به گزارش هنرآنلاین، کانون کارگردانان خانه تئاتر تصمیم به برگزاری نشست‌هایی با هدف بررسی مسائل و موضوعات مختلف تئاتر کشور دارد که نخستین نشست این کانون با عنوان "تئاتر دولتی، تئاتر خصوصی" شنبه ۲۸ بهمن ماه در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
در ابتدای این میزگرد مسعود دلخواه در سخنانی در تشریح اهداف این میزگرد گفت: هدف این نشست رسیدن به یک تعریف مشترک و یکسری راهکار ممکن و عملی برای استفاده از آنها در سیاستگذاری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
وی افزود: این میزگرد زمانی ارزشمند خواهد بود که نتیجه آن مورد استفاده اداره کل هنرهای نمایشی قرار گیرد و جناب آقای مهندس شفیعی نیز همین نظر را دارند.
در ادامه سهراب سلیمی از اعضای هیئت مدیره کانون کارگردانان خانه تئاتر به تشریح برنامه‌های کانون پرداخت و گفت: اعتقاد و باور کانون بر اصل گفت‌وگو و پیشنهادهای عملی است و امیدواریم این جلسات ادامه یابد و این کانال ارتباطی بسط گسترش پیدا کند.
تعریفی برای تئاتر خصوصی
در اولین میزگرد محمدرضا خاکی استاد دانشگاه و کارگردان تئاتر، سعید اسدی استاد دانشگاه و مدیر بخش بین‌الملل مرکز هنرهای نمایشی و شاهین چگینی رییس هیات مدیره انجمن صنفی تماشاخانه‌های کشور با دعوت از سوی کانون کارگردانان به بحث و تبادل نظر و مناظره در مورد مشترکات و تفاوت‌های تئاتر دولتی و تئاتر خصوصی، موانع و راهکارهای رشد تئاتر، تئاتر تجاری و تئاتر غیرتجاری و چگونگی رابطه دولت با این دو بخش در وجوه مختلف، پرداختند. همچنین محسن حسینی، کارگردان و بازیگر تئاتر و عضو هیات مدیره کانون کارگردانان، اداره اولین میزگرد را به عهده داشت.
اولین سوالی که محسن حسینی مطرح کرد در مسیر ارائه یک تعریف دقیق از تئاتر خصوصی و تفاوت‌های آن با تئاتر دولتی بود.
محمدرضا خاکی در این خصوص گفت: من هیچ تعریفی از تئاتر ندارم. الگوهایی وجود دارد که صاحب‌نظران سال‌ها روی آنها کار کرده‌اند. آیا می‌شود تئاتر خصوصی را بدون توجه به الگوهای جهانی تعریف کرد؟ و آیا تئاتر خصوصی ما براساس تعاریف جهانی کار می‌کند؟ به عقیده من ما در ایران یک تئاتر نظارتی و رسمی داریم که حاصل تجربه‌های خود ماست و با الگوهای خارجی مطابق ندارد.
سعید اسدی نیز با تاکید بر اینکه من نماینده مطلق اداره کل هنرهای نمایشی نیستم، گفت: تئاتر خصوصی به هر شکلی که باشد اتفاق افتاده و این مسئله خوبی است و باید جلوه‌های زیبا را هم دید هرچند از این وضعیت راضی نیستیم.
وی افزود: من در تقسیم‌بندی تئاتر ترجیح می‌دهم که بگویم تئاتر دولتی و تئاتر غیردولتی و برای بررسی تمایز آنها دو مبنای نهادی و اقتصادی را مدنظر می‌گیرم.
اسدی با اشاره به اینکه در تعریف نهادی، تئاتر دولتی، تئاتری است که تمام ارکان آن از جمله مولدان، سیستم توزیع، سرمایه‌گذاری و ... از منابع دولتی باشد و در راستای گفتمان دولت بر صحنه باشد و از این مرز که بگذریم گروه‌هایی که جدای از امکانات دولتی فعالیت می‌کنند، تئاتر غیردولتی می‌شوند.
شاهین چگینی نیز در ادامه این مبحث تماشاخانه‌های خصوصی را مجزا از تئاتر خصوصی عنوان کرد و گفت: اگر هدف ما بررسی وضعیت تماشاخانه‌های خصوصی است ما باید در سه سطح، این دو نوع تماشاخانه را با یکدیگر مقایسه کنیم. 1. هدف از ایجاد، 2. انگیزه تاسیس و 3. چگونگی تامین هزینه‌ها.
وی افزود: انگیزه در بخش دولتی مسئله محوری برای رفع یک معضل است، اما در بخش خصوصی انگیزه اصلی بحث مالی است. تامین هزینه در بخش خصوصی مسئله مهمی است و فقط مختص به تئاتر نمی‌شود.
مکانیسم ارتباطی دولت با تئاتر خصوصی
میزگرد با طرح سوالاتی مختلف که در صدر آنها مکانیسم ارتباطی دولت با تئاتر خصوصی قرار داشت ادامه یافت و محسن حسینی از کارشناسان خواست تا نظرات خود را در خصوص اهداف اولیه مرکز هنرهای نمایشی در حمایت از تئاتر خصوصی ارائه کنند.
شاهین چگینی گفت: تماشاخانه‌ها کل تئاتر نیستند. وقتی از تئاتر صحبت می‌کنیم یعنی در خصوص نظام تولید، توزیع و مصرف بحث کرده‌ایم، اما تماشاخانه‌ها فقط در نظام توزیع قرار می‌گیرند و این دو مقوله متفاوت از یکدیگرند.
