سرویس تئاتر هنرآنلاین: در آستانه گرامی‌داشت هفتادمین سالگرد روز جهانی تئاتر در 27 مارس 2018، وجه بینافرهنگی و جهانی تئاتر و انستیتو بین‌المللی تئاتر، شورای اجرایی، پنج نفر را به منظور نگارش پیام از پنج ناحیه یونسکو، آفریقا، آمریکا، کشورهای عربی، آسیا پاسیفیک و اروپا برگزیده است. روز گذشته نخستین پیام از رام گوپال باجاج کارگردان تئاتر، استاد دانشگاه و مدیر سابق مدرسه ملی تئاتر دهلی در هنرآنلاین منتشر شد و امروز در دومین پیام این شورا به روز جهانی تئاتر 2018، مایا زبیب کارگردان تئاتر، بازیگر، نویسنده و از بنیانگذاران کمپانی تئاتر زقاق، منتخب از کشورهای عربی، لبنان متنی به این شرح منتشر کرد:
"لحظه ارتباط است، برخوردی تکرارناپذیر که در هیچ فعالیت زمینی دیگری یافت نمی‌شود. عمل ساده گروهی از افراد است که انتخاب کرده‌اند که گرد هم در یک مکان و یک زمان جمع شوند تا در یک تجربه مشترک، شرکت کنند. دعوتی است از افراد تا تبدیل به یک اجتماع شوند، اندیشه‌های‌شان را به اشتراک بگذارند، راه‌هایی را تصور کنند که از طریق آن بار کنش‌های ضروری را تقسیم کنند... تا آرام آرام ارتباط انسانی‌شان را بازیابند و به جای تفاوت‌ها، مشابهت‌ها را کشف کنند. جایی است که یک داستان مشخص می‌تواند آثار خطوط جامعیت را ردیابی کند... جادوی تئاتر در همین جا نهفته است؛ جایی که نمایش خصوصیات کهن خود را بازمی‌یابد.
در فرهنگ جهانیِ ترس همه‌گیر از دیگری، انزواء و تنهایی، حاضر بودن در کنار یکدیگر با تمام وجود در همین جا و همین حالا، عملی عاشقانه است. تصمیم گرفتن مبنی بر اینکه به دور از لذت آنی و خوش‌گذرانی در جوامعِ به شدت مصرف‌گرا و شتابزده‌مان وقت بگذاریم؛ سرعت‌مان را کم کنیم و در کنار هم به تامل و تفکر بپردازیم، عملی سیاسی و سخاوتمندانه است.
پس از افول ایدئولوژی‌های عمده و در حالی که نظم کنونی جهان، شکست خود را یک دهه پس از دیگری نشان می‌دهد، چگونه می‌توانیم آینده‌مان را دوباره تصور کنیم؟ وقتی امنیت و آسایش در گفتمان غالب، دغدغه و اولویت اصلی هستند، آیا می‌توانیم وارد گفت‌وگوهای ناخوشایند شویم؟ آیا می‌توانیم بدون ترس از دست دادن امتیازات‌مان به سوی قلمروهای خطرناک حرکت کنیم؟
امروز سرعت اطلاعات مهم‌تر از دانش است، شعارها ارزشمندتر از واژه‌ها هستند و تصاویر اجساد محترم‌تر از بدن‌های واقعی انسان‌هاست. تئاتر اینجاست تا به ما یادآوری کند که ما از گوشت و خون ساخته شده‌ایم و بدن‌مان وزن دارد. اینجاست تا تمام حواس ما را بیدار سازد و به ما بگوید که نیازی نیست تا تنها با دید خودمان به دست آورده و مصرف کنیم. تئاتر اینجاست تا قدرت و معنا را به واژه‌ها بازگرداند، تا گفتمان را از سیاستمداران ربوده و پس بگیرد و آن را به جایگاه حقیقی‌اش بازگرداند... به عرصه اندیشه‌ها و مناظرات و فضای دید جمعی.
