را می‌دهیم که اداره کل هنرهای نمایشی و دفتر بین‌الملل در هر جایی که امکان معرفی این آثار وجود داشته باشد از این متریال استفاده خواهد کرد. یعنی این‌ها را در سفرهای بین‌المللی که اتفاق می‌افتد، در مراوداتی که وجود دارد و در مکاتباتی که انجام می‌دهیم ارائه خواهیم کرد و بعدا در وب‌سایت‌مان هم قرارشان می‌دهیم. پس این فرصت‌سازی اتفاق می‌افتد و به همین خاطر کار دامنه‌داری است که آینده دارد و فقط مربوط به همین رخداد نیست.