به گزارش هنرآنلاین به نقل از روابط عمومی موسسه افرامانا، در نشست نقد صحنه، مهدی مشهور (نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر) بنیامین اثباتی (بازیگر)، سینا آزاد (منتقد و بازیگر تئاتر) و بهزاد صدیقی (نمایش‌نامه‌نویس و دبیر نشستهای نقد صحنه)، ضمن بررسی تئاتر "خاموشخانه"، درباره این اثر گفت‌وگو کردند.
بر اساس این گزارش، در این نشست ابتدا بهزاد صدیقی (نمایش‌نامه‌نویس و دبیر نشستهای نقد صحنه) با اشاره به پیشینه تئاتر تجربی و تئاتر تصویری در ایران، درخصوص اجرای تئاتر "خاموشخانه" گفت: تئاتر "خاموشخانه"، اثری است که بر پایه روایت تصویری و به شیوه تئاتر تجربی و با طراحی مینیمال اجرا شده. تئاتری است که با اجرای تصویری پیش می‌رود و نویسنده کارگردان اثر از کلام و دیالوگ عمدا کمترین بهره را می‌برد.
صدیقی در ادامه ضمن اشاره به تجربه‌های قبلی این کارگردان که با دغدغه‌مندی و مطالعات اجرایی، تئاترهایش را به روی صحنه می‌برد، یادآورشد: تئاتر "خاموشخانه" البته از عناصر و ویژگی‌های تئاتر ابزورد یعنی تئاتر عبث‌نما و موضوع و تم مهاجرت که موضوع جهان شمولی است، بهره گرفته. اما با آن که تماشاگر شاهد یک اجرای اکسپریمنتال و تجربی است و کارگردان و نویسنده آن با فکر قبلی و مهندسی عناصر اجرا و متن، اثرش را برای صحنه آماده کرده، اما به دلیل آن‌که مدت‌هاست جای آن در تئاتر ما خالی بوده و بر اساس دغدغه‌های فردی چند کارگردان که تعدادشان خیلی کم است و هیچ سالنی هم برای این نوع از تئاترها در نظر گرفته نشده، این نوع از اجراها به فراموشی سپرده شده و شاید به همین دلیل هم تماشاگران امروز از این نوع نمایش‌ها اطلاعات و تجربه‌های دیداری زیادی ندارند و رغبتی برای دیدن آن‌ها نشان نمی‌دهند.
در ادامه این نشست، مهدی مشهور (نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر) در آغاز سخنان خود درباره متن این اثر گفت: البته وقتی این متن را نوشتم و شروع به تمرین کردم، با هدف اجرا در خارج از کشور این اثر را آماده کردم. این که تماشاگر کمتری برای دیدن این تئاتر می‌آید، دلالیش معلوم است که وضعیت تئاتر و ضائقه مخاطب تغییرات زیادی کرده. مخاطبان تئاتر به خاطر نوع و شکل اجرای ما کمتر علاقه‌مند هستند که به دیدن اثر ما بیایند. پیش‌بینی این را می‌کردیم که تماشاگران کمتری داشته باشیم.
این کارگردان هم چنین در خصوص ایده نوشتن و شکل‌گیری این متن و اجرا گفت: ایده و شکل‌گیری این متن به یک سال و نیم پیش بر می‌گردد که تقریباً یک سال و نیم پیش شروع کردیم و سوژه آن از کتاب ترس و لرز نوشته کی یر که گور آغاز شد. بعد از مطالعه این کتاب، مسئله قربانی شدن ذهنم را درگیر کرد. در زمان قربانی شدن اسماعیل به دست ابراهیم انگار نجات دهنده‌ای نبود ولی خداوند نجات دهنده اسماعیل شد. امروزه هم‌گویی بسیاری از ما داریم قربانی می‌شویم ولی نجات‌دهنده‌ای نیست و در تاریکی مطلق هستیم.
مشهور در ادامه اضافه کرد: در متن اصلی این اثر شخصیت‌ها زن و شوهر نیستند بلکه خواهر و برادر هستند اما به دلیل ممیزی نمی‌توانستیم در اجرای تئاتر شهر مناسبات زن و مرد را آن طور که در متن نوشته بودم نشان دهم.