تئاتر از طریق قدرت داستان‌گویی و تخیل، راه‌های جدیدی برای دیدن جهان و یکدیگر به ما ارائه می‌کند؛ در میان جهالتِ تحمل‌ناپذیرِ ناسازگاری، فضایی برای تفکر مشترک ایجاد می‌کند. هنگامی که بیگانه‌هراسی، سخنان نفرت‌آمیز و برتری نژاد سفیدپوست، پس از سال‌ها تلاش و فداکاری میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای آنکه آنان را شرمنده سازند و غیرقابل‌قبول به شمار آورند، بی‌دردسر دوباره مطرح شده است... هنگامی که دختران و پسران نوجوان به سرشان شلیک می‌شود و زندانی می‌شوند برای آنکه نپذیرفته‌اند که با بی‌عدالتی و تبعیض نژادی همراه شوند... هنگامی که نمادهای جنون و استبداد مطلقه دست راستی بر برخی از کشورهای عمده جهان اول حکمرانی می‌کنند... هنگامی که جنگ هسته‌ای به عنوان یک بازی مجازی میان کودک‌مردانِ بر سر قدرت تهدید می‌کند... هنگامی که آزادی رفت و آمد محدود به گزیده‌ای از اندک افراد شده است، در حالی که پناهجویان در دریا در تلاش برای ورود به باروی بلند رویاهای وهم‌انگیز می‌میرند، در حالی که دیوارهای هر چه پرهزینه‌تری ساخته می‌شود... کجا می‌توانیم جهان‌مان را زیر سوال ببریم وقتی اغلب رسانه‌ها تماماً به فروش رفته‌اند؟ جز محیط صمیمی تئاتر دیگر کجا می‌توانیم به وضعیت انسانی‌مان بیاندیشیم و نظم جهانی نوین را تصور کنیم... به شکل جمعی، با عشق و مهربانی و همچنین با برخورد سازنده از طریق هوشمندی، سازگاری و قدرت.
من که اهل کشوری عربی هستم می‌توانم از دشواری‌هایی بگویم که هنرمندان در ساختن کارشان با آن روبرو هستند. اما من از نسل تئاتری‌هایی هستم که احساس سعادت می‌کرده‌ایم از اینکه دیوارهایی که می‌بایست فرو می‌ریختیم همیشه دیوارهای مرئی بوده‌اند. این منجر شده است به اینکه بیاموزیم آنچه در دسترس است را تغییر شکل دهیم و همکاری و نوآوری را فراتر از مرزهای‌ش پیش ببریم؛ تئاتر را در زیرزمین‌ها، پشت‌بام‌ها، اتاق‌های نشیمن، کوچه‌ها و خیابان‌ها کار کنیم و مخاطبان‌مان را در طول مسیر در شهرها، روستاها و اردوگاه‌های پناهجویان به دست آوریم. ما این امتیاز را داشته‌ایم که مجبور بودیم همه چیز را در بستر جامعه‌مان از صفر آغاز کنیم و راه‌هایی بسازیم که از سانسور بگریزیم و در عین حال از خط قرمزها عبور کنیم و تابوها را به چالش بکشیم. امروز این دیوارها فراروی تمام تئاتری‌های جهان قرار دارند، چرا که بودجه‌ها هرگز به این کمی نبوده‌اند و صحت سیاسی سانسور جدید است.
بنابراین جامعه تئاتری جهانی امروز بیش از هر زمان دیگر نقشی جمعی برای ایفاء کردن دارد؛ که با این دیوارهای محسوس و نامحسوس فزاینده روبرو شود.
امروز بیش از هر زمان دیگر به ابداع خلاقانه مجدد ساختارهای اجتماعی و سیاسی‌مان با صداقت و جسارت نیاز است؛ رویارویی با کمبودهایمان و قبول مسئولیت در قبال جهانی که در ساخت آن سهیم هستیم.
ما به عنوان تئاتری‌های جهان تابع ایدئولوژی یا سیستم عقیدتی واحدی نیستیم، بلکه در جستجوی ابدی برای حقیقت در تمام اشکال‌اش، در به زیر سوال بردن دائمی وضعیت ساکن موجود، در به چالش کشیدن سیستم قدرت سرکوب‌گر و نهایتاً در کرامت انسانی‌مان با هم مشترک هستیم.
ما بسیاریم، ما بی‌باکیم و آمده‌ایم که بمانیم!"
منبع: سایت انستیتو بین‌المللی تئاتر آی.تی.آی، سازمان جهانی هنرهای نمایشی
ترجمه گروه تئاتر اگزیت- شیرین میرزانژاد