محمدرضا خاکی با تکمیل صحبت‌های چگینی گفت: وقتی می‌گوییم تئاتر، یعنی بنای تئاتر. ما می‌گوییم می‌روم تئاتر ببینم یعنی می‌روم تا در یک سالن تئاتر حاضر شوم.
وی با اشاره به وضعیت تئاتر در فرانسه گفت: در این کشور دولت به هر دو بخش خصوصی و دولتی کمک می‌کند و انجمنی برای حمایت از تئاتر خصوصی وجود دارد که 3 و نیم درصد فروش بلیت هر نمایش به صندوق آن واریز می‌شود و به یاری هنرمندان بخش خصوصی می‌رود. دولت نیز مبلغی را برای کمک اختصاص می‌دهد. حتی شهرداری‌ها نیز برای همین منظور سبد حمایتی دارند.
در ادامه سعید اسدی با تشریح حمایت‌های دولت به تئاتر خصوصی گفت: در ایران تئاترهای خصوصی به عناوین مختلف چه مستقیم و چه غیرمستقیم حمایت شده‌اند. حتی گاهی اجاره ساختمان کرایه‌ای تماشاخانه‌ها از طریق اداره کل هنرهای نمایشی پرداخت شده است.
وی افزود: بودجه اداره کل هنرهای نمایشی فقط برای حمایت از تولیدات است و در سایر موارد باید قانون‌گذار اجازه دهد، لذا وقتی مسئله‌ای را نقد می‌کنیم جوانب آن را مدنظر بگیریم.
سعید اسدی با اشاره به اینکه این ساختار ایجاد شده و باید آن را با شرایط موجود بسازیم، تصریح کرد: باید صنفی تشکیل شود که دولت را نقد کند. طرح بدهد، در کمیسیون‌های مجلس شرکت کند و موضوعات مدنظر خود را مطالبه کند و این وظیفه دولت نیست.
نظارت کیفی بر تئاتر خصوصی
مبحث دیگری که در این میزگرد مورد تاکید قرار گرفت نظارت کیفی بر تئاترهای خصوصی در مسیر ارتقای کیفی آنها بود.
چگینی در این خصوص گفت: بحث کیفیت آثار مهم است اما اگر سرخط را گم کنیم آسیب‌‌های زیادی می‌زند. در خصوص کیفیت کارها، تهیه‌کننده نقش مهمی دارد. اگر تهیه‌کننده حمایت نشود در نظام مصرف تعریف کیفیت تغییر می‌کند چون تهیه‌کننده به دنبال بازگشت سرمایه و سودآوری است.
وی افزود: ما با یک کالای خاص به نام تئاتر روبرو هستیم که نمی‌تواند هزینه‌های خود را تامین کند و باید از آن حمایت کرد وگرنه تهیه‌کننده مجبور می‌شود برای جذب مخاطب راه‌های دیگری مثل ورود چهره‌های سینمایی را انتخاب کند که ماحصل آن افزایش هزینه‌هاست.
مدیر تماشاخانه استاد مشایخی با تاکید بر اینکه من با نظارت کیفی آثار به شدت مخالف هستم، تصریح کرد: این نظارت کیفی بیشتر برای گروه‌های جوان اعمال می‌شود و جالب اینکه از کاری با ماه‌ها تمرین ایراد فنی گرفته می‌شود و ناظران می‌گویند 4 روز دیگر دوباره اجرا کنید و بعد تایید می‌شوند. برای همین صلاحیت بازرسان مسئله مهمی است.
محمدرضا خاکی نیز گفت: نظارت کیفی کار تماشاگر و منتقد است و به نظر من باید جایگاه‌ها، حدود و وظایف تعریف شود.
وی افزود: این منتقد است که باید تماشاگر را به سمت یک تئاتر هدایت یا از رفتن به آن باز دارد و آرزوی من این است منتقدین یک روزی باعث پر و خالی شدن سالن‌های نمایشی شوند.
خاکی با اشاره به اینکه برای افزایش کیفیت باید راه‌های دیگری را آزمود، گفت: به نظر من باید راه حل‌های عمومی پیدا کنیم، وضعیت حمایتی ایجاد کنیم و یک ساختار تعریف کنیم تا هر شخصی تئاتر خصوص کار می‌کند ملزم به رعایت اصولی شود.
سعید اسدی نیز با تاکید بر عدم دخالت دولت در نظارت کیفی از تئاتر، گفت: متاسفانه در جامعه تئاتر همواره کسی که به دولت وصل است ناکارآمد و ناتوان دیده می‌شود در حالی‌که همه آنها از فارغ‌التحصیلان همین حوزه هستند.
وی افزود: به عقیده من مدیریت باید به سالن‌ها سپرده شود و از همان ابتدا چشم‌اندازهای مالی، عرصه کار، زمان ارائه و ... مشخص شود.
این موضوع با واکنش چگینی همراه شد. وی گفت: الان بحث نظارت کیفی بر عهده تماشاخانه‌هاست اما وقتی من مجبور به پرداخت هزینه هستم، هر کاری را می‌پذیرم برای همین ما نیازمند حمایت دولت هستیم.
گفتنی است این جلسه با پرسش و پاسخ میهمانان به کار خود خاتمه داد.