نویسنده نمایشنامه "خاموشخانه| در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص نبود اطلاع‌رسانی درست و بیشتر برای اجرای این تئاتر گفت: ما بعد از اجرا در اروپا و کانادا دوست داشتیم این تئاتر را در تئاتر شهر اجرا کنیم. اما زمانی که به ما گفته شد در این تاریخ اجرای نمایش‌مان شروع می‌شود، گروه ما در آستانه سفر خارجی برای اجرای همین تئاتر بود و کلا ده روز تا شروع اجرا در تئاتر شهر وقت داشتیم. بعد از برگشت آخرین سفر اجرای خارج از کشور، سه روز تا شروع اجرای آن در تئاتر شهر فرصت داشتیم. طبیعی است که اطلاع‌رسانی درست و به موقعی نمی‌توانستیم داشته باشیم. دو کمپانی آلمانی و فرانسوی که تهیه و هماهنگی اجرای ما را به عهده دارد، برنامه‌ریزی لازم را برای اجرا در شهرهای مختلف دنیا می‌کند. برای همین فرصت اطلاع‌رسانی زیادی را در این‌جا نداشتیم.
این کارگردان تئاتر تصریح کرد: برای تماشاگران خارج از کشور این تئاتر، سوالات و پرسش‌هایی زیادی بعد از اجرا برای‌شان به وجود می‌آمد و بعد از هر اجرا از ما سوالات زیادی درباره تکنیک و موضوع این اثر می‌کردند و برای‌شان سوال و دغدغه بود. این علاوه بر نشست‌هایی بود که برای نقد و بررسی یا نقدهای منتشر شده بود. آن‌ها بعد از اجرای این تئاتر از ما پرسش داشتند.
در بخش دیگری از این نشست سینا آزاد (منتقد و بازیگر تئاتر تئاتر) گفت: تئاتر "خاموشخانه" یک فضای تجربی و کاملا بر اساس تئاتر ابزورد استوار است. تکرار مکررات زندگی روزانه و اساساً عنصر تکرار، سکون، کسالت و رخوتی که در فضای این تئاتر و اجرا دیده می‌شود، همگی از نشانه‌های تئاتر ابزورد است.
این منتقد و بازیگر تئاتر هم‌چنین یادآور شد: تئاتر "خاموشخانه" با پرسپکتیوی که در صحنه دارد و کلافگی‌ای که برای مخاطبانش به وجود می‌آورد، ریتم کند و فضای کسالت‌آور و پوچی را ایجاد می‌کند. از طرفی میزانسن‌های خطی و رفت و برگشت‌ها و حرکات تکراری زن و مرد در فضای ابزورد گونه این اثر اتفاق می‌افتد.
بنیامین اثباتی، بازیگر تئاتر "خاموشخانه" نیز در این نشست در سخنان کوتاهی گفت: تماشاگر تئاتر امروز دغدغه تئاتر امروز را ندارد. برخلاف تماشاگران خارجی که در اروپا اجرا کردیم، مخاطب تئاتر این‌جا پرسشی بعد از دیدن این اجرا برایش ایجاد نمی‌شود و هیچ سوالی ندارد.
این بازیگر در ادامه گفت: شخصیت‌های این نمایش به دلیل نوع حضور و شکل و شیوه اجرا به گونه‌ای است که از بازیگر بازی‌های فرماتیوی را طلب می‌کند. کاراکترها عموما بازی نشستهای دارند بنابراین در عین حال که اجرای این نقش وسوسه‌برانگیز است اما برای رسیدن به آن به بازی فرماتیو می‌رسیدم. من این نقش و این نوع فضا و بازی را دوست داشتم.
بهزاد صدیقی در پایان این نشست تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های این اجرا استفاده از چند قطعه از نقاشی رامبراند و رافائل و ... است که در طول اجرا به صورت پروجکشن کم کم پخش و تکمیل می‌شد که ارتباط تماتیکی با اجرا و متن این اثر داشت و ایده جذاب و نویی در آن محسوب می‌شد.
گفتنی است در بخش پایانی این نشست لوح تقدیری از طرف محسن سلیمانی، مدیریت فرهنگی هنری منطقه سه و رئیس فرهنگسرای ارسباران به هر یک از مدعوین آن اهدا شد.